Διδακτικά Βιβλία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

• Παιδεία του υπόδουλου Ελληνισμού

Στα πρώτα χρόνια μετά την Άλωση οι δύσκολες συνθήκες διαβίωσης των υπόδουλων Ελλήνων δεν άφηναν ασφαλώς περιθώρια πολιτιστικής ανάπτυξης. Ωστόσο, η Εκκλησία με επίκεντρο την Πατριαρχική Ακαδημία στην Κωνσταντινούπολη και με τη βοήθεια πνευματικών ανθρώπων που σπούδασαν στη Δύση, αναθερμαίνει την παιδεία του υπόδουλου γένους. Ο Πατριάρχης Κύριλλος Λούκαρης (1572-1638), που φοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας, ανέθεσε στο Θεόφιλο Κορυδαλλέα (1570-1646), έναν από τους σπουδαιότερους αριστοτελικούς φιλοσόφους της Τουρκοκρατίας, τη διεύθυνση της Πατριαρχικής Ακαδημίας. Πράγματι, από τις αρχές του 17ου αιώνα αρχίζουν να αποδίδουν καρπούς οι πρώτες αυτές προσπάθειες για αναγέννηση της παιδείας. Η παιδευτική αυτή δραστηριότητα της Εκκλησίας ονομάστηκε θρησκευτικός ουμανισμός (ανθρωπισμός). Η βελτίωση των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών καθώς και η στενότερη επαφή με την Ευρώπη οδήγησαν σε μια προοδευτική αναγέννηση της ελληνικής παιδείας από τα τέλη του 17ου αιώνα. Αντιπρόσωποι της ανερχόμενης αστικής τάξης αμιλλώνται σε θέματα παιδείας. Τα σχολεία πολλαπλασιάζονται και εκδίδονται περισσότερα βιβλία.

Η ορθή μέθοδος της παιδείας Μαθημένοι εις τα θυμιάματα και τας προσκυνήσεις της απαιδευσίας, ολίγοι τινές κακώς γραμματισμένοι αλαζόνες, σπουδάζουν (επιδιώκουν) να διώξωσι την φιλοσοφίαν, μόνην ικανήν να δείξη την ορθήν μέθοδον της παιδείας, ποτέ (άλλοτε) μεν αυτήν κατηγορούντες ως εναντίαν της θρησκείας, ποτέ δε τους επαινέτας αυτής κηρύττοντες ως άθρησκους. Από τον Παπατρέχα του Κοραή, στο: Αδαμαντίου Κοραή, Ο Παπατρέχας εκδ. Ερμής, Αθήνα 1970, 32. • Γιατί ο Κοραής θεωρεί τη φιλοσοφία (λογική, ορθολογισμό, φιλοσοφικό στοχασμό, επιστημονική σκέψη) ως βάση για μια σωστή παιδεία; • Ποιες ομοιότητες παρατηρείτε στη σκέψη του Κοραή και των ευρωπαίων διανοητών για το ρόλο της επιστημονικής σκέψης;

Η πνευματική αυτή δραστηριότητα έφτασε στην ακμή της με το Νεοελληνικό Διαφωτισμό (1750-1821). Οι έλληνες λόγιοι επηρεασμένοι από τις ιδέες του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού επιδιώκουν γενίκευση της παιδείας, διαδίδουν, εκτός από την κλασική παιδεία, τις θετικές επιστήμες και προωθούν τη λαϊκή γλώσσα. Ταυτόχρονα, προβάλλουν την ορθολογική σκέψη και το αίτημα για πολιτική ελευθερία και ισότητα. Ανάμεσα στους σημαντικότερους εκπροσώπους αυτού του κινήματος είναι ο Ρήγας Βελεστινλής ή Φεραίος (1757-1798) και ο Αδαμάντιος Κοραής (1748-1833). Παράλληλα, εκκλησιαστικοί άνδρες αγωνίζονται για τη διάδοση της παιδείας και τη στήριξη της Ορθοδοξίας. Μεταξύ αυτών εξέχουσα θέση κατέχει ο εθνομάρτυρας Κοσμάς ο Αιτωλός (1714-1779).

Άλλοι σπουδαίοι εκπρόσωποι του Νεοελληνικού Διαφωτισμού Ευγένιος Βούλγαρης (1716-1806) Ιώσηπος Μοισιόδακας (1725-1800) Δημήτριος Καταρτζής (1730-1807) 3570Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία