6. Ο ασιατικός χώρος

α. Η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας Στην Κίνα ύστερα από 4 χρόνια εμφυλίου πολέμου οι κομμουνιστές υπό την ηγεσία του Μάο-Τσε-Τουνγκ κατέλαβαν την εξουσία και ανακήρυξαν τη χώρα σε Λαϊκή Δημοκρατία, ενώ η εθνικιστική κυβέρνηση του Τσαγκ-Κάι-Σεκ περιορίστηκε στην κατοχή του νησιού Φορμόζα. Αμέσως μετά άρχισε η προσπάθεια για την ανάπτυξη της αγροτικής παραγωγής και της βαριάς βιομηχανίας με βάση το σοβιετικό πρότυπο (κολλεκτιβοποίηση). Το σοβιετικό πρότυπο εγκαταλείφθηκε από το 1958, όταν ιδρύθηκαν οι Λαϊκές Κοινότητες που στόχευαν κυρίως στη μεταφορά της βιομηχανίας στο χωριό και στην ανάπτυξη της αγροτικής παραγωγής (Πολιτική του Μεγάλου Άλματος). Οι απαραίτητες για την εκβιομηχάνιση μηχανές θα αγοράζονταν στο εξωτερικό με το περίσσευμα των αγροτικών προϊόντων. Συγχρόνως επιτράπηκε η ελεύθερη έκφραση γνώμης για την ανάπτυξη του σοσιαλισμού χωρίς δογματισμούς. Η αντίθετη γραμμή που εκφραζόταν κυρίως από τον αντιπρόεδρο Λιου-Σιάο-Σι υποστήριζε την εφαρμογή του σοβιετικού προτύπου. Η νέα πορεία βασιζόταν στην πεποίθηση ότι κατά την οικοδόμηση του σοσιαλισμού σε μια χώρα έπρεπε να λαμβάνονται υπόψη οι εθνικές ιδιαιτερότητες της συγκεκριμένης χώρας. Η Πολιτική όμως του Μεγάλου Άλματος απέτυχε, με αποτέλεσμα να οξυνθεί η διαμάχη των δύο γραμμών. Ο μετριοπαθής Τσου-Εν-Λάι πρότεινε τότε (1960-1962) και επέτυχε την υιοθέτηση μιας τρίτης λύσης: να εγκαταλειφθεί το πρόγραμμα της αγροτικής παραγωγής και να αφεθεί ελεύθερη η λειτουργία της μικρής ιδιοκτησίας στα χωριά. Παράλληλα άρχισε να κατηγορεί του αντιπάλους του Μάο για δεξιά απόκλιση. Για να εξαλειφθεί η κρατική γραφειοκρατία και να δημιουργηθούν επαναστατικές δομές, κηρύχθηκε η Μορφωτική Επανάσταση (1966-1969). Φορείς της ήταν οι νεαροί «Ερυθροφρουροί», η οποία καθοδηγούνταν στις ενέργειές τους από το Μικρό Κόκκινο Βιβλίο του Μάο. Έτσι περιορίστηκε η ισχύς των αντιπάλων του Μάο, αλλά οι βιαιότητες και οι ακρότητες των Ερυθροφρουρών αποδιοργάνωσαν το Κράτος. Κατά την περίοδο αυτή των μεγάλων αλλαγών στην Κίνα επήλθε η ρήξη με τη Σοβιετική Ένωση. Μετά το θάνατο του Μάο και του Τσου-Εν-Λάι (1976) οι πραγματιστές συγκρούστηκαν με τους ιδεολόγους, δηλαδή τους οπαδούς της Μορφωτικής Επανάστασης. Με τη σύλληψη και καταδίκη της Συμμορίας των Τεσσάρων (Γυναικών), στις οποίες ανήκε και η χήρα του Μάο, οι πραγματιστές επικράτησαν και αποκατέστησαν τα θύματα της Μορφωτικής Επανάστασης. Από τότε εφαρμόστηκε η «Πολιτική των Τεσσάρων Εκσυγχρονισμών»: εκσυγχρονισμός στην αγροτική παραγωγή, τη βιομηχανία, τον επιστημονικό και τεχνολογικό τομέα, και την εθνική άμυνα. Χάρη στη νέα πολιτική η Κίνα μεταβλήθηκε σε αξιόλογη βιομηχανική δύναμη. Η Κίνα αποτελεί σήμερα υπολογίσιμη στρατιωτική και οικονομική δύναμη σε παγκόσμιο επίπεδο που ισχυροποιείται συνεχώς.

