"Πρέπει οι ίδιοι να γίνουμε όπλα!"

"Εμείς πρέπει να γίνουμε τα όπλα", λέει στα "ΝΕΑ" η Ινδή συγγραφέας Αρουντάτι Ρόι, προτρέποντας τους πολίτες σε όλο τον κόσμο να αντισταθούν στον επικείμενο πόλεμο εναντίον του Ιράκ, στην παγκοσμιοποίηση, στις αποφάσεις που λαμβάνονται χωρίς τη συναίνεση των λαών…

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΑ ΠΕΛΩΝΗ

"Πρέπει να υποστηρίξουμε τους μικρούς μας ήρωες. Πρέπει να κάνουμε συγκεκριμένους πολέμους με συγκεκριμένους τρόπους", είχε γράψει η Αρουντάτι Ρόι πριν από δύο χρόνια, όταν διαμαρτυρόταν μαζί με συμπατριώτισσές της για την κατασκευή του φράγματος του Ναρμάντα στην δυτική Ινδία. Λίγο αργότερα συνελήφθη και φυλακίστηκε συμβολικά για μια ημέρα, για ασέβεια προς το δικαστήριο…

Συγγραφέας, βραβευμένη με το Μπούκερ του 1997, το σημαντικότερο βραβείο της αγγλόφωνης λογοτεχνίας, αρθρογράφος, ακτιβίστρια, η Αρουντάτι Ρόι δεν ησυχάζει… Η Ινδή συγγραφέας που προκάλεσε τον θαυμασμό του αναγνωστικού κοινού σε ολόκληρο τον κόσμο με το πρώτο της βιβλίο, "Ο Θεός των μικρών πραγμάτων" - το οποίο πούλησε έξι εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο και μεταφράστηκε σε 40 γλώσσες - είναι ένα ακούραστο πνεύμα που συνεχίζει να σκέπτεται, να γράφει, να εξεγείρεται και να προσπαθεί να καταλάβει τον κόσμο γύρω της…

Η 42χρονη σήμερα συγγραφέας, είναι υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (στη χώρα της κυρίως υπέρ των "άθικτων", της κάστας που δεν επιτρέπεται να αγγίζει κανένας), αλλά και της προστασίας του περιβάλλοντος: το 1999 δημοσίευσε σε ινδικές και αγγλικές εφημερίδες εκτενέστατα άρθρα για το φράγμα του Ναρμάντα που επρόκειτο να κτιστεί στην Ινδία και τις επιπτώσεις του στα 40 εκατομμύρια ανθρώπους που θα εκτοπίζονταν. Το 2000 συνελήφθη σε διαδήλωση για το φράγμα, ενώ το 2002 φυλακίστηκε συμβολικά για μία ημέρα και πλήρωσε πρόστιμο για ασέβεια προς το δικαστήριο. Δεν ήταν άλλωστε η πρώτη φορά. Λίγο μετά την κυκλοφορία του "Θεού των μικρών πραγμάτων" η συγγραφέας αντιμετώπισε κατηγορίες ανηθικότητας για την σκηνή του βιβλίου όπου δύο άνθρωποι από διαφορετικές κάστες κάνουν έρωτα…

Στο φετινό Φόρουμ του Πόρτο Αλέγκρε η Αρουντάτι Ρόι διάβασε ένα κείμενο ενάντια στην εταιρική παγκοσμιοποίηση και τις σημερινές "Αυτοκρατορίες". Λίγο αργότερα είχε συμμετάσχει στην πρώτη αντιπολεμική πορεία για το Ιράκ που έγινε στο Λονδίνο στα τέλη του 2002. Αυτά τα δύο θέματα, άλλωστε, τα θεωρεί αλληλένδετα: τον πόλεμο, την παγκοσμιοποίηση, την ιμπεριαλιστική συμπεριφορά των ΗΠΑ.

