Αφιέρωμα Η κρυφή ζωή του Σαντάμ Χουσεΐν

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΗΤΣΟΣ

Απεσταλμένος του Αλλάχ, απόγονος του Προφήτη, πρόεδρος του Ιράκ, πρώτος σύμβουλος της επανάστασης, ανώτατος διοικητής του στρατού, δόκτωρ των νομικών επιστημών, ο θείος Σαντάμ όλων των Ιρακινών ξυπνά κάθε πρωί γύρω στις τρεις.

Τη νύχτα δεν κοιμάται πάνω από τέσσερις ή πέντε ώρες. Το πρώτο πράγμα που κάνει μόλις σηκωθεί είναι να κολυμπήσει. Όλα τα παλάτια και οι κατοικίες του έχουν πισίνα. Σε μια χώρα σαν το Ιράκ, το νερό είναι σύμβολο πλούτου και εξουσίας. Ο Σαντάμ είναι πια 65 ετών και, καθώς κυβερνά με βάση τον φόβο και όχι την αγάπη, δεν μπορεί να επιτρέψει να τον δουν να γερνάει. Για αυτό βάφει τα μαλλιά του μαύρα και αποφεύγει να φοράει γυαλιά σε δημόσιο χώρο. Όταν πρέπει να διαβάσει ένα λόγο, οι σύμβουλοί του βάζουν μπροστά του το κείμενο με τόσο μεγάλους χαρακτήρες, ώστε σε κάθε σελίδα χωρούν ελάχιστες γραμμές.

Δύο φορές την εβδομάδα ένα αεροπλάνο τον τροφοδοτεί με ψάρια, γαρίδες και αστακούς. Όλα πρέπει να περνούν από ακτίνες Χ, ώστε να διαπιστώνεται ότι δεν περιλαμβάνουν δηλητήρια ή άλλες τοξικές ουσίες. Τα γεύματα του ηγέτη τα ετοιμάζουν μάγειροι εκπαιδευμένοι στην Ευρώπη, υπό τον άμεσο έλεγχο της Ιμάγια, προσωπικής φρουρού του Σαντάμ. Ο Σαντάμ προτιμάει το ψάρι από το κρέας, και το αγαπημένο του κρασί είναι το Mateus Rosι. Μια από τις λίγες πολυτέλειες που επιτρέπει στον εαυτό του είναι τα παπούτσια: έχει δεκάδες ζευγάρια ακριβά ιταλικά παπούτσια, ίσως επειδή μέχρι να γίνει δέκα ετών κυκλοφορούσε ξυπόλητος. Του αρέσουν και τα κουβανικά πούρα: ο Φιντέλ Κάστρο φροντίζει να μην του λείπουν ποτέ.

Χίλιες και μία νύχτες

Ο Ιρακινός πρόεδρος έχει 20 σπίτια, που είναι διαρκώς έτοιμα να τον υποδεχθούν: σε όλα αυτά τα σπίτια στρώνεται τραπέζι τρεις φορές την ημέρα, ώστε να παραπλανάται ο εχθρός. Το γραφείο στο οποίο κάθεται είναι πάντα γεμάτο με τις τελευταίες εκθέσεις των συμβούλων του. Οι περισσότερες απ' αυτές γράφουν ψέματα. Στη θέση του, ένας ηλίθιος θα είχε την ψευδαίσθηση ότι ζει σ' έναν τέλειο κόσμο. Όμως ο Σαντάμ δεν είναι ηλίθιος. Ξέρει ότι του λένε ψέματα, κι αυτό τον θλίβει.

Ο Σαντάμ διαβάζει με μανία, και αυτό που τον συναρπάζει είναι η Ιστορία. Έχει όμως και λογοτεχνικές φιλοδοξίες: μέχρι στιγμής έχουν κυκλοφορήσει δύο βιβλία του, και ετοιμάζεται ένα τρίτο. Λατρεύει τον κινηματογράφο, ιδιαίτερα τις κατασκοπευτικές ταινίες: καθώς δεν ταξιδεύει πολύ, οι ταινίες αυτές τού δίνουν μια εικόνα του κόσμου - και τον πείθουν ότι υπάρχει εναντίον του μια διεθνής συνωμοσία. Είναι παντρεμένος εδώ και σαράντα χρόνια: η σύζυγός του, η Σαγίδα, τού έδωσε δύο γιους και τρεις κόρες και του ήταν πάντα πιστή. Εκείνος, αντίθετα, λένε πως είχε τη συνήθεια να διαλέγει μια παρθένα κάθε νύχτα, όπως ο σουλτάνος Σαχραγιάρ στις "Χίλιες και μία νύχτες". Αλλά αυτά μπορεί να είναι και κουτσομπολιά.

Αυτό που δεν αμφισβητείται από κανέναν είναι τα εγκλήματά του. Οι αντίπαλοι που δολοφόνησε με τα ίδια του τα χέρια τη δεκαετία του '60, όταν δεν ήταν παρά ένα υψηλόβαθμο στέλεχος του κόμματος Μπάαθ. Ο υπουργός Υγείας, τον οποίο σκότωσε με μία σφαίρα στο κεφάλι την ώρα που συνεδρίαζε το υπουργικό συμβούλιο. Οι 300 "προδότες", ανάμεσά τους και ο καλύτερός του φίλος, που βασανίστηκαν, εξευτελίστηκαν, και στη συνέχεια θανατώθηκαν το 1979, ύστερα από μια "θεατρική παράσταση" με πρωταγωνιστή τον ίδιο. Οι κάτοικοι της πόλης Ντουζαΐλ, την οποία ισοπέδωσε και έσβησε κυριολεκτικά από τον χάρτη το 1982, επειδή από εκεί καταγόταν ο επίδοξος δολοφόνος του. Οι 8.000 Κούρδοι της Χαλάμπια, θύματα των τοξικών αερίων που έριξαν το 1988 ο Σαντάμ και η συμμορία που κυβερνά το Ιράκ. Ο Σαντάμ πιστεύει σε ένα παλιό αραβικό ρητό: "Όταν σκοτώνεις έναν άνθρωπο, να σκοτώνεις και όλους εκείνους που θα μπορούσαν να μιλήσουν γι' αυτό το έγκλημα", δηλαδή την οικογένειά του, τους φίλους του, τη φυλή του.

Ένα επεισόδιο φωτίζει την ψυχολογία του. Στις αρχές της δεκαετίας του '60, ενώ έκανε τον γύρο των φυλακών, σταμάτησε μπροστά σε ένα κελί και διέταξε να ελευθερώσουν τον κρατούμενο και να του δώσουν ρούχα. Αρκετά χρόνια αργότερα, ο άνθρωπος αυτός, που είχε καταφύγει στο Ισραήλ, άνοιξε μια εφημερίδα και είδε μια φωτογραφία του Σαντάμ σε εφηβική ηλικία. "Επιτέλους καταλαβαίνω γιατί με ελευθέρωσε", αναφώνησε. "Ο Σαντάμ ήταν ο πωλητής τσιγάρων που του έδινα πάντα φιλοδώρημα! " Ο βασανιστής, ο δήμιος είναι λοιπόν ικανός και για συμπόνια. Εκτός από τον δικαστή, χρειάζεται και ψυχίατρος.