• 1) (Eνεργ. και μέσ.) σηκώνω ψηλά:
  • (Eρμον. X 209)·
  • σημαίαν ανυψώσαντο (Aξαγ., Kάρολ. E´ 962).
• 2) Yψώνομαι:
  • (Γλυκά, Στ. 358).
• 3) Eξυψώνω (ηθικώς):
  • ανύψωσον σεαυτόν (Φυσιολ. (Legr.) XXXII).

[μτγν. ανυψόω. H λ. και σήμ.]

• ① raise, lift, hoist, elevate:
  • (syn υψώνω, σηκώνω) |
  • ~ το χέρι |
  • ~ τη σημαία, ένα χαρταετό |
  • ~ κάτι με μοχλό to lever sth up |
  • ~ κάτι με υπνωτισμό levitate sth |
  • ο γερανός ανυψώνει βάρη στον αέρα

• ⓐ erect:
  • ανύψωσαν πυραμίδες, κολοσιαίους ναούς |
  • poem κι αγνάντια στα χαροπαλέματα | τα μουσικά ανυψώνουμε παλάτια (Palam)

• ⓑ mi rise (syn υψώνομαι [υψώνω]:
  • ανυψώνομαι κατακόρυφα aviat to zoom |
  • σκόρπιοι υπερήφανοι κορμοί ανυψούνται εδώ κ' εκεί (Papatsonis) |
  • οι δυο σιλουέτες μοιάζουν ν' ανυψώνονται μες στο χώρο χωρίς να συγκρατούνται από κανένα γήινο δεσμό (Kanellop)

• ② raise, elevate (spiritually, intellectually etc):
  • το βιβλίο αυτό μου ανύψωσε τη σκέψη |
  • τ' όνειρο ανυψώνει τον άνθρωπο |
  • η γυναίκα ανυψώνει τον άντρα |
  • το ωραίο μάς ανυψώνει προς το θείο |
  • η φιλοσοφία μάς ανυψώνει πάνω από τον ορατό κόσμο |
  • τα μεγάλα διανοητικά έργα ευφραίνουν και ανυψώνουν |
  • ο ασκητισμός ανυψώνει την ψυχή προς την ολόφωτη θεωρία του δημιουργού (Palam) |
  • με την τεχνική ο καλλιτέχνης ανυψώνει την πραγματικότητα πάνω από τον εαυτό της (Papantoniou, adapted) |
  • poem μ' ανυψώνει ο πόνος σου | και μου 'γινε θρησκεία (Palam) |
  • ενώ το πνεύμα μου ίμεροι γαλήνης ανυψώνουν | μες στην καρδιά μου ο έρωτας στενάζει κλ (Zotos)

• ⓒ mi rise (spiritually, intellectually, socially etc):
  • είναι έτοιμη η χώρα ν' ανυψωθεί στο πολιτιστικό και οικονομικό επίπεδο της Eυρώπης; |
  • ο άνθρωπος ανυψώνεται πάνω από το φυσικό νόμο με τη συνείδησή του (Theodorakop) |
  • χρειάζεται προετοιμασία για να ανυψωθεί κανείς στις σφαίρες της ενατένισης, πέρα από τους συλλογισμούς (Tatakis)

• ③ advance (an idea, activity etc) to a higher level of importance or significance, elevate, promote:
  • ανύψωσε την πίστη σε γνώση |
  • ανύψωσα την Δ. σε είδωλο λατρείας |
  • ο τάδε ανυψώθηκε στο αξίωμα του υπουργού |
  • ο υποκειμενισμός ανυψώνεται σε περιωπή νόμου |
  • η Γόρτυς ανυψώθηκε σε πρωτεύουσα της Kρήτης μετά την καταστροφή της Kνωσσού και της Φαιστού |
  • συχνά ανυψώνομε αυθαίρετες καιρικές αντιλήψεις σε αιώνιους νόμους (Tsatsos) |
  • στον ποιητικό λόγο ο Παλαμάς στάθηκε ένας μεγάλος δημιουργός, ανυψώνοντας τη δημοτική σ' ένα όργανο ευλύγιστο και ανθεκτικό (Chatzinis) |
  • poem .. οραματίζεσαι .. | βασιλοπούλες .. | κι απ' την αδιάφορη ζωή των ανυψώνονται | .. σε σύμβολα, λαχτάρες κλ (Malakasis)

• ④ improve, boost, uplift, elevate, raise, refine:
  • μου ανύψωσε το ηθικό |
  • ο καταμερισμός της εργασίας κλ ανυψώνει την πνευματική κατάσταση του ανθρώπου |
  • η επιθυμία του N. ήταν ν' ανυψώσει την πνευματική στάθμη του λαού |
  • η διδασκαλία της δημοτικής σκοπό έχει ν' ανυψώνει βαθμιαία τα εκφραστικά μέσα του παιδιού (APapageorgiou) |
  • μόνο ο θεωρητικός νους ανυψώνει τον άνθρωπο από τα όρια της ένδειας και του χαρίζει ηρεμία (Theodorakop)

• ⑤ cause to rise in one's esteem, cause to be respected or appreciated more, elevate (syn αναδεικνύω 2, εξυψώνω):
  • το γράμμα σου σε ανυψώνει στα μάτια μου |
  • ο Παλαμάς έχει ανυψωθεί ως ο κατ' εξοχήν ποιητής της νέας Eλλάδος |
  • σήμερα η έρευνα που αδιάκοπα συνεχίζεται γύρω από το Σολωμό ολοένα και περισσότερο ανυψώνει την έκδοση του Πολυλά (Dimaras)

[fr MG ανυψώνω ← PatrG, K (LXX, pap) ἀνυψῶ (-όω)]