Γι' αυτό και ο ισχυρισμός των Αμερικανών ότι το καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν διασυνδέεται με την Αλ Κάιντα δεν την πείθει καθόλου… "Όλοι αρέσκονται στο να λένε ψέματα. Δεν είναι τα ψέματα στα οποία κανένας προβάλλει ένσταση, αλλά η ποιότητα των ψεμάτων", λέει στα "ΝΕΑ" η Αρουντάτι Ρόι. "Είδατε πόσοι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο βγήκαν στους δρόμους ενάντια σε αυτόν τον πόλεμο. Το να εξακολουθούν οι Αμερικανοί να κάνουν σαν να μην συνέβη τίποτα, είναι σαν να προσπαθούν απλώς να διαχειριστούν τις δημόσιες σχέσεις τους. Ζούμε μια σοβαρή κρίση δημοκρατίας. Και στην περίπτωση των ΗΠΑ, δεν υπήρχε δημοκρατία ούτε καν στην εκλογή του Μπους. Πολύ φοβάμαι ότι αυτή η κρίση δεν πρόκειται να τελειώσει. Αυτοί οι άνθρωποι είναι αδίστακτο".

Και στην άλλη πλευρά, που υποστηρίζει τον πόλεμο, με την δικαιολογία ότι ο Σαντάμ είναι ένας διεφθαρμένος δικτάτορας, τι έχει να απαντήσει; "Όλοι γνωρίζουμε ότι ο Σαντάμ ήταν ο καλύτερος φίλος των Αμερικανών. Όλα τα καθεστώτα που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ στην Κεντρική Ασία αποτελούνται από δικτάτορες που παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το θέμα είναι πως αν θέλεις η κοινωνία των πολιτών να ανατρέψει αυτά τα καθεστώτα, τότε πρέπει να την ενδυναμώσεις, ώστε ο Σαντάμ να μην την χειραγωγεί και όχι να επιβάλλεις κυρώσεις. Όταν το 1988 ο Σαντάμ έσφαζε τους Κούρδους, οι ΗΠΑ τον είχαν ενισχύσει με 500 εκατομμύρια δολάρια. Όσο για τα όπλα μαζικής καταστροφής, το μόνο πράγμα που μπορεί να γίνει είναι να τα καταστρέψουν όλοι όσοι τα διαθέτουν. Ποιοι είναι οι καλοί και ποιοι οι κακοί; Ποιος μπορεί να το πει;", αναρωτιέται.

"Είναι οι απαιτήσεις της παγκοσμιοποίησης που μας οδηγούν στον πόλεμο", είχε γράψει η ίδια πρόσφατα. Λοιπόν, είναι όλα θέμα business; "Το αόρατο χέρι της αγοράς δεν θα λειτουργήσει ποτέ χωρίς μια αόρατη γροθιά", όπως έγραψε ο Τόμας Φρίντμαν; "Είναι η παγκόσμια ηγεμονία, στρατιωτική και γεωπολιτική που θέλουν να επιβάλουν. Θέλουν να βαλκανοποιήσουν την Μέση Ανατολή, θέλουν να βρίσκονται σε μια θέση από την οποία να μπορούν να ελέγχουν ολόκληρο τον κόσμο. Όπως μια αυτοκρατορία", απαντά.

Άρα, τι νόημα μπορεί να έχουν μπροστά στις βλέψεις μιας αυτοκρατορίας, οι άνθρωποι που διαδηλώνουν κατά του πολέμου σε όλο τον κόσμο; "Μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα. Το πιο υπέροχο είναι ότι κατάφεραν να απογυμνώσουν τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους από τις μάσκες τους. Είναι πολύ σημαντικό μέρος της μάχης να καταλάβεις τον εχθρό σου, να τον δεις καθαρά…".

Η Ρόι προτρέπει τους σημερινούς πολίτες να αγωνιστούν ειρηνικά, όπως ο Μαχάτμα Γκάντι αγωνίστηκε ειρηνικά για την ανεξαρτησία της Ινδίας από την βρετανική κυριαρχία. Μα, οι καιροί άλλαξαν. Δεν είναι πολύ ρομαντικό να πιστεύουμε ότι μια αντίσταση τέτοιου τύπου θα μπορούσε να αλλάξει τις αποφάσεις των κυβερνώντων; "Συμφωνώ ότι ζούμε σε έναν πιο άγριο κόσμο: οποιουδήποτε είδους βία από την πλευρά της κοινωνίας των πολιτών, αντιμετωπίζεται με περισσότερη βία από την πλευρά των κυβερνώντων. Όμως, εμείς πρέπει να γίνουμε τα όπλα. Κι αν τελικά ο πόλεμος γίνει, θα πρέπει να θυμηθούμε τι σημαίνει πολιτική ανυπακοή. Υπάρχουν εκατομμύρια πράγματα που μπορούμε να κάνουμε: να πλήξουμε τους κυβερνητικούς μηχανισμούς, να μποϊκοτάρουμε προϊόντα, να αρνηθούμε να πληρώσουμε φόρους…".

