Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΕΟΚΡΙΤΟΣ

Εἰδύλλια (17.34-17.76)


Οἵα δ᾽ ἐν πινυταῖσι περικλειτὰ Βερενίκα
35 ἔπρεπε θηλυτέρῃς, ὄφελος μέγα γειναμένοισι.
τᾷ μὲν Κύπρον ἔχοισα Διώνας πότνια κούρα
κόλπον ἐς εὐώδη ῥαδινὰς ἐσεμάξατο χεῖρας·
τῷ οὔπω τινὰ φαντὶ ἁδεῖν τόσον ἀνδρὶ γυναικῶν
ὅσσον περ Πτολεμαῖος ἑὴν ἐφίλησεν ἄκοιτιν.
40 ἦ μὰν ἀντεφιλεῖτο πολὺ πλέον. ὧδέ κε παισί
θαρσήσας σφετέροισιν ἐπιτρέποι οἶκον ἅπαντα,
ὁππότε κεν φιλέων βαίνῃ λέχος ἐς φιλεούσης·
ἀστόργου δὲ γυναικὸς ἐπ᾽ ἀλλοτρίῳ νόος αἰεί,
ῥηίδιοι δὲ γοναί, τέκνα δ᾽ οὐ ποτεοικότα πατρί.
45 κάλλει ἀριστεύουσα θεάων πότν᾽ Ἀφροδίτα,
σοὶ τήνα μεμέλητο· σέθεν δ᾽ ἕνεκεν Βερενίκα
εὐειδὴς Ἀχέροντα πολύστονον οὐκ ἐπέρασεν,
ἀλλά μιν ἁρπάξασα, πάροιθ᾽ ἐπὶ νῆα κατελθεῖν
κυανέαν καὶ στυγνὸν ἀεὶ πορθμῆα καμόντων,
50 ἐς ναὸν κατέθηκας, ἑᾶς δ᾽ ἀπεδάσσαο τιμᾶς.
πᾶσιν δ᾽ ἤπιος ἥδε βροτοῖς μαλακοὺς μὲν ἔρωτας
προσπνείει, κούφας δὲ διδοῖ ποθέοντι μερίμνας.
Ἀργεία κυάνοφρυ, σὺ λαοφόνον Διομήδεα
μισγομένα Τυδῆι τέκες, Καλυδωνίῳ ἀνδρί,
55 ἀλλὰ Θέτις βαθύκολπος ἀκοντιστὰν Ἀχιλῆα
Αἰακίδᾳ Πηλῆι· σὲ δ᾽, αἰχμητὰ Πτολεμαῖε,
αἰχμητᾷ Πτολεμαίῳ ἀρίζηλος Βερενίκα.
καί σε Κόως ἀτίταλλε βρέφος νεογιλλὸν ἐόντα,
δεξαμένα παρὰ ματρὸς ὅτε πρώταν ἴδες ἀῶ.
60 ἔνθα γὰρ Εἰλείθυιαν ἐβώσατο λυσίζωνον
Ἀντιγόνας θυγάτηρ βεβαρημένα ὠδίνεσσιν·
ἣ δέ οἱ εὐμενέοισα παρίστατο, κὰδ δ᾽ ἄρα πάντων
νωδυνίαν κατέχευε μελῶν· ὃ δὲ πατρὶ ἐοικώς
παῖς ἀγαπητὸς ἔγεντο. Κόως δ᾽ ὀλόλυξεν ἰδοῖσα,
65 φᾶ δὲ καθαπτομένα βρέφεος χείρεσσι φίλῃσιν·
«ὄλβιε κοῦρε γένοιο, τίοις δέ με τόσσον ὅσον περ
Δῆλον ἐτίμησεν κυανάμπυκα Φοῖβος Ἀπόλλων·
ἐν δὲ μιᾷ τιμῇ Τρίοπον καταθεῖο κολώναν,
[ἶσον Δωριέεσσι νέμων γέρας ἐγγὺς ἐοῦσιν,]
70 ἶσον καὶ Ῥήναιαν ἄναξ ἐφίλησεν Ἀπόλλων.»
ὣς ἄρα νᾶσος ἔειπεν· ὁ δ᾽ ὑψόθεν ἔκλαγε φωνᾷ
ἐς τρὶς ἀπὸ νεφέων μέγας αἰετός, αἴσιος ὄρνις.
Ζηνός που τόδε σᾶμα· Διὶ Κρονίωνι μέλοντι
αἰδοῖοι βασιλῆες, ὃ δ᾽ ἔξοχος ὅν κε φιλήσῃ
75 γεινόμενον τὰ πρῶτα· πολὺς δέ οἱ ὄλβος ὀπαδεῖ,
πολλᾶς δὲ κρατέει γαίας, πολλᾶς δὲ θαλάσσας.


