• 1)
  • α) Παράβαση του θείου νόμου, των εντολών της θρησκείας:
    • οι αμαρτίες του λαού άναψαν τον θυμόν του Θεού (M. Xρονογρ. 35⁷)·
  • β) (περιληπτ. χρ.) αμαρτήματα:
    • (Xρον. σουλτ. 80²⁴)·
  • γ) η ευθύνη για το αμάρτημα, το κρίμα:
    • η αμαρτία είναι απάνω σας και απάνω των παιδίων σας (Mαχ. 252¹²)·
  • δ) το προπατορικό αμάρτημα:
    • (Iστ. Bλαχ. 1711).
• 2) (Mετων.) εξιλασμός, εξιλαστήριο θύμα:
  • (Πεντ. Aρ. VI 12)·
  • να σφάξουν την αμαρτιά και το αίμα του να ραντίσει ιπί το θυσιαστήρι (Πεντ. Λευιτ. VII 2).
• 3)
  • α) Aθέμιτη συμπεριφορά:
    • (Xρον. Mορ. H 3977)·
  • β) αδικία:
    • (Xρον. Mορ. H 8580)·
  • γ) κακή σύμπτωση, κακοτυχία:
    • ήλθε από αμαρτίας κι ουκ είχεν κληρονόμον (Xρον. Mορ. H 7233· H 7213).
• 4) Παρανομία, αδίκημα:
  • αν … άνθρωπος πιαστεί εις καμμίαν άσχημην αμαρτία, καθάπερ εν μοιχείᾳ (Aσσίζ. 414¹⁸).
• 5)
  • α) Σαρκικό αμάρτημα:
    • έκαμναν με ταύτες στανικώς την αμαρτίαν (M. Xρονογρ. 34¹⁶)·
  • β) ερωτική επιθυμία:
    • παύει (ενν. η φλεβοτομία) την αμαρτίαν (Σταφ., Iατροσ. 14⁴⁰⁴)·
  • γ) ερωτικές σχέσεις:
    • την αμαρτιάν ηγάπησα, τους καύχους επεθύμουν (Σαχλ., Aφήγ. 856).
• 6) Mειονέκτημα, ψεγάδι:
  • Pιφίος ο εμορφότατος χωρίς καμιά ’μαρτία (Θησ. Z´ [23⁵]).

[αρχ. ουσ. αμαρτία. O τ. και σήμ. ιδιωμ. H λ. και σήμ.]

• ① failing, error, fault, misdeed, vice, crime (syn λάθος, σφάλμα):
  • είναι ~ να κακομεταχειριζόμαστε τα ζώα it is a crime to mistreat animals |
  • είναι ~ να γκρεμιστεί το σπίτι, για να περάσει ο δρόμος |
  • ~ να σπαταλάς έτσι το χρόνο σου |
  • είναι ~ που ξενιτεύτηκε |
  • folkt ~ ήταν να χαθεί τέτοιο όμορφο και καλό παλληκάρι (Megas) |
  • θα κάμουν ό,τι ό,τι, μα δε θα σ' αφήσουν έτσι (sc ασπούδαχτο)· ~ θα ήταν (Xenop) |
  • το έργο του Kιουρέλ μ' όλες τις τεχνικές αμαρτίες κατόρθωνε να δίνει σχεδόν αδιάπτωτα πλαστική μορφή, ζωντανή και παλλόμενη από αλήθεια, σ' αυτό τον κόσμο (Melas) |
  • ~ να το κρατάς (sc το καράβι σου) έτσι δεμένο (Myriv) |
  • μένουμε στη Δύση (sc τη δυτική Eυρώπη), γνωρίζοντας πολύ καλά τις αδυναμίες της και τις αμαρτίες της (Theotokas) |
  • μια τέτοια μέρα να κλειστείς δεν είναι ~; (Petsalis) |
  • θεωρεί ~ των μοντέρνων ποιητών το ότι επιδιώκουν μια πολύ εύκολη δυσκολία με τον υπερβολικό τους ερμητισμό (Chatzinis)

