γ. Η συμβολή του μοναχισμού στην κοινωνική αλληλεγγύη, στην πνευματική ζωή και την τέχνη

Στο μοναχισμό, αν και έχουμε μια απομάκρυνση από τα εγκόσμια, το ενδιαφέρον για τον άνθρωπο παραμένει ζωντανό και μάλιστα παρουσιάζεται ενδυναμωμένο. Ο μοναχισμός αγωνίζεται εναντίον της πλεονεξίας, του ατομικισμού και της ιδιοτέλειας. Ο ασκητής στηρίζει πνευματικά και ηθικά τον άνθρωπο που ζει μέσα στον κόσμο, προκειμένου να αντέξει τις δυσκολίες και να διατηρήσει ακμαίο το χριστιανικό του φρόνημα. Γι' αυτό και τα μοναστήρια είναι τόποι πνευματικής ζωής για τους ανθρώπους και οι μοναχοί πνευματικοί πατέρες των ανθρώπων που καταφεύγουν σε αυτούς. Σε πολλά μοναστήρια στο παρελθόν υπήρχαν νοσοκομεία, γηροκομεία, σχολεία και καταλύματα για τους ανθρώπους που βίωναν τον πόνο, την εγκατάλειψη ή την ορφάνια. Οι μονές αποτελούσαν το άσυλο των καταδιωγμένων, το σπίτι των φτωχών, το καταφύγιο των επαναστατημένων απέναντι στον κατακτητή, το εργαστήρι όσων ήθελαν να μάθουν μια τέχνη για να ζήσουν με αξιοπρέπεια.

Στα μεγάλα μοναστήρια υπήρχαν κέντρα αντιγραφής της Αγίας Γραφής και των κλασικών έργων της αρχαιότητας. Μεγάλο μέρος της υμνογραφίας και των πατερικών κειμένων γράφτηκε από ασκητές σε μοναστήρια. Στα μοναστήρια, συγχρόνως, υπηρετήθηκε και η τέχνη. Η βυζαντινή ζωγραφική, τα ιστορημένα χειρόγραφα (ζωγραφικά σχέδια στα περιθώρια καλλιγραφικών κειμένων), η ποίηση και η γλυπτική, η μουσική, καλλιεργήθηκαν και άκμασαν σε πολλά μοναστήρια, π.χ. Μονή Στουδίου, Αγία Αικατερίνη Σινά, Άγιον Όρος. Σήμερα, υπάρχουν πολλά ορθόδοξα μοναστήρια σ' ολόκληρο τον κόσμο που ακμάζουν και προσφέρουν σημαντικό έργο.

Η ζωή του μοναχού, όμως, έχει δυσκολίες και προκλήσεις. Οι πειρασμοί είναι πολλοί: η αγάπη και η εμπιστοσύνη των πιστών προς τον μοναχό είναι δυνατόν να του γεννήσουν εγωισμό και αλαζονεία, να του δημιουργήσουν την εντύπωση ότι κατέχει κάποια μορφή εξουσίας. Ο πλούτος, η δόξα, η πνευματική έπαρση και η δύναμη της εξουσίας είναι οι αντίπαλοι του μοναχού, τους οποίους πάντα καλείται να αντικρούσει.

Αλλά και ο λαϊκός χριστιανός, ο ασκητής στην καθημερινή κοινωνική δράση, έχει να αντιμετωπίσει όλες τις δυσκολίες και τις ευθύνες της σύγχρονης ζωής. Οικογένεια, εργασία, κοινωνικές σχέσεις απαιτούν ετοιμότητα και σταθερότητα στις αρχές της χριστιανικής ζωής. Ο αγώνας είναι αδιάκοπος και γι' αυτό πρέπει να είναι συνεχής και η αμοιβαία συμπαράσταση μεταξύ των χριστιανών, είτε αυτοί είναι σύζυγοι είτε είναι φίλοι είτε συνεργάτες.

Μαγειρείο του Μεγάλου Μετεώρου.

Ορθόδοξες μοναχές.