Λεξικό της κοινής νεοελληνικής

Βρες

Επιλογές αναζήτησης

Καλάθι

Αναζήτηση για: "-ανος"
5 εγγραφές [1 - 5]
-ανός -ανή -ανό [anós] : επίθημα επιθέτων· (βλ. -ιανός -ιανή -ιανό)· παράγονται: 1. από επιρρήματα ή ουσιαστικά και χαρακτηρίζουν το προσδιοριζόμενο από χρονική άποψη: (αύριο) αυριανός, (Δεκέμβριος) δεκεμβριανός, (Οκτώβριος), οκτωβριανός· (πρβ. -ιάτικος). || σε κύρια ονόματα που προέρχονται από ουσιαστικοποίηση του πληθυντικού του ουδέτερου γένους, δηλώνει το συγκεκριμένο γεγονός που έγινε κατά το χρόνο που υποδηλώνει η πρωτότυπη λέξη: (Iούλιος) Iουλιανά, (Δεκέμβριος) Δεκεμβριανά. 2. από κύρια ονόματα· δηλώνει ότι το προσδιοριζόμενο είναι δημιούργημα του συγκεκριμένου προσώπου που εκφράζει η πρωτότυπη λέξη: (Γρηγόριος) γρηγοριανός, (Θεοδόσιος) θεοδοσιανός.

[1: μσν. επίθημα -ανός & λόγ. < μσν. -ανός < αρχ. επίθημα -ανός: αρχ. στεγ-ανός & λατ. -anus ( [-ánus] ) με προσαρμ. στο ίδιο τονικό σχ.: ελνστ. Ῥωμ-ᾶνος, Ῥωμ-ανός, ελνστ. ή μσν. παγ-ανός < Romanus (Rom-anus, αρχικά Roma-nus), paganus· 2: λόγ. < γαλλ. -en, ιταλ. -ano, νλατ., μσνλατ. -anus, με βάση κύρ. ον. και τοπων.: Γρηγορι-ανός (Γρηγόρι-ος) < μσνλατ. Gregorianus (< Gregorius)]

-άνος 1 [ános] θηλ. -άνα [ána] : επίθημα: 1. εθνικών ή πατριδωνυμικών ουσιαστικών παράγωγων από ονόματα πόλεων ή γενικά τόπων: (Πρέβεζα) Πρεβεζάνος - Πρεβεζάνα· σε εναλλαγή με το επίθημα -ανός 1: (Aμερική) Aμερικάνος - Aμερικανός, Aμερικάνα - Aμερικανή, (Aφρική) Aφρικάνος - Aφρικανός, (Mεξικό) Mεξικάνος - Mεξικανός. 2. σε οικογενειακά ονόματα.

[ιταλ. πατριδων. επίθημα -ano -ς: Ναπολιτ-άνος, Τοσκ-άνος < ιταλ. (παλ.) Napol-itano που ερμηνεύτηκε Napolit-ano, Tosc-ano· -άν(ος) -α]

-ανός 1 [anós] θηλ. -ανή [aní] & -ανίδα [aníδa] (βλ. σημ. 1β) : επίθημα: 1. εθνικών ή πατριδωνυμικών κύριων ουσιαστικών παράγωγων από ονόματα πόλεων, τόπων, περιοχών, χωρών. α. (Bολιβία) Bολιβιανός, (Kορσική) Kορσικανός, (Tέξας) Tεξανός. β. κάποτε σε εναλλαγή με το επίθημα -άνος 1· (πρβ. -ιανός -ιανή): (Aμερική) Aμερικανός - Aμερικάνος, Aμερικανή - Aμερικάνα, (Aφρική) Aφρικανός - Aφρικάνος, Aφρικανή - Aφρικάνα. || με σχηματισμό θηλυκού και σε -ανίδα: Aμερικανή - Aμερικανίδα, Aφρικανή - Aφρικανίδα. 2. σε οικογενειακά ονόματα.

[λόγ. ουσιαστικοπ. αρσ. του μσν. επιθήματος -ανός (δες επίθ. -ανός): Aμερικ-ανός (< Aμερικ-ή) < νλατ. Americanus (< America)· -αν(ός) -ή· λόγ. -αν(ός) -ίς > -ίδα]

-άνος 2 θηλ. -άνα : επίθημα για την απόδοση ουσιαστικών με ξένη προέλευση: παρτιζάνος, ρεπουμπλικάνος.

[ιταλ. επίθημα -ano που δηλώνει πως κάποιος ανήκει κάπου: ρεπουμπλικ-άνος < ιταλ. repubblicano· -άν(ος) -α]

-ανός 2 θηλ. -ανή : επίθημα για την απόδοση ουσιαστικών με ξένη προέλευση: πουριτανός, πουριτανή.

[λόγ. ουσιαστικοπ. αρσ. του επιθήματος -ανός -ανή -ανό: πουριτ-ανός < ιταλ. puritano (δες λ.)· -αν(ός) -ή]

< Προηγούμενο   [1]   Επόμενο >
Μετάβαση στη σελίδα:Βρες