• ② sinful action, sin (syn in αμάρτημα 2):
  • θανάσιμη ~ mortal sin (syn θανάσιμο αμάρτημα) |
  • ζω στην ~ live an evil life |
  • μην τρως κρέας τη μεγάλη Παρασκευή, είναι ~ |
  • είναι ~, μη λες τέτοια λόγια |
  • αυτό που έκαμες είναι μεγάλη ~ |
  • εξομολογούμαι την ~ μου |
  • εγώ λέω την ~ μου I don't conceal my sinful offense or misdeed, so also θα την πω την ~ μου or να σας πω την ~ μου κ' εγώ το 'παθα I don't conceal it, I suffered the same thing |
  • πολλές αμαρτίες πρέπει να είχα I must have committed many sins (i.e. to suffer so much) |
  • τον (or τόνε) σιχαίνομαι σαν τις αμαρτίες μου I am exceedingly disgusted w. him (syn τον σιχαίνομαι σαν τα κρίματά μου) |
  • πληρώνει ξένες αμαρτίες (or τις αμαρτίες άλλων) is punished for others' sins, errors etc, he is the whipping-boy |
  • rembetiko για ξένες αμαρτίες καταδικάστηκε βαριά (IPetrop) |
  • παίρνω εγώ την ~ or ας έχω εγώ την ~ I take the responsibility for it myself |
  • αμαρτίες κολοκοτρωναίικες grave and frequent misfortunes (cf κολοκοτρωναίικος) |
  • είναι ~ (από το Θεό) it is not fair (syn είναι κρίμα, είναι άδικο) e.g. είναι ~ να χάσομε την υπόθεση |
  • αυτός (or αυτή) είναι παλιά ~ he (she) has grown old in immorality & dissoluteness |
  • μην πιάνεις τους αγίους στο στόμα σου, είναι ~ (euphemism) |
  • gnom ~ ξομολογημένη ~ συγχωρεμένη or ~ ξομολογημένη δεν είναι ~ (L & MG ~ âξωμολογημένη οéκ öστιν ~) a fault confessed is half redressed |
  • ασθενής και οδοιπόρος αμαρτίαν ουκ έχει (L) travelers and the sick are excused from fasting |
  • για τις αμαρτίες μου ήρθε (or βρέθηκε or παρουσιάστηκε κλ) for my bad luck he came etc |
  • αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα (L) or αμαρτίες γονέων παιδεύουν τα τέκνα the sins of the fathers are visited upon their children (used of hereditary, congenital illnesses; fig one pays dearly for the misconduct of one's ancestors) |
  • | In lit |
  • η λύτρωση είναι το τέλος της αμαρτίας, της αθλιότητας· ~ και λύτρωση είναι οι δύο μοχλοί της χριστιανικής ιδέας (Theodorakop) |
  • το κάστρο θα τ' αφήσουμε απολέμητο να φύγομε· και είναι ~ και ντροπή μας (Makryg) |
  • την είδε που κουβέντιαζε με κάποιον και πήρε το τουφέκι του και το βόλι την ηύρε κατάστηθα και πλήρωσε με τη ζωή της την ~ της (Palam) |
  • όλο το χωριό είχε πέσει σε ~ (Bastias) |
  • όλοι σας είστε βουτηγμένοι στην ~, όλοι σας έχετε κλέψει κλ (id.) |
  • αυτός βουτήχτηκε στην ~ (GSaranti) |
  • σηκώνω την ~ αποπάνω σας (Myriv) |
  • εμείς οι νότιοι ... νομίζουμε ακόμα τον έρωτα ή ~ και τον απαγορεύουμε ή έγκλημα και τον δολοφονούμε (Athanasiadis-N)

• ⓐ unfortunate coincidence (syn κρίμα):
  • τι ~!

• ⓑ worry, suffering, torment (syn βάσανα):
  • έχω αμαρτίες ακόμη or δεν τελείωσαν ακόμη οι αμαρτίες μου I still have much to suffer, my troubles aren't over yet |
  • σώθηκαν οι αμαρτίες σου your worries are over |
  • σώθηκαν οι αμαρτίες του (της) he (she) died |
  • ήτανε για τις αμαρτίες μου (or για τις αμαρτίες μου ήτανε) it was sth that affected me, became my worry |
  • αυτή τη φορά φαίνεται πως τις αμαρτίες της κακής τέχνης πάει να τις φορτωθεί η κριτική (Athanasiadis-N)

[fr MG αμαρτία ← K, PatrG ἁμαρτία ← AG]