ΦΡΑΝΣΟΥΑΖ ΞΕΝΑΚΗ Για τον "άνθρωπο του ανείπωτου"

ΜΑΝΩΛΗΣ ΠΙΜΠΛΗΣ

"Το γράψιμο με ηρέμησε. Καθένα από τα βιβλία μου μού επέτρεψε να φροντίσω μια πληγή, όχι να τη γιατρέψω", λέει η Φρανσουάζ Ξενάκη για το βιβλίο της που αναφέρεται στις τελευταίες μέρες του (συζύγου της) Ιάννη Ξενάκη

"Ο Ιάννης με έσπρωξε να γράψω και ήταν για μένα πρότυπο. Χωρίς αυτόν δεν θα ήμουν παρά ένα ον με κρυμμένες, για πάντα, επιθυμίες". Η Φρανσουάζ Ξενάκη έγραψε αρκετά. Και έγραψε και μετά τον θάνατο του Ιάννη. Αυτή τη φορά την έσπρωξε η απώλεια. "Regarde, nos chemins se sont fermes" ("Κοίτα, έκλεισαν οι δρόμοι μας"), λέγεται το νέο της βιβλίο, όπου αφηγείται τις μέρες της ασθένειας του ελληνικής καταγωγής και διεθνούς φήμης συνθέτη. Αφηγείται και τον έρωτά της για τον Ιάννη, έναν έρωτα που αναστάτωσε και ανέτρεψε τις νόρμες μιας φυσιολογικής ζωής. Όχι ότι η Φρανσουάζ Ξενάκη είναι το πρότυπο της ήσυχης γυναίκας που περιορίζεται σε δεύτερο ρόλο: "Έχω τη φήμη του κλόουν επειδή όταν δεν έχω διάθεση να μιλήσω, κάνω θόρυβο", λέει στη "Figaro". "Ωστόσο ετούτη η εικόνα δεν ανταποκρίνεται σε αυτό που είμαι πραγματικά. Είμαι σαν το καλαμάρι με το μελάνι του, προστατεύω τον εαυτό μου. Αφήνω το μελάνι μου και κάθομαι πίσω, με το μολύβι. Γιατί το βάρος, όπως και η ασθένεια, είναι πράγματα ενοχλητικά. Και για να τα εκφράσεις, χρειάζεται η γραφή, η δύναμη των λέξεων".

Αυτό που της έλειπε πάντα και το βρήκε στη γραφή, είναι η γαλήνη: "Το γράψιμο με ηρέμησε. Καθένα από τα βιβλία μου μού επέτρεψε να φροντίσω μια πληγή, όχι να τη γιατρέψω. Καθένα από αυτά με έκανε να αναπνεύσω καλύτερα - όχι απαραίτητα για πολύ καιρό". Ως προς το συγκεκριμένο κείμενο: "Είχα ανάγκη να μιλήσω για την εμπειρία μου, για το πώς συντρόφευσα τον Ιάννη στην αρρώστια, αλλά δεν υπήρχε πρόθεση δημοσίευσης. Γράφοντας ανακάλυψα μία διαρκή γαλήνη.

Γι' αυτό και δεν ξέρω αν θα συνεχίσω να γράφω. Η σιωπή θα μπορούσε να είναι η τελευταία τιμή στη μνήμη του. Διότι ο Ιάννης ήταν άνθρωπος της σιωπής.

Άνθρωπος της μουσικής, άρα του ανείπωτου". Και συνεχίζει: "Ζω μια περίοδο που όλα μέσα μου είναι ανακατεμένα. Η μία λέξη μού θυμίζει μία άλλη. Ο αέρας, οι μυρωδιές, η θέρμη, όλα ανακαλούν αναμνήσεις. Η μνήμη είναι επώδυνη. Μέσα στον καθένα από μας είναι εγγεγραμμένος ένας αρχικός πόνος και εμείς γυρίζουμε γύρω του. Το να γράφεις μπορεί να είναι ένα μέσο να αντιμετωπίσεις τον πόνο. Εγώ δεν τα κατάφερα ακόμη. Ίσως μια μέρα…".

Η Φρανσουάζ Ξενάκη έχει τη φήμη της φεμινίστριας. Μια φήμη όμως που, η ίδια, μάλλον αποκρούει: "Αν έχεις την τύχη να αγαπήσεις έναν άνθρωπο, γιατί να αντισταθείς σ' αυτό; Ο Ιάννης ήταν, βέβαια, αυστηρός. Δεν έζησα τη ζωή μιας γυναίκας "απελευθερωμένης", αλλά πολλές από αυτές τις φεμινίστριες δεν έχουν βλέμμα ευτυχισμένου ανθρώπου. Γνώρισα μερικές που είχαν διεκδικήσεις στη ζωή τους. Εγώ δεν έχω καμία. Έγραψα τα βιβλία που ήθελα να γράψω. Το ότι είμαι γυναίκα δεν με ενόχλησε ποτέ. Και ο Ξενάκης δεν με συνέθλιψε, αντίθετα είναι εκείνος που με έκανε να γεννηθώ".

INFO

Francoise Xenakis, "Regarde, nos chemins se sont fermes", Εκδόσεις Albin Michel, 14,25 ευρώ.