Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

Λογοτεχνικό είδος και διάλεκτος

84. Σε κανένα λαό δεν έγινε τόσο πολύ αισθητή η γλώσσα των διαφόρων λογοτεχνικών ειδών ως ένα μέρος της καλλιτεχνικής τους μορφής όσο στους Έλληνες. Αυτό διαπιστώνεται πολύ αδρά στο γεγονός ότι επανειλημμένα ένα ελληνικό λογοτεχνικό είδος αναπτύχθηκε αδιαχώριστα με τη διάλεκτο στην οποία γνώρισε τη διαμόρφωσή του και την πρώτη του άνθηση. Όποιος το καλλιεργούσε ήταν επίσης δεμένος μ' αυτή τη διάλεκτο, εντελώς άσχετα με το σε ποιο ελληνικό φύλο ανήκε, ποια διάλεκτο μιλούσε ως μητρική γλώσσα και πού κατοικούσε. Έτσι στη Μ. Ασία από την ανάμειξη αιολικών και ιωνικών στοιχείων προήλθε η ομηρική, η επική γλώσσα, που διατήρησε το σταθερό της απόθεμα σε τύπους και χρήσεις διαμέσου των αιώνων ως τη βυζαντινή εποχή, κι από αυτήν πάλι η γλώσσα της ελεγείας· ο Λάκωνας Τυρταίος έγραψε τον 7. αιώνα τις πολεμικές του ελεγείες που προορίζονταν για Δωριείς ακριβώς στην επική διάλεκτο του Καλλίνου από την Έφεσο. Η δωρική διάλεκτος δεν έμεινε πολύ πιστή στο χορικό άσμα, που πήρε την πρώτη του καλλιτεχνική διαμόρφωση στην Πελοπόννησο. Ο Βοιωτός Πίνδαρος έγραψε βέβαια τους επινίκους του όχι στη Βοιωτική, αλλά στην ίδια πελοποννησιακή δωρική διάλεκτο όπως ο Αλκμάνας. Αλλά ποιητές χορικών ασμάτων από την ιωνική διαλεκτική περιοχή, όπως ο Σιμωνίδης ο Κείος, πρόσθεσαν στη Δωρική ιωνικούς τύπους, και στο αττικό χορικό τραγούδι ωχρίασε η δωρική γλώσσα ακόμη περισσότερο.

85. Εφόσον η διάλεκτος και το είδος της ποίησης συνδέθηκαν μεταξύ τους αδιάρρηκτα, ήταν επόμενο να παίξει εδώ ο στίχος αποφασιστικό ρόλο. Έτσι οι Ίωνες, όταν παρέλαβαν από τους Αιολείς το ηρωϊκό έπος που τραγουδιόταν σε άλλη διάλεκτο, έγραψαν τα ποιήματά τους όχι καθαρά ιωνικά, αλλά διατήρησαν έναν αριθμό αιολικών ή αρχαϊκών τύπων που είχαν συνδεθεί στενά με τον στίχο αυτόν και είχαν επικρατήσει· έτσι η επική γλώσσα έγινε η γλώσσα του εξαμέτρου.

86. Άλλα λογοτεχνικά είδη δεν είχαν καμιά τόσο στενή σύνδεση με μια μεμονωμένη διάλεκτο. Το λυρικό άσμα (μέλος) δημιουργήθηκε στην αιολική Λέσβο· αλλά ο Ανακρέων από την Τέω έγραψε τα ποιήματά του σε καθαρή ιωνική γλώσσα και η Κόριννα από την Τανάγρα στη βοιωτική. Η Ιωνία ήταν η χώρα όπου γεννήθηκε ο ίαμβος και ο πεζός λόγος· αλλά ούτε στον διάλογο του Αισχύλου ούτε στον Θουκυδίδη αντιλαμβανόμαστε στους ίδιους τους γλωσσικούς τύπους ισχυρή επίδραση της ιωνικής διαλέκτου.