Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΠΛΑΤΩΝ

Ἵππίας μείζων (302e-304a)


ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Οὐκ ἄρα τούτῳ γε ἑκάτερον αὐτῶν ἐστι καλόν, ὃ μὴ ἕπεται ἑκατέρῳ (τὸ γὰρ ἀμφότερον ἑκατέρῳ οὐχ ἕπεται) ὥστε ἀμφότερα μὲν αὐτὰ φάναι καλὰ κατὰ τὴν ὑπόθεσιν ἔξεστιν, ἑκάτερον δὲ οὐκ [303a] ἔξεστιν· ἢ πῶς λέγομεν; οὐκ ἀνάγκη;
ΙΠΠΙΑΣ. Φαίνεται.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Φῶμεν οὖν ἀμφότερα μὲν καλὰ εἶναι, ἑκάτερον δὲ μὴ φῶμεν;
ΙΠΠΙΑΣ. Τί γὰρ κωλύει;
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Τόδε ἔμοιγε δοκεῖ, ὦ φίλε, κωλύειν, ὅτι ἦν που ἡμῖν τὰ μὲν οὕτως ἐπιγιγνόμενα ἑκάστοις, εἴπερ ἀμφοτέροις ἐπιγίγνοιτο, καὶ ἑκατέρῳ, καὶ εἴπερ ἑκατέρῳ, καὶ ἀμφοτέροις, ἅπαντα ὅσα σὺ διῆλθες· ἦ γάρ;
ΙΠΠΙΑΣ. Ναί.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ἃ δέ γε αὖ ἐγὼ διῆλθον, οὔ· ὧν δὴ ἦν καὶ αὐτὸ τὸ ἑκάτερον καὶ τὸ ἀμφότερον. ἔστιν οὕτως;
ΙΠΠΙΑΣ. Ἔστιν.
[303b] ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ποτέρων οὖν, ὦ Ἱππία, δοκεῖ σοι τὸ καλὸν εἶναι; πότερον ὧν σὺ ἔλεγες· εἴπερ ἐγὼ ἰσχυρὸς καὶ σύ, καὶ ἀμφότεροι, καὶ εἴπερ ἐγὼ δίκαιος καὶ σύ, καὶ ἀμφότεροι, καὶ εἴπερ ἀμφότεροι, καὶ ἑκάτερος· οὕτω δὴ καὶ εἴπερ ἐγὼ καλὸς καὶ σύ, καὶ ἀμφότεροι, καὶ εἴπερ ἀμφότεροι, καὶ ἑκάτερος; ἢ οὐδὲν κωλύει, ὥσπερ ἀρτίων ὄντων τινῶν ἀμφοτέρων τάχα μὲν ἑκάτερα περιττὰ εἶναι, τάχα δ᾽ ἄρτια, καὶ αὖ ἀρρήτων ἑκατέρων ὄντων τάχα μὲν ῥητὰ τὰ συναμφότερα εἶναι, τάχα [303c] δ᾽ ἄρρητα, καὶ ἄλλα μυρία τοιαῦτα, ἃ δὴ καὶ ἐγὼ ἔφην ἐμοὶ προφαίνεσθαι; ποτέρων δὴ τιθεῖς τὸ καλόν; ἢ ὥσπερ ἐμοὶ περὶ αὐτοῦ καταφαίνεται, καὶ σοί; πολλὴ γὰρ ἀλογία ἔμοιγε δοκεῖ εἶναι ἀμφοτέρους μὲν ἡμᾶς εἶναι καλούς, ἑκάτερον δὲ μή, ἢ ἑκάτερον μέν, ἀμφοτέρους δὲ μή, ἢ ἄλλο ὁτιοῦν τῶν τοιούτων. οὕτως αἱρῇ, ὥσπερ ἐγώ, ἢ ᾽κείνως;
ΙΠΠΙΑΣ. Οὕτως ἔγωγε, ὦ Σώκρατες.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Εὖ γε σὺ ποιῶν, ὦ Ἱππία, ἵνα καὶ ἀπαλλαγῶμεν [303d] πλείονος ζητήσεως· εἰ γὰρ τούτων γ᾽ ἐστὶ τὸ καλόν, οὐκ ἂν ἔτι εἴη τὸ δι᾽ ὄψεως καὶ ἀκοῆς ἡδὺ καλόν. ἀμφότερα μὲν γὰρ ποιεῖ καλὰ τὸ δι᾽ ὄψεως καὶ ἀκοῆς, ἑκάτερον δ᾽ οὔ· τοῦτο δ᾽ ἦν ἀδύνατον, ὡς ἐγώ τε καὶ σὺ δὴ ὁμολογοῦμεν, ὦ Ἱππία.
