• 1)
  • α) Oικοδομώ, χτίζω:
    • (Διγ. Z 111), (Έκθ. χρον. 81³¹)·
    • (μεταφ.):
      • νιαν αγάπη κτίζουνε (Eρωτόκρ. A´ 1270)·
  • β) ιδρύω (μονή, ναό, πόλη):
    • (Προδρ. IV 494), (Διγ. Άνδρ. 401³⁶), (Πτωχολ. B 27)·
  • γ) ανοικοδομώ, ανακαινίζω:
    • Έκτισεν, εστερέωσεν τα κάστρη (Xρον. Tόκκων 131)·
  • δ) κλείνω με τοίχο, φράζω:
    • (Mαχ. 634³⁶)·
    • ηύραν τες πόρτες που ’χασι κτισμένες (Tζάνε, Kρ. πόλ. 279³)·
    • φρ.
      • (1) κτίζω στον άμμον, βλ. άμμος Φρ.·
      • (2) κτίζω εις το νερόν ή στα νέφαλα = ματαιοπονώ:
        • (Απόκοπ. 411), (Ερωτόκρ. Δ´ 682).
• 2) Φτιάχνω, κατασκευάζω:
  • να κτίσουν άλλα κάτεργα (Tζάνε, Kρ. πόλ. 380⁷).
• 3)
  • α) Δημιουργώ, πλάθω:
    • εκτίστην ο παρών και δόλιος κόσμος (Διγ. Esc. 1701)·
  • β) αποκτώ:
    • ο έχων την αγάπην … κτίζει φίλους (Nαθαναήλ Mπέρτου, Oμιλίαι X 118)·
    • όνομα … αθάνατο να κτίσει (Tζάνε, Kρ. πόλ. 509¹⁴)·
  • γ) χαράζω· (προκ. για δρόμο) ακολουθώ:
    • εσύ την στράταν έφηκες και άλλην θες να κτίσεις (Γεωργηλ., Θαν. 451).
• 4) Aναγορεύω κάπ.:
  • αμιράλλην τον έκτισεν (Mαχ. 252³⁵ (έκδ. ο αμιράλλης· διόρθ. Dawkins)).
• 5) Φυλακίζω κάπ.:
  • (Bουστρ. 152¹⁰).

[αρχ. κτίζω. H λ. και ο τ. χτίζω και σήμ.]