Τη διδακτική αυτή αντίληψη αποδίδει χαρακτηριστικά το ακόλουθο κείμενο του καθηγητή ξένων γλωσσών στη Βιένη Αθανασίου Σταγειρίτη (+1844):

Λέγεται ότι οι μαθηταί του μακαρίτου Νεοφύτου Καυσοκαλυβίτου εζήτησαν να παραδοθούν τον επιτάφιον λόγον του Λυσίου, αλλ' εκείνος ο σεβάσμιος ανήρ απέφυγε, λέγων την αλήθειαν, ότι δεν δύναται να παραδώση τον λόγον εκείνον, όστις τω όντι είναι αδύνατον να εννοηθή άνευ ιστορίας· είπε δε να τον παραδώση μόνον γραμματικώς, εάν θελωσιν. Ούτω λοιπόν παρέδιδον τους συγγραφείς τότε, εξετάζοντες την ορθογραφίαν και την σύνταξιν και την μωρολογίαν μόνον· επειδή δεν είχον οι δυστυχείς ούτε ιστορίαν ούτε άλλα βοηθήματα· και διά να την αποκτήσουν, έπρεπε να μάθουν καμίαν ξένην γλώσσαν· δεν είχον όμως τον καιρόν, επειδή κατεγίνοντο εις τον κολυβοπόλεμον.

Α. Σταγειρίτης, 1815. Ωγυγία, σελ. κα΄. Βιένη. Βλ. και Δημαράς 1980, 234.