ΙΠΠΙΑΣ. Ὁμολογοῦμεν γάρ.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ἀδύνατον ἄρα τὸ δι᾽ ὄψεως καὶ ἀκοῆς ἡδὺ καλὸν εἶναι, ἐπειδή γε καλὸν γιγνόμενον τῶν ἀδυνάτων τι παρέχεται.
ΙΠΠΙΑΣ. Ἔστι ταῦτα.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. «Λέγετε δὴ πάλιν,» φήσει, «ἐξ ἀρχῆς, ἐπειδὴ [303e] τούτου διημάρτετε· τί φατε εἶναι τοῦτο τὸ καλὸν τὸ ἐπ᾽ ἀμφοτέραις ταῖς ἡδοναῖς, δι᾽ ὅτι ταύτας πρὸ τῶν ἄλλων τιμήσαντες καλὰς ὠνομάσατε;» ἀνάγκη δή μοι δοκεῖ εἶναι, ὦ Ἱππία, λέγειν ὅτι ἀσινέσταται αὗται τῶν ἡδονῶν εἰσι καὶ βέλτισται, καὶ ἀμφότεραι καὶ ἑκατέρα· ἢ σύ τι ἔχεις λέγειν ἄλλο ᾧ διαφέρουσι τῶν ἄλλων;
ΙΠΠΙΑΣ. Οὐδαμῶς· τῷ ὄντι γὰρ βέλτισταί εἰσιν.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. «Τοῦτ᾽ ἄρα,» φήσει, «λέγετε δὴ τὸ καλὸν εἶναι, ἡδονὴν ὠφέλιμον;» Ἐοίκαμεν, φήσω ἔγωγε· σὺ δέ;
ΙΠΠΙΑΣ. Καὶ ἐγώ.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. «Οὐκοῦν ὠφέλιμον,» φήσει, «τὸ ποιοῦν τἀγαθόν, τὸ δὲ ποιοῦν καὶ τὸ ποιούμενον ἕτερον νυνδὴ ἐφάνη, καὶ εἰς τὸν πρότερον λόγον ἥκει ὑμῖν ὁ λόγος; οὔτε γὰρ τὸ ἀγαθὸν ἂν [304a] εἴη καλὸν οὔτε τὸ καλὸν ἀγαθόν, εἴπερ ἄλλο αὐτῶν ἑκάτερόν ἐστι.» Παντός γε μᾶλλον, φήσομεν, ὦ Ἱππία, ἂν σωφρονῶμεν· οὐ γάρ που θέμις τῷ ὀρθῶς λέγοντι μὴ συγχωρεῖν.


ΣΩ. Ώστε το καθένα από αυτά χωριστά δεν είναι όμορφο εξαιτίας αυτού που δεν ακολουθεί το καθένα χωριστά· γιατί ό,τι ανήκει και στα δύο μαζί δεν ακολουθεί το καθένα χωριστά. Σύμφωνα λοιπόν με αυτά που βάλαμε για βάση έχουμε το δικαίωμα να πούμε για τα δύο μαζί πως είναι όμορφα, για το καθένα όμως χωριστά [303a] δεν έχουμε το δικαίωμα. Ή πώς αλλιώς να πούμε; Δεν είμαστε αναγκασμένοι να το πούμε έτσι;
ΙΠ. Έτσι φαίνεται.
ΣΩ. Να πούμε λοιπόν πως και τα δύο μαζί είναι όμορφα, για το καθένα όμως χωριστά να μη το πούμε;
ΙΠ. Και τί μας εμποδίζει σ᾽ αυτό;
ΣΩ. Τούτο, καλέ μου, μου φαίνεται πως μας εμποδίζει, ότι μερικά παθήματα γίνονται στο ένα και στο άλλο πράγμα έτσι: αν δηλαδή γίνονται και στα δύο μαζί, να γίνονται και στο καθένα χωριστά· και αν στο καθένα χωριστά, να γίνονται και στα δύο μαζί — όλα όσα συ αράδιασες. Έτσι δεν είναι;
ΙΠ. Ναι.
ΣΩ. Όσα όμως εγώ αράδιασα, όχι. Και σ᾽ αυτά όμως βρήκαμε αυτές τις έννοιες: «το καθένα χωριστά» και «τα δύο μαζί». Έτσι δεν είναι;
ΙΠ. Έτσι.
