α. Τα αίτια των αιρέσεων

Οι αιρέσεις αμφισβήτησαν τις θεμελιώδεις αλήθειες της χριστιανικής πίστης και, ειδικότερα, το πρόσωπο του Θεανθρώπου Χριστού και το τρισυπόστατο και ομοούσιο της Αγίας Τριάδας. Τα σημαντικότερα αίτια των αιρέσεων είναι τα εξής:

- Ο εγωισμός, η αλαζονεία και η υπερτίμηση της λογικής του ανθρώπου και της δυνατότητάς της να αποκαλύψει την αλήθεια. Οι αιρετικοί, κληρικοί και λαϊκοί, επιστρατεύουν τη φιλοσοφία για να εκλογικεύσουν και να απλοποιήσουν τις δογματικές αλήθειες. Προσπαθούν να προσεγγίσουν την υπερφυσική Αποκάλυψη, που δε μπορεί να τη συλλάβει ο άνθρωπος μόνο με τη λογική. - Η προσπάθεια εισαγωγής στη χριστιανική διδασκαλία παραδόσεων και αντιλήψεων από άλλες θρησκείες, π.χ. από τον Ιουδαϊσμό ή από τις ανατολικές θρησκείες. Η αποδοχή τέτοιων απόψεων οδηγεί σ' ένα θρησκευτικό συγκρητισμό, δηλαδή σε μια ανάμειξη και συγχώνευση της διδασκαλίας και της παράδοσης του Χριστιανισμού με αντιλήψεις και ήθη άλλων θρησκευτικών ρευμάτων και θρησκειών.

Μικρογραφία χειρόγραφου κώδικα, Αγ. Αικατερίνη Σινά, 12ος αι.