β. Η Ιαπωνία Η ανεργία, η ένδεια και ο πληθωρισμός χαρακτηρίζουν την ηττημένη και κατεστραμμένη Ιαπωνία κατά τα μεταπολεμικά χρόνια. Με το σύνταγμα του 1947 εισήχθη στη χώρα η Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Το 1952 απέκτησε την ανεξαρτησία της και το 1956 έγινε μέλος του ΟΗΕ. Οι ΕΠΑ, επιδιώκοντας να καταστήσουν την Ιαπωνία φραγμό στην κομμουνιστική επέκταση, υπέγραψαν συνθήκη συμμαχίας με τη χώρα αυτή το 1951. Η Ιαπωνία αναπτύχθηκε θεαματικά τα επόμενα χρόνια χάρη στην παροιμιώδη εργατικότητα των κατοίκων της. Σήμερα είναι η Τρίτη οικονομική δύναμη στον κόσμο. Παρά την έλλειψη πρώτων υλών, το επίπεδο της ιαπωνικής βιομηχανίας και τεχνολογίας είναι πολύ υψηλό, ενώ το δημογραφικό πρόβλημα έχει λυθεί χάρη στην εφαρμογή μιας αυστηρής πολιτικής ελέγχου των γεννήσεων. Στρατιωτικά η χώρα είναι εξαρτημένη από τις ΕΠΑ. Γ. Η Ινδική Χερσόνησος και η Νοτιοανατολική Ασία Ο ασιατικός χώρος από το Πακιστάν μέχρι τη Νοτιοανατολική Ασία χαρακτηρίζεται από την υπανάπτυξη και τον υπερπληθυσμό. Τα κράτη της περιοχής διακρίνονται σε φιλοδυτικά, κομμουνιστικά και αδέσμευτα καθεστώτα. Το μεγαλύτερο από αυτά τα κράτη, η δημοκρατική Ινδία, υποφέρει μόνιμα από υποσιτισμό εξαιτίας της υπέρμετρης αύξησης του πληθυσμού. Τα δικτατορικά καθεστώτα της περιοχής επιδιώκουν, κυρίως, τη διατήρησή τους στην εξουσία και την ανάσχεση του κομμουνισμού. Εδώ το κοινωνικό κράτος είναι ανύπαρκτο βασιλεύει η αθλιότητα και η φτώχεια. Στο κομμουνιστικό στρατόπεδο μετά τον πόλεμο του Βιετνάμ επικράτησε η ένταση. Το Βιετνάμ στράφηκε προς την ΕΣΣΔ και επιδίωξε με εισβολές στις γειτονικές χώρες (Καμπότζη και Λάος) να δημιουργήσει γύρω του μια ζώνη ασφαλείας. Σε αντίποινα τα κινεζικά στρατεύματα εισέβαλαν στα βιετναμικά εδάφη (1979), αλλά δεν άργησαν να αποσυρθούν και πάλι. Στο Αφγανιστάν εκδηλώθηκε φιλοσοβιετικό πραξικόπημα (1978), αλλά το καθεστώς που προήλθε από αυτό δεν μπόρεσε να παγιωθεί, με αποτέλεσμα οι Σοβιετικοί να παρέμβουν στρατιωτικά στη χώρα. Ανατολικότερα, συνοριακές διαφορές προκάλεσαν πολέμους μεταξύ Κίνας και Ινδίας και μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν. Το 1971 ιδρύθηκε ένα νέο κράτος, το Μπαγκλαντές (τα εδάφη του ανήκαν προηγουμένως στο Πακιστάν). Γενικότερα για τις χώρες αυτές μπορεί να παρατηρηθεί ότι οι αντιπαραθέσεις και οι εξοπλισμοί αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες στην προσπάθειά τους να υπερβούν την οικονομική ανέχεια.