Διδακτικά Βιβλία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

2. Ο φιλοσοφικός στοχασμός

α. Ο θρίαμβος του θετικισμού Η πρόοδος των θετικών επιστημών γέμισε τον κόσμο με αισιοδοξία για τη χειραφέτηση από τις παλιές προλήψεις. Ο Κοντ (Aguste Komte) παραλαμβάνει από το δάσκαλό του Σαιν Σιμόν το νόμο ‘των τριών σταδίων’ της εξέλιξης της ζωής και τον εφαρμόζει στην ανθρώπινη ιστορία. Σύμφωνα με αυτόν ,στο θεολογικό στάδιο ο άνθρωπος είναι εξαρτημένος από τα υπερφυσικά όντα , στο μεταφυσικό κυριαρχεί η μεταφυσική - φιλοσοφική εξήγηση και στο τρίτο , το θετικό, ο άνθρωπος ερμηνεύει τα πάντα με επιστημονικό τρόπο. Έτσι από τις θετικές επιστήμες η επιστημονική εξήγηση περνά και στη ζωή των ανθρώπων. Η επίδραση του Κοντ ήταν μεγάλη. Πολλοί επιστήμονες στη Γαλλία ,στην Αγγλία και αλλού προσπαθούν να ερμηνεύσουν την εξέλιξη της κοινωνικής.

β. Η επίδραση του Ρομαντισμού στη φιλοσοφία Αρχικά η γερμανική φιλοσοφία επηρεάζεται από το κίνημα του Ρομαντισμού. Ο Schleiermacher ζητάει να ενώσει τη Θρησκεία με το Άπειρο. Ο Schelling υποστηρίζει ότι ο κόσμος είναι χωρισμένος στη φύση και την ιστορική ζωή. Η ιστορία είναι ο τόπος, μέσα στον οποίο ανακαλύφθηκε η θεϊκή βούληση. Πιο συστηματικός μελετητής της ιστορικής εξέλιξης ο Hegel διακρίνει το σύμπαν σε τρεις σφαίρες: το Λόγο, τη Φύση και το Πνεύμα. Η Φύση και ο Λόγος αντλούν τη ύπαρξή τους από το Πνεύμα, που έχει συνείδηση του εαυτού του και προσδιορίζει συνειδητά τις δύο άλλες σφαίρες. Η Ιστορία είναι σημείο ταύτισης των άλλων σφαιρών. Ο Hegel χρησιμοποιεί τη διαλεκτική μέθοδο (θέση – αντίθεση - σύνθεση) για την εξήγηση της ιστορικής εξέλιξης.

γ. Οι διαλεκτικοί φιλόσοφοι Ο Karl Marx και ο Fr. Engels υιοθετούν τη διαλεκτική του Hegel στη θεωρία τους για την πάλη των τάξεων, και τη θεωρία του Darwin, για να στηρίξουν την αναγκαιότητα αυτής της πάλης. Κυριότερο έργο τους είναι το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο». Σύμφωνα με τη θεωρία τους, ο άνθρωπος παράγει τα απαραίτητα για τη ζωή του. Τα υλικά μέσα παραγωγής επηρεάζουν την οικονομική του ζωή, διαμορφώνουν τις κοινωνικές συνθήκες και αντανακλούν στη συνείδησή του. Η ιστορική εξέλιξη επηρεάζεται καθοριστικά από την πάλη των τάξεων. Η πάλη αυτή θα υπάρχει όσο στην ζωή θα υπάρχουν αντινομίες. Όταν αυτές παύσουν να υπάρχουν, η ανθρωπότητα θα περάσει από το κράτος της αναγκαιότητας στο κράτος της ελευθερίας.

δ. Μια στροφή προς τον ανθρώπινο ψυχισμό Ο Δανός Kirkengaard εκφράζει την αντίθεσή του στο Θετικισμό και το Ρομαντισμό. Τονίζει την ανάγκη να πλησιάσει ο άνθρωπος το Θεό. Χωρίς αυτόν είναι χαμένος. Η ένωση με το θείο θα γίνει με τη δύναμη του εσωτερικού πάθους κάθε ανθρώπου χωριστά. Ο Fr. Nietzsche στο περίφημο έργο του, «Τάδε έφη Ζαρατούστρα» διατυπώνει την άποψή του για τον Υπεράνθρωπο, τον ισχυρό άνθρωπο που αισθάνεται μίσος για τον αδύνατο και το φτωχό, ο οποίος δεν μπορεί να εισφέρει τίποτε το θετικό στη ζωή. Αυτό το ιδανικό της δύναμης θα αποτελέσει ένα από τα συστατικά στοιχεία της ιδεολογίας του Γερμανικού Εθνικοσοσιαλισμού.