Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΟΜΗΡΟΣ

Ἰλιάς (24.571-24.620)


Ὣς ἔφατ᾽, ἔδεισεν δ᾽ ὁ γέρων καὶ ἐπείθετο μύθῳ.
Πηλεΐδης δ᾽ οἴκοιο λέων ὣς ἆλτο θύραζε,
οὐκ οἶος, ἅμα τῷ γε δύω θεράποντες ἕποντο,
ἥρως Αὐτομέδων ἠδ᾽ Ἄλκιμος, οὕς ῥα μάλιστα
575 τῖ᾽ Ἀχιλεὺς ἑτάρων μετὰ Πάτροκλόν γε θανόντα,
οἳ τόθ᾽ ὑπὸ ζυγόφιν λύον ἵππους ἡμιόνους τε,
ἐς δ᾽ ἄγαγον κήρυκα καλήτορα τοῖο γέροντος,
κὰδ δ᾽ ἐπὶ δίφρου εἷσαν· ἐϋξέστου δ᾽ ἀπ᾽ ἀπήνης
ᾕρεον Ἑκτορέης κεφαλῆς ἀπερείσι᾽ ἄποινα.
580 κὰδ δ᾽ ἔλιπον δύο φάρε᾽ ἐΰννητόν τε χιτῶνα,
ὄφρα νέκυν πυκάσας δοίη οἶκόνδε φέρεσθαι.
δμῳὰς δ᾽ ἐκκαλέσας λοῦσαι κέλετ᾽ ἀμφί τ᾽ ἀλεῖψαι,
νόσφιν ἀειράσας, ὡς μὴ Πρίαμος ἴδοι υἱόν,
μὴ ὁ μὲν ἀχνυμένῃ κραδίῃ χόλον οὐκ ἐρύσαιτο
585 παῖδα ἰδών, Ἀχιλῆϊ δ᾽ ὀρινθείη φίλον ἦτορ,
καί ἑ κατακτείνειε, Διὸς δ᾽ ἀλίτηται ἐφετμάς.
τὸν δ᾽ ἐπεὶ οὖν δμῳαὶ λοῦσαν καὶ χρῖσαν ἐλαίῳ,
ἀμφὶ δέ μιν φᾶρος καλὸν βάλον ἠδὲ χιτῶνα,
αὐτὸς τόν γ᾽ Ἀχιλεὺς λεχέων ἐπέθηκεν ἀείρας,
590 σὺν δ᾽ ἕταροι ἤειραν ἐϋξέστην ἐπ᾽ ἀπήνην.
ᾤμωξέν τ᾽ ἄρ᾽ ἔπειτα, φίλον δ᾽ ὀνόμηνεν ἑταῖρον·
«μή μοι, Πάτροκλε, σκυδμαινέμεν, αἴ κε πύθηαι
εἰν Ἄϊδός περ ἐὼν ὅτι Ἕκτορα δῖον ἔλυσα
πατρὶ φίλῳ, ἐπεὶ οὔ μοι ἀεικέα δῶκεν ἄποινα.
595 σοὶ δ᾽ αὖ ἐγὼ καὶ τῶνδ᾽ ἀποδάσσομαι ὅσσ᾽ ἐπέοικεν.»
Ἦ ῥα, καὶ ἐς κλισίην πάλιν ἤϊε δῖος Ἀχιλλεύς,
ἕζετο δ᾽ ἐν κλισμῷ πολυδαιδάλῳ, ἔνθεν ἀνέστη,
τοίχου τοῦ ἑτέρου, ποτὶ δὲ Πρίαμον φάτο μῦθον·
«υἱὸς μὲν δή τοι λέλυται, γέρον, ὡς ἐκέλευες,
600 κεῖται δ᾽ ἐν λεχέεσσ᾽· ἅμα δ᾽ ἠοῖ φαινομένηφιν
ὄψεαι αὐτὸς ἄγων· νῦν δὲ μνησώμεθα δόρπου.
καὶ γάρ τ᾽ ἠΰκομος Νιόβη ἐμνήσατο σίτου,
τῇ περ δώδεκα παῖδες ἐνὶ μεγάροισιν ὄλοντο,
ἓξ μὲν θυγατέρες, ἓξ δ᾽ υἱέες ἡβώοντες.
605 τοὺς μὲν Ἀπόλλων πέφνεν ἀπ᾽ ἀργυρέοιο βιοῖο
χωόμενος Νιόβῃ, τὰς δ᾽ Ἄρτεμις ἰοχέαιρα,
οὕνεκ᾽ ἄρα Λητοῖ ἰσάσκετο καλλιπαρῄῳ·
φῆ δοιὼ τεκέειν, ἡ δ᾽ αὐτὴ γείνατο πολλούς·
τὼ δ᾽ ἄρα καὶ δοιώ περ ἐόντ᾽ ἀπὸ πάντας ὄλεσσαν.
610 οἱ μὲν ἄρ᾽ ἐννῆμαρ κέατ᾽ ἐν φόνῳ, οὐδέ τις ἦεν
κατθάψαι, λαοὺς δὲ λίθους ποίησε Κρονίων·
τοὺς δ᾽ ἄρα τῇ δεκάτῃ θάψαν θεοὶ Οὐρανίωνες.
ἡ δ᾽ ἄρα σίτου μνήσατ᾽, ἐπεὶ κάμε δάκρυ χέουσα.
νῦν δέ που ἐν πέτρῃσιν, ἐν οὔρεσιν οἰοπόλοισιν,
615 ἐν Σιπύλῳ, ὅθι φασὶ θεάων ἔμμεναι εὐνὰς
νυμφάων, αἵ τ᾽ ἀμφ᾽ Ἀχελώϊον ἐρρώσαντο,
ἔνθα λίθος περ ἐοῦσα θεῶν ἐκ κήδεα πέσσει.
ἀλλ᾽ ἄγε δὴ καὶ νῶϊ μεδώμεθα, δῖε γεραιέ,
σίτου· ἔπειτά κεν αὖτε φίλον παῖδα κλαίοισθα,
620 Ἴλιον εἰσαγαγών· πολυδάκρυτος δέ τοι ἔσται.»


