Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

…Η κοινή γλώσσα παραμερίζει πρώτα στις πόλεις (στους πρώτους αιώνες της μεταχριστιανικής εποχής) και με τον καιρό και στο ύπαιθρο τις αρχαίες διαλέκτους, που ζούσαν ακόμη στις παλιές τους κοιτίδες (ως τον 4. αι. μ.Χ.). Ο τύπος που υψώθηκε σε κοινό έγινε το πρότυπο που επηρεάζει άμεσα ή έμμεσα τον καθένα. Ενώ πρώτα τα ιωνικά συνεξομοιώθηκαν με την κοινή, τη μεγαλύτερη αντίσταση έδειξαν τα δωρικά (από το 2. αι. μ.Χ. σώθηκαν ακόμη επιγραφές). Και ενώ ξεπέφτουν και σβήνουν τα ιδιώματα, ανακατώνονται όλο και περισσότερο με στοιχεία της κοινής - αν και η προφορά και το λεξιλόγιο δυσκολώτερα επηρεάζονται.

Έμειναν έτσι ως σήμερα στη νέα γλώσσα λιγοστά λείψανα από τις αρχαίες διαλέκτους. Λ.χ. η προφορά του η σαν ε και το κι (από το ιωνικό ουκί αντίς ουχί) στο ιδίωμα του Πόντου, η προφορά του υ σαν ου στο ιδίωμα της Μάνης, το αρχαίο αχαιοδωρικό α (που το είχαν τρέψει οι Ίωνες και οι Αθηναίοι σε η) στο μαρκιέμαι(μᾱρυκῶμαι αντί μηρυκῶμαι, αλλού σήμερα ἀναχαράζω), στο διχάλι (εργαλείο με δυο χηλάς, δόντια, δωρ. χᾱλᾱ), σαμιά(σᾱμαία, σημαία, σημάδι στ' αυτιά των γιδοπρόβατων), λανός (ληνός). Ανάλογα λείψανα έμειναν και σε μερικές τοπωνυμίες καθώς Δᾶμος (Δῆμος) και Μίλατο(Μίλητος) στη δωρική Κάλυμνο και Κρήτη, Παγά στην Κεφαλληνία, Βοίτυλο (το αρχαίο Fοίτυλος, η Οἴτυλος), οι Κορφοί, το αιολικό Ἄργεννος, όνομα χωριού στη Μυτιλήνη κτλ.

….Η ιωνική, που συγγένευε στενά με την αττική και που από τα μέσα του 5ου αι. δεχόταν ισχυρή επίδραση από την αττική, ήταν η πρώτη διάλεκτος που υποχώρησε στην πίεση της αττικής και της κοινής που είχε σαν βάση της την αττική διάλεκτο. Από τις αρχές του 4ου αι. π.Χ. οι αττικοί τύποι είναι συνηθισμένοι στις επιγραφές των ιωνικών πόλεων της Μικράς Ασίας, των Κυκλάδων και της Εύβοιας ενώ από το τέλος του 2ου ή τις αρχές του 1ου αι. π.Χ. όλες τους οι επιγραφές είναι στην κοινή. Οι κοινότητες που μιλούσαν Αιολικά άντεξαν περισσότερο. Οι επιγραφές από την Πέργαμο από τον 3ο αι. είναι γραμμένες στην κοινή, στη Λέσβο όμως η αιολική διάλεκτος συνέχισε να εμφανίζεται στις επιγραφές ως τον 1ο αι. π.Χ.· η θεσσαλική, η βοιωτική και οι βορειοδυτικές διάλεκτοι δεν άντεξαν τόσο πολύ. Η αναβίωση της λεσβιακής διαλέκτου σε ορισμένες επιγραφές του 2ου αι. μ.Χ. είναι ένα δείγμα αρχαιοδιφισμού και δεν έχει καμιά σχέση με την ομιλούμενη γλώσσα. Η δωρική ήταν η πιο ανθεκτική απ' όλες τις διαλέκτους, ιδίως στην Πελοπόννησο και τη Ρόδο. Στα τέλη του 3ου και στις αρχές του 2ου αι. π.Χ. οι τοπικές διάλεκτοι της Πελοποννήσου αντικαταστάθηκαν στις επίσημες επιγραφές από τη δωρική κοινή της Αχαϊκής Συμπολιτείας, που με τη σειρά της παραμερίστηκε από την ελληνιστική κοινή ύστερα από τη διάλυση της Αχαϊκής Συμπολιτείας από τους Ρωμαίους το 146. Στη Ρόδο, που δεν ταπεινώθηκε ποτέ από τους Ρωμαίους, πολλές επιγραφές του 1ου αι. μ.Χ. είναι ακόμα γραμμένες σε μια λίγο πολύ σταθερή διάλεκτο.
 
Αυτά σχετικά με τις επιγραφικές μαρτυρίες. Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι οι τοπικές διάλεκτοι εξακολουθούσαν να μιλιούνται στην ύπαιθρο, αν και όχι στη καθαρή τους μορφή, για πολύ καιρό αφότου είχαν χάσει το κύρος τους ανάμεσα στις ανώτερες τάξεις των πόλεων και αφότου είχαν σταματήσει να χρησιμοποιούνται στις επιγραφές. Οι πενιχρές ενδείξεις που έχουμε από τους συγχρόνους συγγραφείς στηρίζουν την άποψη ότι σε μερικές περιοχές τον 2ο αι. μ.Χ. μπορούσε ακόμα να αναγνωριστεί ένας τύπος ομιλίας σαν δωρικός. Ο Σουετώνιος (Τιβ. 56) μας μαρτυρεί πως ένα είδος δωρικής διαλέκτου μιλιόταν κατά γενικό κανόνα στη Ρόδο στις αρχές του 1ου αι. Και ο Στράβων που ενδιαφέρεται μόνο για τις πόλεις και όχι για την ύπαιθρο, αναφέρει (8.12) πως όλες οι κοινότητες της Πελοποννήσου μιλούσαν Δωρικά στα τέλη του 1ου αι. π.Χ. Ο Δίων ο Χρυσόστομος (Λόγ. 1.54) συνάντησε μια γριά στην Πελοπόννησο που του μιλούσε στα Δωρικά, γύρω στα 100 μ.Χ. και ο Παυσανίας (4.27.11) μας λέει ότι οι σύγχρονοί του Μεσσήνιοι -στα μέσα του δευτέρου αιώνα- διατηρούσαν ακόμα τη διάλεκτό τους….