Εφημερίδα "Τα Νέα"

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

Ορίζοντες :: Κριτική εικαστικών

( ως ταύροι σε... μουσείο :: 19-03-2003) 

…ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ

Ως ταύροι σε… μουσείο

Διακόσιοι δεκατρείς ταύροι, από το Ιράκ έως την Πορτογαλία, συγκεντρώθηκαν σε μια πρωτότυπη αρχαιολογική έκθεση, ασφαλιστικής αξίας 3 δισ. δρχ., στο Μουσείο Μπενάκη

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΤΗΜΕΡΤΖΗ

Άνθρωπος και ταύρος μαζί έσυραν το άρμα του πολιτισμού στα πρώτα του βήματα. Το πήλινο σύμπλεγμα (στην έκθεση των «Ταύρων») από το Κυπριακό Μουσείο της Λευκωσίας της Γεωμετρικής Εποχής

Ατού πολιτισμού: Ο μυϊκά αδύναμος άνθρωπος έβαλε το μυαλό και ο ακατάβλητος ταύρος έβαλε την παροιμιώδη του δύναμη στην καλλιέργεια του πρώτου πολιτισμού. Ίσως γι' αυτό και το πρώτο γράμμα της αλφαβήτου, το Α, δεν είναι παρά το ιδεόγραμμα της κεφαλής του βοδιού - ανεστραμμένο. Ο Άλεφ, απ' όπου και το «άλφα», η πνοή ζωής που γεμίζει το σύμπαν.

Τα βοοειδή συγκαταλέγονται στα πρώτα όντα που ενέπνευσαν στον άνθρωπο τη διάθεση να τα απεικονίσει, με ζωγραφιές και χαράγματα, στην αυγή της τέχνης. Από το κυνήγι του δυνατού, άγριου ταύρου έως την εξημέρωση της άλογης δύναμής του, τη ζεύξη του στην άμαξα και το αλέτρι του γεωργού πριν από 5.000 χρόνια, τη θυσία του στον βωμό και τη θεοποίηση της δύναμής του, η σχέση του ανθρώπου με τον ταύρο ήταν στενή και πέρασε πολλά στάδια. Η καθαρόαιμη αρχαιολογική έκθεση αποκτά ενδιαφέρον επειδή επικεντρώνεται στους μύθους και τις λατρείες και αναδεικνύει τον ταύρο σε παράγοντα σύνθεσης στον χώρο και τον χρόνο των διαφορετικών πολιτισμών που εξελίχθηκαν στις χώρες της Μεσογείου. Όλοι οι λαοί γύρω από τη Μεσόγειο χρησιμοποίησαν και θεοποίησαν τη δύναμη του ταύρου - τον αναγνώρισαν ως γονιμοποιό στοιχείο, ιερό ζώο, ενσάρκωση του ανώτατου θεού.

Ταύρος-θεός: Είτε Δίας λεγόταν αυτός είτε Διόνυσος, Άπις και Μιν στην Αίγυπτο, Ανού στους Σουμέριους, Ελ στους Χαναναίους, Βάαλ στη Φοινίκη, Χαδάδ στην Παλαιστίνη, Χάζι στους Χεττίτες κ.α.

Ο ταύρος σχετίζεται με το νερό, στοιχείο που γονιμοποιεί τη γη, στηρίζει με τη δύναμη των κεράτων του τον κόσμο, όταν θυσιάζεται προσφέρει τη ζωογόνο δύναμή του στους λατρευτές.

Σουμερικά και αιγυπτιακά ανάγλυφα, πάπυροι, μαρμάρινοι, αγαλμάτινοι «μινώταυροι» από τη Ρώμη, αμέτρητα λίθινα, πήλινα, χάλκινα, αργυρά ειδώλια, αγγεία - χρηστικά αντικείμενα, βωμοί, αγγεία, κοσμήματα, σαρκοφάγοι, αφιερώματα και λατρευτικά αντικείμενα - εξαιρετικής τέχνης - εικονογραφούν τον πολιτισμό και τη λατρεία του ταύρου γύρω από τη Μεσόγειο.

Ο πιο παλιός ταύρος: Τα άλογα και τα βοοειδή είναι τα πρώτα πράγματα που ζωγράφισε ο άνθρωπος. Το αρχαιότερο έκθεμα είναι ένας άγριος ταύρος χαραγμένος πριν από 11.000 χρόνια σ' ένα παλαιολιθικό σπήλαιο της Ισπανίας, το Παρπαγιό, έξω από τη Βαλέντσια. Αξίζει να θυμόμαστε τις περίφημες βραχογραφίες της Αλταμίρας στην Ισπανία, Λασκό στη Γαλλία όπου έχουμε μερικές από τις αρχαιότερες παραστάσεις ταύρων κ.ά., που χρονολογούνται στο 40.000 π.Χ.

Οι πιο σπάνιοι: Είναι οι υβοφόροι ταύροι από τα Σούσα - Ιράν, του 15ου αι. π.Χ., από το Μαρλίκ Νοτιοδυτικά της Κασπίας (14ου αι.) και ξεχωρίζουν από τη μεγάλη καμπούρα στη ράχη - σύμβολο δύναμης, ευρωστίας.

Χρυσός ταύρος: Με κέρατα στολισμένα με χρυσούς δίσκους κάθεται στα γόνατα και μας κοιτάζει γαλήνια - από το βάθος μιας βιτρίνας. Βρέθηκε σε βασιλικό τάφο των Μυκηνών και είναι το ακριβότερο έκθεμα, ασφαλιστικής αξίας 102.000 ευρώ.

Ρωμαϊκός ταύρος: Ο Ζευς Δολιχηνός, ντυμένος με ρωμαϊκό θώρακα, στέκει πάνω στη ράχη του ταύρου και κρατά τον διπλό πέλεκυ και τον κεραυνό. Είναι ο ταύρος - μέγας στρατηλάτης, που λατρευόταν κυρίως στη Συρία και γενικά στα στρατόπεδα. Ανακαλεί τον θεό των καταιγίδων Βαάλ και καταδεικνύει τον συγκρητισμό των θρησκειών.

Ασυνήθιστος: Μια χάλκινη σφήνα, από τον Λούβρο, καταλήγει σε μορφή ταύρου. Χρονολογείται στον 22ο αιώνα π.Χ. και προέρχεται από το Τελλόχ, στο Ιράκ. Η επιγραφή στη σουμερική σφηνοειδή γραφή αναφέρει ότι «το καρφί» είναι αφιερωμένο στον ναό της Ινάσα της Βασίλισσας των Ουρανών. Τέτοιοι χάλκινοι ήλοι - ειδώλια στα θεμέλια των ναών εξασφάλιζαν τη στερέωσή τους.

Θέλει… φακό: Στον λαβύρινθο της αίθουσας περιοδικών εκθέσεων τα 213 εκθέματα ασφυκτιούν. Είναι φανερό ότι χρειαζόταν τριπλάσιος χώρος για να μπορεί να αναπτυχθούν ο πλούτος και η υψηλή ποιότητα των εκθεμάτων όπως τους αξίζει. Το δύσκολο όμως είναι να διακρίνεις ορισμένα από αυτά, λόγω του ιδιαίτερα χαμηλού φωτισμού.

INFO

«Ο ταύρος στον Μεσογειακό Κόσμο. Μύθοι και Λατρείες». Στο Μουσείο Μπενάκη (Κουμπάρη 1, τηλ. 210-3671.000). Έως 7 Ιουνίου.