Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

1. Ο στρατός

α. Η εξέλιξη της στρατιωτικής οργάνωσης Από τον 11ο μέχρι τον 7ο αιώνα π.Χ. το κύριο σώμα του στρατού αποτελούν οι ηγεμόνες και η ακολουθία τους. Στα μέσα του 7ου αιώνα π.Χ. εμφανίζεται η οπλιτική φάλαγγα στην οποία παίρνουν μέρος και άνδρες από τα μεσαία κοινωνικά στρώματα. Μετά τα Μηδικά, η φάλαγγα των οπλιτών εξελίσσεται, ενώ αργότερα εμφανίζονται και μισθοφορικά σώματα. β. Ο σπαρτιατικός και ο αθηναϊκός στρατός Οι άνδρες Σπαρτιάτες 18-60 ετών ζούσαν τη ζωή του στρατώνα τόσο σε περίοδο πολέμου όσο και σε περίοδο ειρήνης. Η αυστηρή πειθαρχία, η οργάνωση και η σκληρή καθημερινή άσκηση ήταν τα βασικά χαρακτηριστικά του στρατού. Το κύριο σώμα του στρατού αποτελούσαν οι βαρέως οπλισμένοι πεζοί, ενώ το σώμα των ιππέων δημιουργήθηκε σχετικά αργά, το 425 π.Χ.. Αρχηγός του στρατού ήταν ένας από τους δύο βασιλείς της Σπάρτης. Οι Αθηναίοι στρατεύονταν κι’ αυτοί από 18 ως 60 ετών, ως οπλίτες και ιππείς. Η εκγύμνασή τους ήταν λιγότερο αυστηρή από εκείνη των Σπαρτιατών, και αποσκοπούσε να δημιουργήσει καλούς πολίτες και καλούς στρατιώτες ταυτόχρονα. Οι μέτοικοι στρατεύονταν ως βοηθητικοί. Τη διοίκηση του στρατού αναλάμβανε ο πολέμαρχος, ένας από τους 10 στρατηγούς, και η θητεία του διαρκούσε ένα χρόνο. γ. Όπλα και στρατιωτικά σώματα Οι οπλίτες, που αποτελούσαν το βαρύ πεζικό, ήταν οπλισμένοι με δόρυ, ασπίδα, ξίφος, κράνος και θώρακα. Οι ψιλοί, που αποτελούσαν το ελαφρύ πεζικό, ήταν οπλισμένοι με ακόντια, τόξα ή σφενδόνες, και είχαν ως αποστολή να καλύπτουν τη φάλαγγα των οπλιτών. Εξελίξεις στον οπλισμό παρατηρούνται κατά τον 4ο αιώνα π.Χ., οπότε ο Αθηναίος Ιφικράτης και ο Φίλιππος Β΄ αντικατέστησαν το βαρύ οπλισμό των οπλιτών με άλλον, ελαφρότερο, επιτυγχάνοντας έτσι μεγαλύτερη ευελιξία των στρατιωτών στη μάχη. δ. Πόλεμος και θρησκευτική πίστη Πριν από την έναρξη των πολεμικών επιχειρήσεων οι Έλληνες συνήθιζαν να συμβουλεύονται κάποιο μαντείο, και πίστευαν στους καλούς ή κακούς οιωνούς. Μετά από μια νικηφόρα μάχη έστηναν τρόπαια προς τιμήν των θεών και σε περιπτώσεις συνθηκών ειρήνης ή ανακωχής τους θεούς καλούσαν ως εγγυητές. ε. Στρατηγική και τακτική στην ξηρά Οι πολεμικές συγκρούσεις, από τα ομηρικά χρόνια ως τον 5ο αιώνα π.Χ., είχαν το χαρακτήρα προσωπικών μονομαχιών, όπου μεγάλο ρόλο έπαιζε η προσωπική ανδρεία. Από τα Μηδικά και εξής, αρχίζουν να επινοούνται στρατηγικά τεχνάσματα και να εφαρμόζονται τακτικές, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε μάχης. Ο Μιλτιάδης, ο Ιφικράτης, ο Επαμεινώνδας και ο Φίλιππος είναι οι σημαντικότεροι από τους στρατηγούς που εφάρμοσαν καινοτομίες. στ. Το ναυτικό και η ναυτική στρατηγική Κατά τους κλασικούς χρόνους, το πιο συνηθισμένο πολεμικό πλοίο ήταν η τριήρης, που είχε τρεις σειρές κουπιά, και η πλώρη της κατέληγε σε έμβολο. Καθώς ο στόχος κάθε κυβερνήτη ήταν ο εμβολισμός των αντίπαλων πλοίων, τα πληρώματα έπρεπε να εξασκούνται ώστε να πλέουν σε σχηματισμούς και να κάνουν τους κατάλληλους ελιγμούς.