Προφορικός και γραπτός λόγος

1. Αλκιδάμας, Περὶτῶν τοὺς γραπτοὺς λόγους γραφόντων ἤπερὶτῶν σοφιστῶν 15 Avezzù, μτφρ. Κ. Τικτοπούλου


δεινὸν δ' ἐστὶ τὸν ἀντιποιούμενον φιλοσοφίας [ἀντιλέγειν] καὶ παιδεύσειν ἑτέρους ὑπισχνούμενον, ἄν μὲν ἔχῃ γραμματεῖον ἤ βιβλίον, δεικνύναι δύνασθαι τὴν αὑτοῦ σοφίαν, ἄν δὲ τούτων ἄμοιρος γένηται, μηδὲν τῶν ἀπαιδεύτων βελτίω καθεστάναι, καὶ χρόνου μὲν δοθέντος δύνασθαι λόγον ἐξενεγκεῖν, εὐθέως δὲ περὶ τοῦ προτεθέντος ἀφωνότερον εἶναι τῶν ἰδιωτῶν, καὶ λόγων μὲν τέχνας ἐπαγγέλεσθαι, τοῦ δὲ λέγειν μηδὲ μικρὰν δύναμιν ἔχοντ' ἐν ἑαυτῷ φαίνεσθαι. καὶ γὰρ ἡ μελέτη τοῦ γράφειν ἀπορίαν τοῦ λέγειν πλείστην παραδίδωσιν.

Και είναι φοβερό γι' αυτόν που διεκδικεί τον τίτλο της επιστήμης του λόγου και επαγγέλλεται ότι θα τη διδάξει σε άλλους, εάν μεν έχει κάποιες σημειώσεις ή βιβλίο, να μπορεί να επιδείξει τη σοφία του, εάν όμως δεν έχει, να μην είναι διόλου καλύτερος από τους απαίδευτους, και αν του δοθεί αρκετός χρόνος να μπορεί να εκφωνήσει έναν λόγο απευθείας, όμως για το υπό συζήτηση θέμα, να μένει πιο άφωνος και από τους αμαθείς, και ενώ διακηρύσσει ότι ασκεί την τέχνη των λόγων, να είναι φανερό ότι δεν διαθέτει ο ίδιος την παραμικρή ικανότητα στο λέγειν. Γιατί πράγματι η άσκηση στον γραπτό λόγο προξενεί πολύ μεγάλη αδυναμία στον προφορικό λόγο.