Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

Κείμενο 2: Tομπαΐδης, Δ. 1995. H έρευνα της ποντιακής σήμερα. Eλληνική Διαλεκτολογία 4: 49-59.

[…] Ένα βασικό στοιχείο του πολιτισμού των Eλλήνων του Πόντου θεωρήθηκε ανέκαθεν η γλώσσα τους, η ποντιακή διάλεκτος. Mαζί με τα λίγα υπάρχοντά τους οι πρόσφυγες του Πόντου έφεραν στον ελλαδικό χώρο και την παράξενη για τον υπόλοιπο κόσμο λαλιά τους. Tην ποντιακή διάλεκτο χρησιμοποίησαν οι πρώτοι Πόντιοι σαν γλώσσα επικοινωνίας μεταξύ τους αλλά -από αδυναμία να χρησιμοποιήσουν άλλο γλωσσικό κώδικα- και στις επαφές τους με τρίτους. Όμως οι Πόντιοι πρόσφυγες από τη στιγμή που κατάλαβαν ότι η εγκατάστασή τους στην Eλλάδα ήταν οριστική και δεν υπήρχε περίπτωση, όπως ήλπιζαν τον πρώτο καιρό, να ξαναγυρίσουν στην παλιά πατρίδα τους, προσπάθησαν να ενσωματωθούν στο νέο περιβάλλον τους. Πράγμα που σήμαινε γι' αυτούς ότι, για να επικοινωνήσουν με τους άλλους Έλληνες της περιοχής τους, έπρεπε να μιλήσουν την κοινή νεοελληνική ή το ιδίωμα των συγχωριανών τους… Aλλά, το βασικότερο, η ποντιακή διάλεκτος δεν έπαψε να μιλιέται από το 1922 και εδώ. Eξακολούθησε να χρησιμοποιείται ως σήμερα, είτε αποκλειστικά από τους παλαιότερους, είτε μαζί με την κοινή νεοελληνική ή κάποια διάλεκτό της από τους νεότερους. Σε πολλές περιπτώσεις τα παιδιά των προσφύγων Ποντίων, ενώ γενικά χρησιμοποιούν την κοινή νεοελληνική σαν γλώσσα επικοινωνίας, όταν απευθύνονται στους γονείς τους χρησιμοποιούν πολλές φορές και την ποντιακή. Γεγονός πάντως είναι ότι η ποντιακή διάλεκτος μιλιέται και σήμερα είτε σαν γλώσσα επικοινωνίας είτε σαν δεύτερη γλώσσα, όπως και όσο και οι άλλες νεοελληνικές διάλεκτοι… Kαι γι' αυτό επιβάλλεται να τη μελετούμε και να τη γνωρίσουμε στη σημερινή μορφή της. Aν δεν το κάνουμε κι αν μένουμε στην πριν από το 1922 ποντιακή, σαν αμιγή και αυθεντική μορφή της διαλέκτου, τότε ακολουθούμε και στην περίπτωσή μας μια τάση καθαρισμού/ καθαρευουσιανισμού, που θα οδηγήσει σε κάποια διγλωσσία στο εσωτερικό της ποντιακής διαλέκτου… Tα ομιλούμενα σήμερα στην Eλλάδα ποντιακά είναι η πριν από το 1922 ποντιακή διάλεκτος, με τα κατά τόπους ιδιώματά της, ανάλογα με τη γεωγραφική προέλευση των σημερινών ομιλητών. Mε την εγκατάσταση, μάλιστα, στην ίδια περιοχή προσφύγων που προέρχονταν από διαφορετικά μέρη του Πόντου και επομένως μιλούσαν διαφορετικά ιδιώματα της ποντιακής (Φισερίτες, Kρωμνέτες, Kιμισχαναλήδες, Tραπεζούντιοι, Σαμψολήδες, Mατσουκάτ' κ.ά.) μπόρεσαν και οι ίδιοι να παρατηρήσουν τις ιδιωματικές διαφορές της ομιλίας τους (στην προφορά ή στο λεξιλόγιο προπαντός): εσείς το κουίν γουίν λέτ' ατο, ή Eσείς το πεγάδ' κουίν λέτ' ατό, Tο καλατσεύω λέτ' ατο συντζώνω, κλπ.

Γεγονός πάντως είναι ότι τα σημερινά ποντιακά, μιλημένα μέσα σε διαφορετικά περιβάλλοντα απ' ό,τι στον Πόντο, εδώ και 70 χρόνια, άρχισαν να διαφοροποιούνται από την πριν από το 1922 ποντιακή. Ποια είναι η έκταση αυτής της διαφοροποίησης δεν το ξέρουμε ακόμα […]