[303b] ΣΩ. Σε ποιό από τα δύο πιστεύεις, Ιππία, πως ανήκει το όμορφο; Σ᾽ αυτά που συ έλεγες; Αν εγώ είμαι δυνατός και συ, τότε και οι δύο μαζί· και αν εγώ δίκαιος και συ, τότε και οι δύο μαζί· και αν και οι δύο, τότε και ο καθένας μας χωριστά. Έτσι και αν εγώ είμαι όμορφος και συ, τότε και οι δύο μαζί· και αν και οι δύο μαζί, τότε και ο καθένας μας χωριστά. Έτσι; Ή μήπως τίποτε δεν μας εμποδίζει να πούμε — όπως για μερικά πράγματα, που και τα δύο μαζί είναι ζυγά, χωριστά όμως το καθένα μπορεί να είναι άλλοτε μονό και άλλοτε ζυγό· ακόμα, κάθε αριθμός χωριστά να είναι ασύμμετρος, και οι δύο όμως μαζί άλλοτε να είναι σύμμετροι και άλλοτε [303c] ασύμμετροι, και άλλα αμέτρητα παρόμοια, αυτά που εγώ είπα πως ξεπροβάλλουν μέσα μου. Σε ποιό από τα δύο βάζεις το όμορφο; Ή μήπως ό,τι πιστεύω εγώ γι᾽ αυτό, το πιστεύεις και συ; Γιατί μου φαίνεται πως είναι μεγάλος παραλογισμός και οι δύο να είμαστε όμορφοι, όχι όμως και καθένας μας χωριστά· ή καθένας μας χωριστά, όχι όμως και οι δύο μαζί — ή οτιδήποτε άλλο παρόμοιο. Αυτό προτιμάς, όπως εγώ, ή το άλλο;
ΙΠ. Εγώ βέβαια αυτό, Σωκράτη.
ΣΩ. Και καλά κάνεις, Ιππία· γιατί έτσι γλιτώνουμε [303d] και από περισσότερη αναζήτηση· γιατί αν το όμορφο ανήκει σ᾽ αυτή την ομάδα, αποκλείεται πια η ευχαρίστηση που γίνεται με την όραση και με την ακοή να είναι όμορφη· γιατί αυτό που γίνεται με την όραση και με την ακοή τα κάνει όμορφα όταν είναι μαζί· όταν είναι χωριστά, όχι. Αυτό όμως είναι αδύνατο, όπως συμφωνήσαμε και εγώ και συ, Ιππία.
ΙΠ. Αλήθεια, συμφωνήσαμε.
ΣΩ. Ώστε είναι αδύνατο η ευχαρίστηση με την όραση και με την ακοή να είναι όμορφο, επειδή, αν γίνει όμορφο, δίνει κάτι από αυτά που είναι αδύνατο να υπάρχουν.
ΙΠ. Έτσι είναι.

Όγδοος ορισμός.
ΣΩ. Λέγετε λοιπόν πάλι, θα πει, από την αρχή, μια και [303e] σ᾽ αυτό πέσατε έξω: Τί λέτε πως είναι το όμορφο που βρίσκεται στις δύο αυτές ευχαριστήσεις μαζί και που γι᾽ αυτό τις τιμήσατε πιο πολύ από τις άλλες και τις είπατε όμορφες; Εγώ νομίζω, Ιππία, πως αναγκαστικά θα πούμε γι᾽ αυτές πως είναι οι πιο άβλαβες από τις ευχαριστήσεις και οι πιο καλές — και οι δύο μαζί και η καθεμία χωριστά. Ή μήπως συ έχεις κάτι άλλο να πεις που τις κάνει να ξεχωρίζουν από τις άλλες;
ΙΠ. Εξάπαντος όχι! Πραγματικά είναι οι πιο καλές.
ΣΩ. Τούτο λοιπόν, θα πει, λέτε πως είναι το όμορφο, η ωφέλιμη ευχαρίστηση; Έτσι μοιάζει, θα πω εγώ. Και συ;
ΙΠ. Και εγώ.
ΣΩ. Ώστε το ωφέλιμο, θα πει, είναι εκείνο που κάνει το καλό· εκείνο όμως που κάνει και εκείνο που γίνεται φάνηκαν πριν από λίγο πως είναι πράγματα διαφορετικά, και έτσι η συζήτησή μας γύρισε στην προηγούμενη συζήτηση. Ή όχι; Γιατί ούτε το καλό [304a] θα μπορούσε να είναι όμορφο ούτε το όμορφο καλό, αν βέβαια το καθένα τους είναι κάτι άλλο. — Το δίχως άλλο έτσι είναι, θα πούμε, Ιππία, αν έχουμε μυαλό· γιατί δεν επιτρέπεται να μη συμφωνήσουμε με όποιον μιλεί σωστά.