• 1)
  • α) Σωματική δύναμη, ευρωστία:
    • (Διγ. Άνδρ. 399²⁸)·
  • β) (προκ. για σώμα) αντοχή:
    • από την στράταν την πολλήν οπού έκαμνεν έδειχνεν την δύναμίν του (Διγ. Άνδρ. 343^10‑1)·
  • γ) (προκ. για φρούριο) στερεότητα, αντοχή:
    • ρίκτουσίνε λουμπαρδιές … τη δύναμη των καστελιώ, οπού ’χασι να δούνε (Τζάνε, Κρ. πόλ. 388¹⁶).
• 2) (Μεταφ.) ψυχική αντοχή, θάρρος:
  • Παίρνει ψυχή και δύναμη τσ’ Αθήνας το φουσσάτο (Ερωτόκρ. Δ´ 1063).
• 3)
  • α) Η ικανότητα για κάπ. ενέργεια, μπόρεση:
    • (Σαχλ., Αφήγ. 664)·
    • εκφρ. κατά (την) δύναμιν, όση δύναμις, ως δύναμις = όσο μπορεί κανείς:
      • (Σπαν. A 500), (Σπαν. V 74), (Σπαν. P 175)·
  • β) πλούτος:
    • πτωχόν σου συγγενήν … βοήθει τον από την δύναμίν σου (Σπαν. A 551).
• 4)
  • α) Ισχύς, εξουσία:
    • είναι δύναμη εις το χέρι μου να κάμω μετ’ εσάς κακό (Πεντ. Γέν. XXXI 28)·
  • β) (προκ. για το Θεό) παντοδυναμία:
    • (Τζάνε, Κρ. πόλ. 540⁷)·
  • γ) έκφρ. εις τη δύναμη της ημερούς ετουτηνής = ακριβώς την ίδια μέρα:
    • (Πεντ. Έξ. XII 17).
• 5) Στρατιωτικές δυνάμεις, στρατεύματα:
  • έμασεν δύναμιν πολλήν και άπειρα φουσσάτα (Χρον. Τόκκων 1690).
• 6) (Με το επίθ. αόρατος) ουράνιες, θεϊκές δυνάμεις:
  • (Καναν. 542).
• 7) (Προκ. για φάρμακο) δραστική ιδιότητα:
  • (Ιερακοσ. 447²).
• 8) (Νομ.) εγκυρότητα, κύρος, ισχύς:
  • πρέπει να ένι στερεωμένη (ενν. η διαθήκη), ότι πάσα η δύναμις κείται εις τους μάρτυρας (Ασσίζ. 395⁵).
• 9) Μαγική δύναμη:
  • α θέλεις να ίδεις δύναμιν τό έχει το γαϊτάνιν, δέσε το εις το τραχήλι σου (Λίβ. Esc. 4084).
• 10) Ενδυνάμωση, ενίσχυση:
  • ν’ απέλθει στον Μορέαν διά συμμαχίαν και δύναμιν του τόπου (Χρον. Μορ. H 6496).
• 11) Ορμή:
  • Ευφράτης το ποτάμι … έρχετον με την πολλήν δυνάμη (Αλεξ. 2780).
• 12) Σφοδρότητα, αγριότητα:
  • δείξασι δύναμιν, λέγω, τόση που τόσην λύπην ημπορεί και των πετρών να δώσει (Διακρούσ. 107¹)·
  • έκφρ. με δύναμης = με βίαιο τρόπο:
    • (Χρον. Μορ. H 15).
• 13) Οχυρό, κάστρο:
  • να μας δώσεις εις το νησσίν σου μίαν δύναμιν, κανέναν καστέλιν (Μαχ. 352²).

[αρχ. ουσ. δύναμις. Ο τ. και σήμ.]