14.2.2 Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών

Η ίδρυση του ΟΗΕ αποτελεί έκφραση της γενικευμένης φιλειρηνικής τάσης των λαών μετά το Β' Παγκόσμιο πόλεμο.

Η ιδρυτική πράξη του, δηλαδή ο καταστατικός του χάρτης, υπογράφηκε τον Οκτώβριο του 1945 από 52 κράτη. Σήμερα, τα μέλη του ΟΗΕ είναι 192, σχεδόν όλα τα κράτη του σύγχρονου κόσμου και η έδρα του είναι η Ν. Υόρκη.

Οι σκοποί του ΟΗΕ είναι: • να διαφυλάξει τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια, • να αναπτύξει ανάμεσα στα έθνη σχέσεις φιλίας με βάση την ισότητα και την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών, • να συμβάλει στη διεθνή συνεργασία για τη λύση προβλημάτων οικονομικού, κοινωνικού, πνευματικού, ανθρωπιστικού και περιβαλλοντικού χαρακτήρα, που απασχολούν ολόκληρο το σύγχρονο κόσμο, • να ενισχύσει το σεβασμό στα δικαιώματα του ανθρώπου και στις θεμελιώδεις ελευθερίες του (Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου που υιοθέτησε η Γενική Συνέλευση το Δεκέμβριο του 1948), • να συμβάλει με τα όργανά του στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των λαών.

Ο ΟΗΕ διαθέτει έξι κύρια όργανα για να πραγματώνουν τους σκοπούς του και πλήθος άλλους φορείς και οργανώσεις που συνεργάζονται μαζί του.

Τα κύρια όργανα είναι:

α) Γενική Συνέλευση

Αποτελείται από τους αντιπροσώπους όλων των κρατών μελών του ΟΗΕ. Συνεδριάζει τακτικά μια φορά το χρόνο και συζητά για όλα το κρίσιμα προβλήματα της ανθρωπότητας, κυρίως για θέματα που έχουν σχέση με την τήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας.

β) Συμβούλιο Ασφαλείας

Αποτελείται από 15 μέλη. Τα 5 μέλη από αυτά (ΗΠΑ, Κίνα, Μ. Βρετανία, Γαλλία και Ρωσία) είναι μόνιμα και τα υπόλοιπα 10 εκλέγονται από τη Γενική συνέλευση για θητεία 2 ετών. Οι κύριες αρμοδιότητές του είναι η ειρηνική διευθέτηση των διαφορών και η λήψη σχετικών μέτρων σε περιπτώσεις διατάραξης της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας. Τα μέτρα μπορεί να είναι ειρηνικά, π.χ. διακοπή διπλωματικών σχέσεων, οικονομικός αποκλεισμός ή και στρατιωτικές επιχειρήσεις.

γ) Γενική Γραμματεία

Αποτελείται από το Γενικό Γραμματέα και από τους μόνιμους υπαλλήλους του ΟΗΕ. Ο Γενικός Γραμματέας είναι ο ανώτατος υπάλληλος του ΟΗΕ παρίσταται στις συνεδριάσεις όλων των οργάνων (εκτός από το Διεθνές Δικαστήριο), συντονίζει τις δραστηριότητές τους και αναλαμβάνει πολιτικές πρωτοβουλίες για την ειρηνική διευθέτηση διεθνών διαφορών, π.χ. το σχέδιο για την επίλυση του Κυπριακού που υπήρξε πρωτοβουλία του Γενικού Γραμματέα Κόφι Ανάν.

δ) Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης

Είναι το μοναδικό κύριο όργανο του ΟΗΕ που εδρεύει στην Ολλανδική πόλη Χάγη και όχι στη Ν. Υόρκη, όπως όλα τα υπόλοιπα. Αποτελείται από 15 δικαστές που εκλέγονται από τη Γενική Συνέλευση και το Συμβούλιο Ασφαλείας. Επιλύει διαφορές μόνο μεταξύ κρατών με την προϋπόθεση ότι αυτό το ζητούν και τα δύο κράτη που καταφεύγουν σε αυτό.

Εκτός από τα παραπάνω κύρια όργανα του ΟΗΕ, συνεργάζονται με τον οργανισμό άλλοι φορείς και οργανώσεις που αποτελούν όλοι μαζί το Σύστημα του ΟΗΕ, όπως η UNICEF, η UNESCO, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO), η Διεθνής Τράπεζα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο κ.ά.

Η UNESCO (www.unesco.org), δραστηριοποιείται, στους τομείς της εκπαίδευσης, της επιστήμης και του πολιτισμού. Στα προγράμματά της εντάσσεται η προστασία των παγκόσμιων πολιτιστικών μνημείων. Στο πλαίσιο αυτών των δράσεων, έχει χρηματοδοτήσει προγράμματα για τη διάσωση της Αγίας Σοφίας και της πόλης της Βενετίας. Επίσης κατήγγειλε τις καταστροφές πολιτιστικών μνημείων από τους βομβαρδισμούς στο Αφγανιστάν, το Ιράκ και τη Σερβία. - Να συζητήσετε στην τάξη τη σημασία της διαφύλαξης της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

φωτ. 14.4 Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) (www.unhcr.gr) είναι οργάνωση που λειτουργεί στο πλαίσιο του ΟΗΕ και ασχολείται με την προστασία των προσφυγών διεθνώς.

πίνακας 14.1 πηγή: Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