ΜΠΑΡΙ ΑΝΣΓΟΥΟΡΘ Ξανάγραψε τον Τρωικό Πόλεμο

Ο Μπάρι Άνσγουορθ, βραβευμένος Βρετανός συγγραφέας, επινοεί έναν Τρωικό Πόλεμο του 21ου αιώνα, με κίνητρα ευγενή αλλά και κάτι από… Μπους

ΜΑΝΩΛΗΣ ΠΙΜΠΛΗΣ

Ο Αγαμέμνων (Ακύλας Καραζήσης) οδηγεί, υπό το βλέμμα της Κλυταιμνήστρας (Μαρία Κεχαγιόγλου), σε σφαγή την Ιφιγένεια (Μαρία Σκουλά), για να ευοδωθεί το ταξίδι των Ελλήνων στην Τροία. Εικόνα από την παράσταστη του Εθνικού Θεάτρου «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» που παίχτηκε στην Επίδαυρο - που όμως περνάει και στο βιβλίο του Μπάρι Άνσγουορθ

Οι στρατιωτικές δυνάμεις έχουν συγκεντρωθεί. Όλα είναι έτοιμα για την εκκίνηση και όλοι προσδοκούν μια εύκολη νίκη. Μόνον ένας μάντης κακών προβλέπει αιματηρή καταστροφή. Και το λέει.

Ο λόγος δεν αφορά στην επικείμενη επέμβαση των Αμερικανών στο Ιράκ. Ο βραβευμένος με Booker συγγραφέας Μπάρι Άνσγουορθ, αφιερώνει το νέο του μυθιστόρημα «Songs of the Kings» στον ελληνικό στόλο που ετοιμάζεται να φύγει για την Τροία, και στη θυσία της Ιφιγένειας. Αντίθετα με τους Αμερικανούς που διώχνουν τους δημοσιογράφους, ο Άνσγουορθ έχει τον «ανταποκριτή» του μέσα στο ελληνικό στρατόπεδο. Είναι ο μάντης Κάλχας, μέσα από τα μάτια του οποίου αναπλάθεται η γνωστή ελληνική ιστορία.

Ο Άνσγουορθ, τον οποίο ο κριτικός των «New York Times», Ρίτσαρντ Έντερ, αξιολογεί ως έναν από τους τρεις καλύτερους Άγγλους μυθιστοριογράφους, έχει τον στόχο του: θέλει να συνδυάσει έναν κλασικό δραματικό μύθο με μία ματιά σύγχρονη, ειρωνική, πάνω στο νόημα που έχει τώρα ο πόλεμος και η εξουσία. Για παράδειγμα το πρόσωπο του Νέστορα: είναι πια ένας γερο-φλύαρος, άλλοτε γνωστός για τη σοφία του, τον οποίο όμως συνεχίζουν να καλούν στα συμβούλια. Κατά την έκφραση του Έντερ, «περισσότεροι του ενός ανάμεσα στους ισόβιους σοφούς της Ουάσιγκτον έρχονται στο μυαλό».

Ο Άνσγουορθ συνδυάζει διάφορες εκδοχές του σχετικού μύθου, κυρίως όμως αναπλάθει τους χαρακτήρες. Παίρνει την παρακινδυνευμένη πρωτοβουλία να υπονομεύσει τις υψηλές αρχές και σκοπούς, με ταπεινά ιδιωτικά κίνητρα, μπολιάζοντας τα διδάγματα ηρωικών χαρακτήρων με πολιτικά ήθη του 21ου αιώνα και με λόγια που αμέσως αναγνωρίζουμε ως οικεία.

Βέβαια οι ήρωες κρατούν τα βασικά χαρακτηριστικά τους. Ο Οδυσσέας είναι ο πολυμήχανος βασιλιάς που ξέρει να χειρίζεται τις καταστάσεις ώστε να πετύχει τον τελικό σκοπό του. Είναι εκείνος που αντιπαλεύει τις καταστροφικές προβλέψεις του Κάλχα και πείθει τον Αγαμέμνονα να ξεκινήσει την εκστρατεία. Δεν λέει ακριβώς εκείνο που πρέπει να γίνει, αλλά κάνει τους άλλους να το σκεφθούν ως τη μόνη δυνατή λύση. Και η «μόνη λύση» είναι η θυσία της Ιφιγένειας, διότι η άπνοια που καθηλώνει τον στόλο οφείλεται στον θυμό του Δία για το γεγονός ότι στις Μυκήνες λατρεύουν περισσότερο την Άρτεμιν παρά εκείνον. Και η Ιφιγένεια είναι ιέρεια της Αρτέμιδος. Η ιστορία εκτυλίσσεται κυρίως στην Αυλίδα αλλά μεταφέρεται και στις Μυκήνες, όταν απεσταλμένοι του Αγαμέμνονα παίρνουν την Ιφιγένεια, δήθεν για να την παντρέψουν με τον Αχιλλέα.

Ο Μπάρι Άνσγουορθ γεννήθηκε στην Αγγλία, παντρεύτηκε Φινλανδή και εγκαταστάθηκε στη Φινλανδία. Αργότερα όμως το ζευγάρι εγκαταστάθηκε στην Ιταλία, στην Ούμπρια, κοντά στην Περούτζια, όπου ζει και σήμερα. Έχει γράψει πολλά μυθιστορήματα, ανάμεσα στα οποία το «Ιερή Πείνα» (1992, Εκδόσεις Νεφέλη, στα ελληνικά) που του χάρισε το Booker, αλλά και τα «Θρησκευτικό Δράμα» (1995), «Το νησί του Πασχάλη» (1980) που είχαν και αυτά μπει στη λίστα υποψηφίων για το ίδιο βραβείο.

Ο Άνσγουορθ έχει ξαναγράψει για την Ελλάδα. Το 1993 δημοσίευσε το «The Greeks Have a Word for It», μυθιστόρημα που έχει ως ήρωες δύο ανθρώπους που φθάνουν στην Αθήνα με το ίδιο πλοίο, το «Κένεντι»: έναν Άγγλο που θέλει να βρει δουλειά ως καθηγητής και έναν νέο Έλληνα που τον λένε Μήτσο. Ο συγγραφέας έχει ταξιδέψει επανειλημμένα στην Ελλάδα αλλά και στην Τουρκία. Έτσι προέκυψε και το μυθιστόρημά του «Το νησί του Πασχάλη» (Εκδόσεις Νεφέλη), του οποίου η δράση τοποθετείται στην τελευταία περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, λίγο πριν από το τέλος της, βιβλίο που έγινε και ταινία με τον Μπεν Κίνγκσλεϊ.

Αν κάτι απασχολεί τον Άνσγουρθ, όπως ο ίδιος λέει, είναι «να ανακαλύπτει μυστικά μονοπάτια και να λέει την ιστορία τους». Να δίνει άραγε η πένα του νέο φως στην επικαιρότητά μας;

INFO

Barry Unsworth, «The Songs of the Kings», Εκδ. Hamish Hamilton 2002, σελ. 256, τιμή: 26 ευρώ.