[609e] Πραγματικά συλλογίσου, αγαπητέ μου Γλαύκων, ότι και για το σώμα δεν παραδεχόμαστε ότι η καταστροφή του είναι το άμεσο αποτέλεσμα της κακής ποιότητας των τροφών, που οφείλεται είτε στην πολυκαιρία, είτε στην αποσύνθεση, είτε σε οποιαδήποτε άλλη αιτία· αλλ᾽ εάν η κακή ποιότητα των τροφών γεννήσει στο σώμα την αρρώστια που του προσιδιάζει, θα ειπούμε ότι εξαιτίας εκείνων το σώμα καταστράφηκε από το δικό του κακό, την αρρώστια· [610a] και ποτέ δεν θα ισχυριστούμε ότι οι τροφές, που είναι κάτι διαφορετικό από το σώμα, μπορούν με την κακή τους ποιότητα να φέρουν την καταστροφή του, εκτός αν τούτο το ξένο κακό γεννήσει το σύμφυτο του σώματος κακό.
Πάρα πολύ σωστά τα λες.
Κατά τον ίδιο λοιπόν λόγο, εάν η αρρώστια του σώματος δεν γεννήσει την αρρώστια της ψυχής, ας μην ισχυριστούμε ποτέ ότι αυτή είναι δυνατόν να καταστραφεί από ξένο κακό, χωρίς να μεσολαβήσει το δικό της το νόσημα.
Το πράγμα είναι λογικό.
Ή λοιπόν πρέπει με τον έλεγχο να αποδείξομε αυτά μας τα επιχειρήματα μη λογικά, ή, [610b] ενόσω μένουν ανεξέλεγκτα, ας μη τολμήσομε να ειπούμε ότι είτε από τον πυρετό, είτε απ᾽ οποιαδήποτε άλλη αρρώστια, είτε από τη σφαγή, ακόμη κι όταν κατακόψει κανείς το σώμα σε μικρότατα κομμάτια, είναι ποτέ δυνατόν απ᾽ αυτές τις αιτίες να καταστραφεί η ψυχή· εκτός αν κανείς μάς αποδείξει ότι απ᾽ αυτά τα παθήματα του σώματος γίνεται και αυτή η ίδια η ψυχή αδικότερη και ανοσιότερη· και ας μην επιτρέψομε να μας ειπούν ότι [610c] είτε η ψυχή είτε οποιοδήποτε άλλο πράγμα αφανίζεται από ξένο κακό, χωρίς να επισυμβεί το κακό που του προσιδιάζει.
Αυτό όμως βέβαια κανείς δεν θα μπορέσει να το αποδείξει, ότι οι ψυχές των ανθρώπων που πεθαίνουν γίνονται αδικότερες εξαιτίας του θανάτου.
Εάν μολαταύτα κανείς έχει την τόλμη να προσβάλει αυτήν την αλήθεια και να ισχυριστεί ότι ο θάνατος κάνει τον άνθρωπο χειρότερο και αδικότερο, για να μην αναγκαστεί να ομολογήσει ότι οι ψυχές είναι αθάνατες, θα τον υποχρεώσομε να παραδεχτεί ότι, εάν είναι αληθινά αυτά που λέγει, η αδικία οδηγεί στον θάνατο όπως η αρρώστια, και [610d] ότι αυτή θανατώνει, με τη δύναμη που έχει από τη φύση της, όσους τη δέχονται, άλλους γρηγορότερα και άλλους αργότερα, ανάλογα με τον βαθμό της αδικίας, και όχι, όπως συμβαίνει τώρα, ότι αιτία του θανάτου των αδίκων είναι η τιμωρία που τους επιβάλλουν άλλοι.
Μά την αλήθεια, αν η αδικία θανατώνει εκείνους που τη δέχονται, δεν θα έδινε την εντύπωση τόσο πολύ φοβερού πράγματος — γιατί τότε θα μας γλίτωνε από τους κακούς· απεναντίας νομίζω ότι μάλλον [610e] τους άλλους πάει να σκοτώσει, εάν μπορεί, εκείνον δε που την έχει τον κάνει πάρα πολύ ζωτικό και άγρυπνο· τόσο πολύ, φαίνεται, βρίσκεται μακριά από το να επιφέρει τον θάνατο.
