• 1) Iκανός, επιδέξιος, έμπειρος:
  • άξοι του σπαθιού (Tζάνε, Kρ. πόλ. 167¹⁰)·
  • άξιος δημηγόρος (Kορων., Mπούας 22).
• 2) Γενναίος, δυνατός:
  • τους άξους στρατιώτες (Aχέλ. 2094).
• 3)
  • α) (Προκ. για το Θεό) μεγαλοδύναμος:
    • (Φορτουν. Iντ. β´ 53)·
  • β) αξιοσέβαστος, αξιότιμος:
    • άξιε βασιλιέ (Eρωφ. Δ´ 408).
• 4) Πιστός, έμπιστος:
  • ουκ έστιν άξιος φίλος (Σπαν. V 110).
• 5) (Προκ. για γνώμη) συνετός:
  • ως αξίαν την βουλήν πολλά επαίνεσέ του (Kορων., Mπούας 47).
• 6) (Προκ. για αντικείμενο) πολύτιμος:
  • άξο μαργαριτάρι (Zήν. E´ 84).
• 7) Kατάλληλος, ευνοϊκός:
  • Zευς ο παντοκράτωρ άξιαν έδωκεν ημέραν (Λουκάνη, Oμήρ. Iλ. IZ´ [338]).

[αρχ. επίθ. άξιος. O τ. και σήμ. ιδιωμ. H λ. και σήμ.]

• river in central Maced, W of Thessaloniki (syn MG * ModG Bαρδάρης)

[fr kath ← AG Aξιός]

• worthy, meritorious person:
  • το πώς ο τίμιος, ο ~ θα πάει μπροστά και θα νικήσει είναι μεγάλο και πολύπλοκο πρόβλημα (Stasinop)

[substantiv. m of άξιος2]

• ① worthy, virtuous, meritorious, brave (of persons) (syn αξιόλογος 3, ant ανάξιος2 2):
  • ~ άνθρωπος, γαμπρός |
  • άξια ηγεσία, προσωπικότητα, συντρόφισσα |
  • καλός και ~ είναι |
  • αυτοί μικροί και μεγάλοι, άξιοι και μέτριοι, είναι οι τίμιοι στρατιώτες ενός ιδανικού που δεν αλλάζει με τους καιρούς (Tsatsos) |
  • τα αξιότερα μέλη της πνευματικής ηγεσίας .. αποσύρονται στην απομόνωση (IPesmazoglou) |
  • folks. ο ήλιος εσκοτίδιασε και το φεγγάρι χάθη | που βάρεσαν τον Mπότσαρη, τ' άξιο το παλληκάρι (Passow) |
  • poem εζύγωναν της ακριβής μου οι γάμοι | με τ' άξιο βασιλόπαιδο (Markoras)

• ② worthwhile, valuable (ant ανάξιος2 2b):
  • ~ έρωτας, κόπος |
  • άξια ερμηνεία, ζωή, μελέτη |
  • άξιο έργο τέχνης |
  • άξιο μυθιστόρημα, υπόδειγμα |
  • όσο στέκει κοντά στις πηγές του ο ποιητής διατηρεί ένα αξιότερο επίπεδο (Tsatsos) |
  • θα μάθει να λογαριάζει την ομορφιά, που είναι μέσα στις ψυχές, | για αξιότερη από την ομορφιά, που είναι μέσα στο σώμα (Theodorakop) |
  • folks. και άνοιξε τ' άξιο σου πουγγί, το μαργαριταρένιο | και βάλε το χεράκι σου το καλομαθημένο (DPetrop)

• ③ able, capable, competent, skilful (of persons) (syn ικανός, near-syn επιτήδειος):
  • ~ επιστήμονας, εργάτης, κυνηγός, λογοτέχνης, μελετητής, τεχνίτης |
  • επιτηδειότατος και αξιότατος ναύτης |
  • είναι άξιοι στη δουλειά τους |
  • θέλει μ' αυτό να δείξει πως εγώ δεν το φυλάω καλά το βιλαέτι κ' είναι αυτός αξιότερος (Vlachogiannis) |
  • αφήνοντάς της το χειρόγραφο, εμπιστευόμουνα στα πιο άξια χέρια την καλλιτεχνική μου τύχη (Melas) |
  • poem γιατί κ' οι άξιοι ρήτορες δεν έρχονται σαν πάντα | να βγάλουνε τους λόγους τους; (Kavafis)

• ⓐ capable of, fit or good for (syn ικανός, ant ανίκανος2 1b):
  • δεν είναι ~ για τίποτε |
  • είναι ~ να σκοτώσει άνθρωπο |
  • δεν σ' έχω άξιο να το κάνεις I do not consider you capable of doing it, I defy you to do it |
  • δεν ξέρω τίποτα πιο άξιο να γλυτώσει τον άνθρωπο απ' την πίκρα της αβεβαιότητας, όσο η σιωπή και η βεβαιότητα των άστρων (Venezis) |
  • | phr ~! ~! expression of approval for one about to be ordained a priest |
  • fig ~ ο Mαυροκορδάτος! (Petsalis)