Είπε, φοβήθη ο γέροντας και υπάκουσε τον λόγον
και ωσάν λεοντάρι απ᾽ την σκηνήν πετάχθηκε ο Πηλείδης,
ο Άλκιμος κατόπιν του και ο ήρως Αυτομέδων
ακολουθούσαν, σύντροφοι που επροτιμούσε απ᾽ όλους
575ύστερ᾽ από τον θάνατον του ποθητού Πατρόκλου.
Και τα μουλάρια ξέζεψαν εκείνοι και τους ίππους
κι έμπασαν μέσα στην σκηνήν τον κήρυκα του γέρου
και τον εκάθισαν εκεί· και απ᾽ το λαμπρόν αμάξι
τ᾽ άπειρα λύτρα εσήκωσαν του Έκτορος και δύο
580χλαμύδες άφησαν εκεί κι έναν καλόν χιτώνα
να πάρει σπίτι τον νεκρόν μ᾽ εκείνα σκεπασμένον.
Κι είπε στες δούλες τον νεκρόν να λούσουν και να χρίσουν
ανάμερα, μη ο Πρίαμος θωρώντας το παιδί του
μες στην καρδιά του την οργήν του πόνου δεν κρατήσει
585και του Αχιλλέως η ψυχή ξαγριωθεί και αμέσως
τον σφάξει παραβαίνοντας την προσταγήν του Δία.
Και αφού τον λούσαν κι έχρισαν οι δούλες με τα μύρα
και τον ενεκροστόλισαν, τον σήκωσε ο Πηλείδης
ο ίδιος και τον άπλωσε στο νεκρικό κρεβάτι
590και οι σύντροφοι τον έβαλαν εις το λαμπρόν αμάξι.
Τότ᾽ είπε αναστενάζοντας: «Άκου, γλυκέ μου φίλε,
μη, Πάτροκλε, μου χολωθείς, αυτού στον Άδη αν μάθεις
που έλυσα τον Έκτορα του γέροντος πατρός του,
επειδή λύτρα όχι κακά μου έδωσε και απ᾽ όλα
595ό,τι σου πρέπει, αγαπητέ, θα σου χαρίσω μέρος».
Και στην σκηνήν εγύρισε ο ισόθεος Πηλείδης
και στο θρονί του εκάθισε προς τον αντίκρυ τοίχον
κι έλεγε προς τον Πρίαμον: «Ω γέρε, ως εποθούσες
ο υιός σου τώρα ελύθηκε και κείτεται στην κλίνην·
600και το πρωί θα τον ιδείς, μαζί σου να τον πάρεις.
Και τώρα να δειπνήσομεν, ω γέρε, ας στοχασθούμε·
ότι δεν ελησμόνησε μήτε η λαμπρή Νιόβη
τροφήν να πάρ᾽ η δύστυχη σ᾽ εκείνην την ημέραν
που είδε δώδεκα παιδιά στο σπίτι πεθαμένα
έξι ανδρειωμέν᾽ αγόρια της και έξι θυγατέρες·
605τ᾽ αγόρια ο Φοίβος φόνευσε με τ᾽ αργυρό του τόξο,
τες κόρες πάλ᾽ η Άρτεμις από χολήν που επήραν,
ότι με την καλήν Λητώ ισώνετο η Νιόβη,
πως αυτή γέννησε πολλά κι εκείνη δύο μόνον.
Και όμως οι δύο τούς πολλούς αφάνισαν, κι εννέα
610στο αίμα ημέρες έμειναν, και άνθρωπος να τους θάψει
δεν ήταν, ότι τους λαούς ελίθωσεν ο Δίας.
Κι οι επουράνιοι θεοί τούς δέκα τους εθάψαν
αλλά στα δάκρυ᾽ απόκαμε κι εκείνη κι ενθυμήθη
τροφήν να πάρ᾽ η δύστυχη· και τώρα στου Σιπύλου
615τα έρμα όρη τ᾽ άγρια κει που ησυχάζουν νύμφες
από χορούς που έστησαν στες άκρες του Αχελώου,
τον πόνον πόχει απ᾽ τους θεούς και πέτρα ως είναι τρέφει.
Και, ω θείε γέρε, την τροφήν κι εμείς ας θυμηθούμε.
Θα κλαίγεις εις την Ίλιον το αγαπητό παιδί σου
620κατόπιν· ότι δάκρυα πολλά θα σου γεννήσει».