Η Βερενίκη ανάλαμπε στις φρόνιμες γυναίκες
35κι ήταν ασύγκριτη τιμή και δόξα στους γονιούς της.
Τον κόρφο εκείνης η θεά της Κύπρου η Αφροδίτη
εχάιδεψε με τ᾽ απαλά και λυγερά της χέρια·
γι᾽ αυτό και δεν αγάπησε, κατά πως λένε, τόσο
κανένας τη γυναίκα του, όσον ο Πτολεμαίος.
40Όμως ακόμα πιο πολύ τον αγαπούσ᾽ εκείνη·
έτσι, κι όταν επήγαινε στην κλίνη της μ᾽ αγάπη,
εμπιστευόταν θαρρετά το θρόνο του στους γιούς του.
Σε ξένους άντρες πάει ο νους της άπιστης γυναίκας·
κι αν είν᾽ οι γέννες της πολλές και γόνιμη είν᾽ εκείνη,
μα τα παιδιά της δεν μπορούν να μοιάζουν του πατέρα.
45Εσύ, Αφροδίτη, η πιο όμορφη μες στις θεές του Ολύμπου,
εσύ την επροστάτευες και μήτε την αφήκες
το θλιβερό τον ποταμό του Χάρου να περάσει·
μα βιαστικά την άρπαξες πριν φτάσει να πατήσει
στη βάρκα την κατάμαυρη που σέρνει πεθαμένους,
και στο δικό σου το ναό την έβαλες για πάντα
50κι απ᾽ τις δικές σου τις τιμές έδωκες και σ᾽ εκείνη.
Από κει μέσα, σπλαχνική, χαρίζει στους ανθρώπους
γλυκιές αγάπες, διώχνοντας τις πικραμένες έννοιες.

Με τον Τυδέα εγέννησεν η μαυροδρύδα Αργεία
τον Καλυδώνιον ήρωα τον τρομερό Διομήδη,
55με τον Πηλέα εγέννησεν η βαθυκόρφα Θέτις
τον Αχιλλέα, τον ξακουστό και πρώτο στο κοντάρι,
με Πτολεμαίο το μαχητή, το μαχητήν εσένα
η Βερενίκη η ζηλευτή γέννησε, Πτολεμαίε.
Εσένα η Κέα, νιογέννητο, μόλις το φως πρωτόδες,
σε πήρε απ᾽ τη μητέρα σου, σ᾽ ανάθρεψεν εκείνη.
60Γιατί στην Κέα ανάνιωσε της γέννας της τους πόνους
κι απ᾽ την Ειλείθυια ζήτησε βοήθεια η Βερενίκη·
κι η Ειλείθυια επαράστεκε κι αλάφρωνε τους πόνους
και το παιδί γεννήθηκεν ίδιο με τον πατέρα.
Κι έκραξ᾽ η Κέα χαρούμενη μόλις το βρέφος είδε
65και φιλικά το χάιδεψε και τέτοια λόγια του ᾽πε:
«Όλ᾽ η ζωή σου τυχερή κι ευτυχισμένη να ᾽ναι
κι η γέννησή σου εμέναμε τόσο να με τιμήσει
όσο τη Δήλο ετίμησεν η γέννηση του Φοίβου·
και τόσο και τον Τρίοπο το λόφο να τιμήσει
[τιμώντας και τους Δωριείς που γειτονεύουν πλάι]
70όσο τη Ρήνεια αγάπησεν ο βασιλιάς ο Απόλλων».
Έτσ᾽ είπ᾽ εκείνο το νησί· κι εκεί ψηλά στα νέφη
έκρωξε τότε τρεις φορές ένας αϊτός μεγάλος.
Του Δία ήταν σημάδι αυτό. Πάντοτ᾽ ο Ζευς φροντίζει
για κάθε βασιλιά καλό· στον πιο καλόν απ᾽ όλους,
μόλις γεννιέται, ευθύς ο Ζευς τέτοια σημάδια δείχνει.
75Γι᾽ αυτό και τον ακολουθεί του πλούτου η ευτυχία
και βασιλεύει σε στεριά και θάλασσα μεγάλη.