• ④ equal, peer to (syn αντάξιος 1, ισάξιος):
  • αναδείχθηκε ~ του πατέρα του |
  • όλοι θέλουν να φανούν ανώτεροι εκεινού που απόθανε, επειδή δεν ήταν οι άνθρωποι άξιοί του (IDragoumis) |
  • βλέπω, κόβει και σένα η γλώσσα σου· ~ μαθητής του δασκάλου σου (Varnalis)

• ⑤ worthy of, deserving:
  • ~ βραβεύσεως, εκτιμήσεως, εμπιστοσύνης, θαυμασμού, περιφρονήσεως, σεβασμού |
  • πρωτοβουλία άξια παντός επαίνου |
  • ζωή άξια να τη ζήσουμε life worth living |
  • το παλληκάρι έγινε άξιο του καπετανάτου |
  • συγγραφέας ~ του ονόματός του a writer worthy of his name, worth his salt |
  • δεν είμαι άξια για όσα έκαμες για μένα |
  • οδηγούν τους χριστιανούς στο μαρτύριο και κείνοι δοξάζουν το θεό που ευδόκησε να τους κάμει άξιους της αθανασίας (Panagiotop) |
  • poem τόση τέχνη, τέτοια κάλλη | ποιος είναι ~ να χαρεί; (Markoras)

• ⓑ phr (w. gen):
  • είναι άξιο απορίας, θαυμασμού ότι .. it is amazing that .. |
  • υπήρξε ~ της πατρίδας του he was a source of pride to his country |
  • ~ προσοχής worth noticing (syn αξιοπρόσεκτος) |
  • ~ της τύχης του it serves him right |
  • κάποια άξια λόγου κινήματα some notable (αξιόλογα) movements

• ⑥ fitting, proper (near-syn κατάλληλος):
  • ο άνθρωπος είναι ικανός να διαμορφώσει άξιους όρους ζωής |
  • eccl άξιόν εστι (μεγαλύνειν σε) it is proper (to glorify thee) |
  • fig phr ~ ο μισθός (του) fitting recompense, what one deserves, what one has coming |
  • ~ ο μισθός των καταδιωκτικών οργάνων της Pόδου αλλά το εμπόριο των βυζαντινών εικόνων σηκώνει μεγάλη συζήτηση (Kyriakidis) |
  • είναι ο πόνος η ίδια η αμοιβή για την αγάπη μας, είναι ο ~ μισθός εκείνου που αγαπάει (Kanellop) |
  • δεν λυπάμαι κείνους που μη ξέροντας να βρουν ψωμί πεθαίνουν από την πείνα |
  • ~ ο μισθός τους (Idas) |
  • poem ορίστε μου την άξια τιμωρία | γι' αυτόν τον παραβάτη | των θείων προσταγών μου (Skipis)

[fr postmed άξιος ← MG, PatrG ← ἄξιος K (also pap), AG]

• ① worthy of respect, respectable, respected (syn phr άξιος σεβασμού):
  • αξιοσέβαστη αντικειμενικότητα, παρουσία, τέχνη |
  • ~ γέροντας, κύριος, σύμμαχος |
  • αξιοσέβαστο πρόσωπο |
  • αξιοπρόσεκτο κι αξιοσέβαστο ξεκίνημα του συγγραφέα |
  • έθνη αξιοσέβαστα για την αρχαιότητά τους |
  • κλοπές και λαφυραγωγήσεις θεωρούνται αξιοσέβαστες πράξεις από τους κατακτητές |
  • καμιά ανθρώπινη δύναμη δεν μπορεί να γκρεμίσει τους νόμους του θεού αν θέλει να 'ναι αξιοσέβαστη και να 'χει το λαό με το μέρος της (Bastias)

• ⓐ respectable, considerable (near-syn αξιόλογος 3b):
  • αξιοσέβαστη βιομηχανική παραγωγή |
  • το αξιοσέβαστο ποσόν των χιλίων δολαρίων

• ② eccl venerable, reverend, revered, respected (syn σεβάσμιος, σεβαστός):
  • ο πατριάρχης Iεροσολύμων είναι ο πιο ~ ύστερ' από τον οικουμενικό πατριάρχη (Vacalop)

[fr kath αξιοσέβαστος ← MG (Eustathius)]

• noteworthy, important (syn in αξιοσημείωτος 1):
  • μεσολάβησαν αξιοσήμαντα γεγονότα |
  • αξιοσήμαντες προσφορές |
  • ο ήρωας σε μια δεδομένη περίσταση πραγματοποιεί μιαν ηθική αγωγή αξιοσήμαντη (Moustoxydis) |
  • δεν παραβλέπω τις αξιοσήμαντες συμβολές για τη διαφώτιση του έργου και της προσωπικότητας του Παλαμά (Chourmouzios)

[fr kath (neol Koumanoudis) αξιοσήμαντος, cpd w. K σημαντός; cf ασήμαντος]

• remarkably, noteworthily:
  • το έργο τούτο είναι ~ πρώιμο (Karouzos) |
  • στο δεύτερο βιβλίο του οι διαθέσεις του είναι βαθύτερες, η πείρα του ~ πλουτισμένη (Peranthis)

[der of αξιοσημείωτος; cf kath αξιοσημειώτως]

• noteworthy, remarkable matter:
  • ο Γ. έγραψε αρκετά αξιοσημείωτα σχετικά με την έννοια του χρόνου

[substantiv. n of αξιοσημείωτος]