Πολύ σωστά τα λες. Γιατί, αν της ψυχής η δική της αρρώστια και το δικό της κακό δεν μπορεί να τη θανατώσει και να την καταστρέψει, δεν θα είναι ποτέ δυνατόν να φέρει αυτό το αποτέλεσμα απάνω στην ψυχή ή απάνω σε οποιοδήποτε άλλο πράγμα όχι το δικό τους κακό αλλά εκείνο που είναι καμωμένο για να προξενεί την καταστροφή ενός άλλου.
Αδύνατο βέβαια· το λέγει η λογική.
Επομένως, αφού ένα πράγμα δεν καταστρέφεται από κανένα κακό, ούτε [611a] δικό του ούτε ξένο, είναι φανερό ότι κατ᾽ ανάγκη θα υπάρχει πάντοτε και, αφού θα υπάρχει πάντοτε, είναι αθάνατο.
Κατ᾽ ανάγκη.
Ας δεχτούμε λοιπόν ότι αυτό είναι έτσι· αν όμως έτσι έχει το πράγμα, καταλαβαίνεις βέβαια ότι οι ψυχές θα είναι πάντοτε αριθμητικώς οι ίδιες· γιατί, αφού καμιά δεν χάνεται, δεν μπορούν ούτε λιγότερες να γίνουν ούτε περισσότερες· και πραγματικά, αν μεγάλωνε ο αριθμός των αθάνατων πραγμάτων, αυτά τα νέα όντα θα γίνονταν από κάτι θνητό κι έτσι στο τέλος όλα θα γίνονταν αθάνατα.
Έχεις δίκιο.
Αλλ᾽ ούτε τούτο θα μας επιτρέψει ο ορθός λόγος να πιστέψομε [611b] ούτε ακόμη να παραδεχτούμε ότι η ψυχή, θεωρούμενη κατά την αληθέστατη φύση της, είναι κάτι ποικιλόμορφο και γεμάτο από ανομοιότητα και διαφορά, αυτό απέναντι στον εαυτό του.
Πώς λες;
Δεν είναι εύκολο κάτι που αποτελείται από τη σύνθεση πολλών μερών, εκτός αν η σύνθεση είναι τόσο τέλεια, να είναι συνάμα αιώνιο, όπως δείξαμε ότι είναι η ψυχή.
Φυσικά όχι.
Το επιχείρημα λοιπόν που αναφέραμε πριν και άλλα μάς αναγκάζουν να παραδεχτούμε ότι η ψυχή είναι αθάνατη· αλλά για να γνωρίσομε την αληθινή φύση της, [611c] δεν πρέπει να την ιδούμε όπως τη βλέπομε σήμερα, στην κατάσταση της διαφθοράς από την ένωσή της με το σώμα και από τα άλλα κακά, αλλά πρέπει να τη μελετήσομε προσεκτικά με τον λογισμό, ποιά είναι καθεαυτήν και καθαρή από κάθε ξένο στοιχείο, και τότε θα εννοήσομε πόσο πολύ ωραιότερη είναι, και τότε ακόμη θα γνωρίσομε ακριβέστερα τη φύση της δικαιοσύνης και της αδικίας και όλων των άλλων, για όσα μιλήσαμε ήδη. Αυτά που είπαμε για κείνην είναι βέβαια αληθινά αλλά σχετικά με την τωρινή της κατάσταση· την είδαμε καθώς εκείνοι [611d] που βλέπουν τον θαλάσσιο Γλαύκο και δεν μπορούν ν᾽ αναγνωρίσουν εύκολα την πρώτη του μορφή, επειδή τα παλαιά μέρη του σώματός του είναι άλλα σπασμένα, άλλα πάλι φαγωμένα και εντελώς παραμορφωμένα από τα κύματα, κι απάνω του έχουν άλλα προσκολληθεί, κοχύλια και φύκια και πέτρες, ώστε με κάθε άλλο θηρίο να μοιάζει μάλλον παρά όπως ήταν η αρχική του φύση· έτσι παρουσιάζεται και σε μας η ψυχή, παραμορφωμένη από μύρια κακά. Αλλά πρέπει, Γλαύκων, εκεί ν᾽ αποβλέπομε.
Πού;