Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

Το ακόλουθο σύντομο απόσπασμα πραγματεύεται τα παρεπόμενα της πώλησης της Κύπρου από τους Ναΐτες ιππότες (Τεμπλιώτες) στον Γκυ ντε Λουζινιάν της Ιερουσαλήμ, δίνοντάς μας ένα τυπικό δείγμα της γλώσσας (η μεταγραφή στοχεύει στην αναπαράσταση της ειδικής κυπριακής προφοράς):

(22) Καὶ ὅντα τὴν ἐγόρασεν ὁ αὐτός ρὲ Οὗνγκε τὴν Κύπρον ἀπέ τοὺς Τεμπλιώτες καὶ τοὺς Λαγκοβάρδους, μανθάνοντα τὴν ἀγανάκτησιν ὅπου τοὺς ἐποῖκαν καὶ τὸν σφαμὸν εἰς τὴν χώραν, ἦτον εἰς μεγάλην ἔννοιαν καὶ ἐννοιάζετον πῶς νὰ ποίσῃ νὰ μὲν ἔχουν κακὸν εἰς τὴν Κύπρον, ὅτι ὅλος ὁ τόπος ἦτον γεμάτος Ρωμαῖοι, καὶ ἐλαλεν εἰς τὸν ἐμαυτόν του: «Ὅποτε θελήσου νὰ ρεβελιάσουν κατὰ μένα, ἠμποροῦ νὰ τὸ ποίσουν καὶ θέλουν ἔχειν βοήθειαν τὸν βασιλέαν τῆς Κωνσταντινόπολις καὶ ἐμποροῦν μὲ δύναμιν νὰ σηκώσουν τὸ ρηγάτον ἀπέ τὰς χεῖρας μου».

Εξήγησις της γλυκείας χώρας Κύπρου, 22

[tʃe ˈonda tin eˈɣorasen o afˈtos re ˈuŋge tin ˈdʒipron ape tus tembˈʎotes ke tus laŋguˈvarðus, maθˈθanonda tin aɣaˈnaktisim put us eˈpikan tʃe tos sfamˈmon (i)s tix ˈxoran, ˈiton iz meˈɣalin ˈennjan tʃ enˈnjazeton pos na ˈpisi na men ˈexun kaˈkon (i)s tin ˈdʒipron, ˈoti ˈolos o ˈtopos ˈiton jeˈmatos roˈmei, tʃ eˈlaʎen (i)s ton emafˈton du: "ˈopote θeˈlisun na reveˈʎasun kata ˈmenan, imboˈrun na to ˈpisun tʃe ˈθelun ˈeʃin voˈiθjan tov vasiˈʎan tis konstandiˈnopolis, tʃ emboˈrun me ˈðinamin na ʃiˈkosun to riˈɣaton ape taʃ ˈʃiraz mu".]

Κάποιοι από τους τύπους που χρησιμοποιούνται εδώ έχουν ήδη αναφερθεί. Ας σημειώσουμε παρ' όλα αυτά τα ὅντα(ν), που είναι άλλος τύπος του ὅταν και χρησιμοποιούνταν ευρέως στη δημώδη ελληνική, και τον αόριστο ἐγόρασεν από το ἀγοράζω, ο οποίος εμφανίζει την τυπική των νοτιοανατολικών διαλέκτων επέκταση της συλλαβικής αύξησης σε ρήματα που αρχίζουν από φωνήεν. (β). Η δομή αναδιπλασιασμού του κλιτικού στην πρώτη πρόταση είναι επίσης ιδιαίτερα χαρακτηριστική της λαϊκής ελληνικής (συνέπεια είναι η θεματοποίηση του διπλασιασμένου ονόματος) - μολονότι αξίζει, επίσης, να παρατηρήσουμε εδώ τη συνεχιζόμενη επίδραση του παλαιότερου ύφους των χρονικών, που φαίνεται, για παράδειγμα, στην ενδοκειμενική δεικτική χρήση του ὁ αὐτός και στην εκφορά των δευτερευουσών προτάσεων με μετοχή (αν και για το σκοπό αυτόν χρησιμοποιείται η νέα άκλιτη μετοχή μανθάνοντα).

Το δημώδες χαρακτηριστικό της αφομοίωσης του ηχηρού τριβόμενου [ɣ] μπροστά από έρρινα φαίνεται στο σφαμός [sfaˈmos] < σφαγμός [sfaɣˈmos] (πβ τύπους όπως πρᾶμμαν [ˈpramman] < πρᾶγμα [ˈpraɣma] για τα διπλά σύμφωνα), ενώ ο τύπος ἐλάλεν [eˈlaʎen] που επιφανειακά φαίνεται να αφορά την απροσδόκητη μετάβαση του συνηρημένου λαλῶ [laˈlo]στο ασυναίρετο κλιτικό παράδειγμα (δηλαδή θα έπρεπε να περιμένουμε έναν παρατατικό ἐλάλει(ν)[eˈlali(n)], στην πραγματικότητα υποκρύπτει τον «λαϊκό» επαναχαρακτηρισμένο σχηματισμό ἐλάλει-ε(ν) [eˈlali-en / eˈlaljen], 11.8.5 9^ε), στον οποίο η ουράνωση του πλευρικού φθόγγου προχώρησε τόσο ώστε να φαίνεται πιο σωστή η γραφή -λεν προκειμένου να αποδοθεί το [-ʎen]

Η αντίθεση μεταξύ του νά και των απαρεμφατικών δομών ως συμπληρωμάτων του θέλω φαίνεται παραστατικά στην αποστροφή του Γκυ προς τον εαυτό του, όπου το πρώτο σημαίνει «θέλω», ενώ το απαρέμφατο είναι δείκτης του μέλλοντα (αγγλ. «will»). Η δομή που αποτελεί τη βάση για το μέλλοντα της νέας ελληνικής, δηλαδή η απρόσωπη χρήση του συντετμημένου 3ου ενικού θὲ + νά, δεν μαρτυρείται, αλλά το συνώνυμο μέλλει νὰ + υποτακτική είναι ήδη ένας κανονικός σχηματισμός του μέλλοντα (π.χ. στην παράγραφο 1, και ήδη στις Ασσίζες).