"Δεν μπορεί κανένας να ελέγξει ολόκληρο τον κόσμο"

"Όλο και μεγαλώνει η απόσταση ανάμεσα σε όσους παίρνουν τις αποφάσεις και σε όσους τις υφίστανται και αυτό είναι μια σοβαρή κρίση δημοκρατίας", προειδοποιεί η Ινδή συγγραφέας Αρουντάτι Ρόι

Τελευταία, όμως, όποιος αποδοκιμάζει τις αμερικανικές πολιτικές αποκαλείται αντιαμερικανός. "Το να αποκαλείς κάποιον αντιαμερικανό, στην πραγματικότητα το να είσαι αντιαμερικανός, δεν είναι μόνο ρατσιστικό, είναι και αποτυχία της φαντασίας. Είναι ανικανότητα να δεις τον κόσμο με όρους άλλους απ' αυτούς που σου έχει θέσει το κατεστημένο: αν δεν μας αγαπάς, μας μισείς. Αν δεν είσαι καλός, είσαι κακός. Αν δεν είσαι μαζί μας, είσαι εναντίον μας. Τι πάει να πει αντιαμερικανός; Ότι δεν σου αρέσει η τζαζ; Στην Ινδία με αποκαλούν αντιΙνδή. Όπως είπε ένας υπολοχαγός των Ναζί, "είναι πολύ εύκολο να μανουβράρεις τον λαό, λέγοντάς του ότι θα δεχθεί επίθεση και αποκηρύσσοντας τους ειρηνοποιούς". Δεν νομίζω ότι ο Μπους έχει το δικαίωμα να καθορίσει τι είναι αμερικανικό, περισσότερο απ' όσο οι φασίστες στην Ινδία μπορούν να καθορίσουν τι είναι ινδικό. Θαυμάζω τους Αμερικανούς που κατέβηκαν στους δρόμους. Μακάρι να είχαμε ίδια κινητοποίηση στην Ινδία και το Πακιστάν. Κι εμείς διαθέτουμε πυρηνικά όπλα…", τονίζει.

Η Αρουντάτι Ρόι έχει τοποθετηθεί επανειλημμένα κατά της παγκοσμιοποίησης. Μα, είναι μόνο κακή; "Είμαι εναντίον της εταιρικής παγκοσμιοποίησης. Αυτή είναι μόνο κακή. Δεν μπορούμε να παραχωρήσουμε τα δημόσια αγαθά, το νερό, στις εταιρείες και να εξακολουθούμε να είμαστε δημοκρατικές κοινωνίες. Έτσι μεγαλώνει η απόσταση ανάμεσα σε αυτούς που παίρνουν τις αποφάσεις και σε αυτούς που πρέπει να τις υποστούν. Όμως, τα πράγματα αρχίζουν να γίνονται ξεκάθαρα, η αντίσταση μεγαλώνει, γι' αυτό δεν πρέπει να αισθανόμαστε απελπισία. Όλοι συνειδητοποιούν τι συμβαίνει στον κόσμο. Δεν μπορεί κανένας να ελέγξει ολόκληρο τον κόσμο".

Δεν είναι άλλωστε η παγκοσμιοποίηση ανεξάρτητη από τον πόλεμο, ούτε η σταυροφορία εναντίον της τρομοκρατίας, πιστεύει. "Όλοι γνωρίζουμε για τις δυτικές οικονομίες και πόσο εξαρτώνται από την βιομηχανία όπλων. Δεν μπορεί να έχεις πυραύλους Κρουζ και να τους αφήνεις να ξεκουράζονται στο πάτωμα του εργοστασίου. Πρέπει να τους χρησιμοποιήσεις… Αυτό έγινε και με την κρίση ανάμεσα στην Ινδία και το Πακιστάν. Η Αγγλία δεν μεσολάβησε να την αποσοβήσει, γιατί ήταν πολύ απασχολημένη εκείνη τη στιγμή, πουλώντας όπλα και στις δύο πλευρές. Οι ΗΠΑ, η Αγγλία, η Γαλλία, διαθέτουν όπλα μαζικής καταστροφής… