Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

Η αττική κοινή

Αργότερα από την ιωνική αρχίζει και διαμορφώνεται, παράλληλα με άλλες κοινές σε άλλα μέρη της Ελλάδας, η αττική κοινή, με βάση το ιδίωμα που μιλούσαν στην Αττική στον 5ο αι. Το ιδίωμα αυτό αρχίζει να γίνεται τότε, από λόγους πολιτικούς στην αρχή και προπάντων λογοτεχνικούς αργότερα, κοινή γλώσσα των συμμάχων των Αθηναίων και άλλων Ελλήνων, ακόμη και της μακεδονικής αυλής.

Πολλοί λόγοι συντρέχουν να γίνουν οι Αθήνες τα χρόνια εκείνα πολιτικό και πνευματικό κέντρο. Οι Αθηναίοι ιδρύουν ύστερ' από τους περσικούς πολέμους την αττική ηγεμονία (475), οργανώνουν την αποστολή κληρούχων στις συμμαχικές επαρχίες, συγκεντρώνουν στην πρωτεύουσά τους την απονομή της δικαιοσύνης. Από το άλλο μέρος, σημαντικώτατο, πρωτοστατούν στη λογοτεχνική και γενικά την καλλιτεχνική δημιουργία και στην πνευματική κίνηση και αναδείχνουν την πόλη τους «πρυτανείον της σοφίας» (Πλατ.), «κοινόν παιδευτήριον πάσιν ανθρώποις» (Διόδ.), Ελλάδα της Ελλάδας.

Η πολιτική δύναμη και η πνευματική και λογοτεχνική αίγλη βοηθούν έτσι να γίνη κοινή γλώσσα το ιδίωμα που μιλούσαν τότε γενικά στις Αθήνες (του ελληνίζειν διδάσκαλοι οι πολλοί, λέει ο Σωκράτης σ' έναν πλατωνικό διάλογο). Ανάμειχτη, σα γλώσσα μεγάλου κέντρου, και με ξένα στοιχεία («Αθηναίοι… κεκραμένη (φωνή χρώνται) εξ απάντων των Ελλήνων και βαρβάρων» (ΨευδοΞενοφ., Αθην. Πολιτ.), παρουσιάζει στον τύπο που γράφεται μερικές διαφορές από τη ζωντανή λαλιά […]. Μόνο η γλώσσα της λογοτεχνίας διαμορφώθηκε εν μέρει διαφορετική. Ο Θουκυδίδης και οι τραγικοί, επηρεασμένοι από την ιωνική πεζογραφία και ποίηση, έχουν ακόμη ιωνισμούς άγνωστους πια στον Πλάτωνα και τους ρήτορες, που γράφουν αφοβώτερα τη σύγχρονή τους γλώσσα, όπως μιλέται.