• 1)
  • α) Τρόπος:
    • όλοι οι αθρώποι μιας λοής κι εις ένα μόδο εζιούσα (Φορτουν. Πρόλ. 57)·
  • β) μέθοδος:
    • μόδους να βρίσκομε όμορφους …, για να μπορά 'ποσάζομε σαν πρέπει τσι δουλειές μας (Φορτουν. Γ́ 253)·
  • γ) δυνατότητα· μέσο:
    • δεν ήτον μόδος να σηκωθούν (ενν. τα πράματα) εύκολα (Μαχ. 150²⁰)·
    • μην έχοντας τον μόδο να τον πλερώσει να έβγει από την φυλακήν … (Σουμμ., Ρεμπελ. 172)·
  • δ) ικανότητα, επιδεξιότητα:
    • Εδώ κι η Ρόδο … και το πήδημα. Πήδησ’, αν έχεις μόδο (Αιτωλ., Μύθ. 14⁴).
• 2)
  • α) Γνώμη· σχέδιο, τρόπος ενέργειας:
    • Ανέν και θες στο μόδο μου, άση με να 'ρδινιάσω (Ριμ. Απολλων. [1205])·
  • β) επιθυμία· διαταγή· απόφαση:
    • ό,τι μ’ ορίσεις να γενώ στο μόδον τον δικόν σου (Ριμ. Απολλων. [1220]· Ιμπ. (Legr.) 556).
• 3) Εμφάνιση, όψη:
  • είναι β́ βουνία … και ομοιάζουν εις τον μόδον του κάβου ντε λα Γία (Πορτολ. A 286¹²).
• 4) (Ναυτ.) για δήλ. αναλογίας(;):
  • θέλει να έναι φουζάδον στο μόδον της σερτζένας (Καραβ. 500⁴).

• Έκφρ. του μόδου μου, εις τον μόδον μου = όπως μ’ αρέσει ή με βολεύει, στα «μέτρα» μου:
  • (Κατζ. Δ́ 312), (Πορτολ. A 326²³), (Φορτουν. Β́ 41).
  • Φρ.
  • 1) Αφήνω κάπ. στο μόδο του = δίνω την πρωτοβουλία, επιτρέπω σε κάπ. να δράσει κατά τη βούλησή του:
    • (Ριμ. Απολλων. [1397]).
  • 2) Βρίσκω το μόδο μου = τακτοποιούμαι, βολεύομαι· ετοιμάζομαι:
    • (Φορτουν. Γ́ 103).
  • 3) Είμαι στο μόδο ή του μόδου κάπ. = είμαι στη διάθεση, στην εξουσία κάπ.:
    • (Ριμ. Απολλων. [1683]), (Χούμνου, Κοσμογ. 194).
  • 4) Είμαι του μόδου μου = είμαι ελεύθερος:
    • (Στάθ. Ιντ. β́ 48).
  • 5) (Δεν) είναι μόδος = (δεν) είναι σωστό, (δεν) πρέπει:
    • (Μαχ. 562¹⁷).
  • 6) Κάνω μόδο = βρίσκω τρόπο· πετυχαίνω:
    • (Φορτουν. Β́ 418).
  • 7) Κάνω κ. εις τον μόδον μου ή του μόδου μου = χρησιμοποιώ, διαχειρίζομαι όπως θέλω:
    • (Διαθ. ηγουμ. Μακαρίας 164), (Διαθ. 17. αι. 5¹⁷⁸).
  • 8) Κάνω κ. ή ποιώ κάπ. στο (εις τον) μόδο(ν) μου: παίρνω, έχω στη διάθεσή μου:
    • (Ριμ. Απολλων. [255], [438]).

[<βεν. modo. Η λ. (Meursius) και τ. σήμ. ιδιωμ.]