Β2. Εναντιωματικές προτάσεις

Κείμενο 7 - Ελληνικό Θέατρο Σκιών: Φιγούρες από φως και ιστορία

Θυμόσοφος, σκωπτικός, αιχμηρός, εγωιστής, ανατρεπτικός, μηδενιστής, κατατρεγμένος, παράδοξα αξιοπρεπής μολονότι θεόφτωχος, όλα μαζί σε ένα κωμικό πλαίσιο είναι ο Καραγκιόζης που εξακολουθεί και σήμερα να συγκινεί και να ασκεί και στις νεότερες γενιές τη μυστήρια και πάντα ισχυρή γοητεία του.

Αν και για τους καραγκιοζοπαίχτες ο λόγος είναι το κυρίαρχο στοιχείο, οι φιγούρες δεν παύουν να αποτελούν το σημαντικότερο συστατικό του εποπτικού μέρους της παράστασης. Οι πρώτες φιγούρες φτιάχτηκαν από χαρτόνι. Το κατάλληλο κόψιμο και κοπίδιασμα δημιουργούσε κενά περιγραφικά των ανατομικών και ενδυματολογικών χαρακτηριστικών. Με την παρεμπόδιση του φωτός από το χαρτόνι και το πέρασμά του από τα κενά προβαλλόταν η σκιά της φιγούρας στο λευκό πανί. Αργότερα τοποθετήθηκαν χρωματισμένα διαφανή χαρτιά στα κενά του κοπιδιάσματος, που διευρύνθηκαν, ώστε να προσφέρουν τη ζωντάνια των χρωμάτων.

Οι φιγούρες είναι αρθρωτές, ώστε να εξυπηρετείται η κίνηση, με συνήθεις αρθρώσεις στη μέση και στα πόδια και ορισμένες φορές με πολλαπλές αρθρώσεις στο ένα χέρι, σταθερό χαρακτηριστικό της φιγούρας του Καραγκιόζη. Από τα ίδια υλικά και με ανάλογη τεχνική κατασκευάζονταν και τα σκηνικά του θεάτρου σκιών. Παρίσταναν, συνήθως, αριστερά της οθόνης την καλύβα του Καραγκιόζη και δεξιά το Σεράι, αν και αργότερα παρουσίασαν μεγαλύτερη ποικιλία και απεικόνιζαν και πολυτελή σπίτια, κάστρα, εκκλησίες, βουνά κ.ά.

Η απήχηση του Καραγκιόζη στο ευρύ κοινό, τα πρώτα 20 χρόνια του εικοστού αιώνα, ήταν τέτοια, ώστε πολλοί εκδότες να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους και στον τομέα του θεάτρου σκιών, είτε γιατί κάποιοι ήθελαν να διαβάσουν ένα έργο που τους εντυπωσίασε, είτε γιατί, ιδίως τα παιδιά, ήθελαν να το παραστήσουν. Τα φυλλάδια που κυκλοφόρησαν είχαν τη μορφή γραπτού σεναρίου με τα πρόσωπα του έργου, την περιγραφή της σκηνής και τους διαλόγους και αποτέλεσαν σημαντικό συστατικό της λαϊκής κουλτούρας.

Ελληνικό Θέατρο Σκιών, Φιγούρες από φως και ιστορία, ενημερωτικό φυλλάδιο του ΕΛΙΑ, 2004 (διασκευή)