Για να προσδιορίσουμε τις θέσεις των φωνηέντων μιας γλώσσας χρησιμοποιούμε το Διάγραμμα των Κυρίων Φωνηέντων [Cardinal Vowel Chart], που είναι στην ουσία μια σχηματική απεικόνιση με μορφή τραπεζίου της διατομής της στοματικής κοιλότητας. Στο διάγραμμα εμφανίζονται οι ακραίες θέσεις στις οποίες μπορούν να σχηματιστούν φωνήεντα. Τα μπροστινά εμφανίζονται στην αριστερή πλάγια πλευρά του τραπεζίου, τα πίσω στη δεξιά κάθετη. Τα κλειστά εμφανίζονται στην επάνω οριζόντια και τα ανοικτά στην κάτω. Τα σύμβολα για τα κύρια φωνήεντα δίνονται στο εξωτερικό μέρος του τραπεζίου.

Τα σύμβολα για τα μπροστινά φωνήεντα είναι τα εξής:

[i], [e], [ε], [a].

Τα σύμβολα για τα πίσω φωνήεντα είναι τα εξής:

[ɒ], [ɔ], [o], [u].

Τα πιο κλειστά είναι τα [i] και [u]. Τα πιο ανοικτά είναι τα [a] και [ɒ]. Τα υπόλοιπα καταλαμβάνουν ενδιάμεσες θέσεις. Τα μπροστινά είναι «αστρόγγυλα», τα τέσσερα πίσω είναι «στρογγυλά», δηλαδή παράγονται με στρογγυλεμένα χείλη.

Οι θέσεις της γλώσσας για την άρθρωση τω κυρίων φωνηέντων δίνονται στα ακόλουθα σχεδιαγράμματα (από το Antonopoulou & Pagoni-Tetlow 2004.). Στο πρώτο εμφανίζονται οι θέσεις για τα μπροστινά, στο δεύτερο για τα πίσω.

Για τις ακριβείς θέσεις των αρχαίων ελληνικών φωνηέντων, αναπαράγουμε το παρακάτω διάγραμμα από τον Allen ([1968] 1987, 84)

© Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη]