Διδακτικά Βιβλία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

β. Ένας Ιεράρχης απέναντι στον κόσμο της αδικίας

Η κοινωνική ζωή βρισκόταν στο κέντρο του ενδιαφέροντος του Μ. Βασιλείου. Θεωρούσε τον άνθρωπο ως κατ' εξοχήν κοινωνική ύπαρξη και έδινε μεγάλη σημασία στις κοινωνικές του σχέσεις. Η κοινωνική ζωή στο Χριστιανισμό, κατά το Μ. Βασίλειο, είναι η εφαρμογή της αγάπης του Θεού στις ανθρώπινες σχέσεις. Όπως ο Θεός αγαπάει τους ανθρώπους, οφείλει να αγαπάει και ο κάθε άνθρωπος τον άλλο. Μέσα στην κοινωνία και στις σχέσεις που διαμορφώνονται, προσκαλείται ο άνθρωπος, ως πρόσωπο, να ζήσει μαζί με τους συνανθρώπους του με γνώμονα την αγάπη που όλα τα μοιράζεται και όλα τα συγχωρεί.

Ο Μ. Βασίλειος εδραίωσε με το έργο του το πρότυπο της κοινοκτημοσύνης. Ό,τι ανήκει σ' έναν άνθρωπο ανήκει και στον πλησίον του. Αυτή, βέβαια, η στάση απαιτεί την ελεύθερη συγκατάθεση του ανθρώπου και δεν μπορεί να προέρχεται από κανενός είδους καταναγκασμό. Αλλά και η εργασία του ανθρώπου δεν πρέπει να αποβλέπει στην εξυπηρέτηση του στενού ατομικού συμφέροντος. Ο Μ. Βασίλειος τόνιζε ότι όποιος επιθυμεί την τελειότητα οφείλει "να εργάζεται νυχθημερόν για να βοηθάει αυτούς που έχουν ανάγκη". Η τέλεια κοινωνία, κατά τον Μ. Βασίλειο, προέρχεται από την πνευματική αλλαγή των ανθρώπων και δεν είναι αποτέλεσμα κοινωνικών συστημάτων, όσο εξελιγμένα ή δίκαια και αν είναι αυτά.

Γι' αυτό το λόγο ο Μ. Βασίλειος παρενέβαινε, όπου χρειαζόταν, για να βοηθήσει ανθρώπους που έπασχαν. Καταδίκαζε όσους εκμεταλλεύονταν τους συνανθρώπους τους και πλούτιζαν από τις συμφορές των άλλων. Καυτηρίαζε την ακόρεστη επιθυμία για πλουτισμό. Στηλίτευε την αδικία και κατέκρινε τις διακρίσεις ανάμεσα στους ανθρώπους.

Ο Μ. Βασίλειος οργάνωσε και το μοναχικό βίο. Έβλεπε στη μοναστική ζωή να συμπυκνώνονται οι αρχές της αληθινής χριστιανικής ζωής. Η ενότητα των μοναχών και η σύμπνοια που πρέπει να τους διακατέχει (κείμενο Ασκητικών Διατάξεων «τελειότατη κοινωνία… πολλούς») προβλήθηκαν από τον Μ. Βασίλειο και για την κοινωνική ζωή των χριστιανών στις πόλεις.

Τρεις Ιεράρχες (από αριστερά, Μέγας Βασίλειος, Ιωάννης Χρυσόστομος, Γρηγόριος Θεολόγος). 16ος αι. Αρχαιολογικό Μουσείο Τιράνων, Αλβανία.

Τελειότατη κοινωνία ονομάζω αυτήν, όπου έχει καταργηθεί η ιδιοκτησία, έχουν εκλείψει οι προσωπικές διαφορές και έχουν εξαφανιστεί οι έριδες και οι φιλονικίες. Είναι η κοινωνία, όπου όλα είναι κοινά, οι ψυχές, οι γνώμες, τα σώματα, και όλα εκείνα με τα οποία τρέφονται τα σώματα. Κοινός είναι ο Θεός, κοινή η ευσέβεια, κοινή η σωτηρία, κοινά τα αγωνίσματα, κοινοί οι πόνοι, κοινά τα στεφάνια της δόξας. Οι πολλοί ένας είναι και αυτός ο ένας δεν υπάρχει μόνος του, αλλά ζει μέσα στους πολλούς (Ασκητικές Διατάξεις, Β.Ε.Π.Ε.Σ. τόμ. 57 σσ. 42-43, 1).