3.1 Η χώρα

Η ιταλική χερσόνησος εμφανίζει αρκετές αναλογίες με την ελληνική σε ό,τι αφορά τη φύση της. Γενικά, μπορούμε να διακρίνουμε στην Ιταλία τρεις διαφορετικές ζώνες. Η βόρεια με ακραίο όριο τις Άλπεις, στο μεγαλύτερο μέρος της είναι πεδινή και διαρρέεται από τον ποταμό Πάδο. Οι Ρωμαίοι την ονόμαζαν «Εντεύθεν των Άλπεων Γαλατία». Μέχρι τον 3ο αι. π.Χ. την κατοικούσαν κελτικά φύλα, οι γνωστοί μας Γαλάτες. Η κεντρική ζώνη στο μεγαλύτερο μέρος της είναι ορεινή· διασχίζεται από την οροσειρά των Απεννίνων, η οποία εμποδίζει την επικοινωνία μεταξύ των ανατολικών και δυτικών ακτών. Οι ανατολικές ακτές, που βρέχονται από την Αδριατική, είναι απότομες και δε διαθέτουν λιμάνια, ενώ, αντίθετα, στις δυτικές που βρέχονται από το Τυρρηνικό πέλαγος, σχηματίζονται φυσικά καταφύγια για την προσόρμιση των πλοίων. Στην κεντρική ζώνη δυτικά των Απεννίνων διαμορφώνονται τρεις συνεχείς, μικρές πεδιάδες, της Ετρουρίας - πρόκειται για την περιοχή της σημερινής Τοσκάνης - του Λατίου και της Καμπανιάς. Το κεντρικό και νότιο τμήμα της χερσονήσου, σύμφωνα με την παράδοση, το κατοικούσαν αρχικά οι Λίγουρες· από τις αρχές όμως της 2ης χιλιετίας π.Χ. εισήλθαν νέα φύλα, γνωστά με το κοινό όνομα Ιταλιώτες. Απ' αυτά άλλα εγκαταστάθηκαν σε πεδινές περιοχές, Λατίνοι και Καμπανοί - και άλλα σε ορεινές - Όμβριοι, Σαμνίτες, Λουκανοί, Βρούτιοι κ.ά. Η νότια ζώνη είναι ορεινή με μικρές παράλιες πεδινές εκτάσεις. Σ' αυτές από τον 8ο αι. π.Χ., όπως άλλωστε και στη Σικελία, που αποτελεί τη φυσική προέκταση της ιταλικής χερσονήσου, ιδρύθηκαν οι ελληνικές αποικίες.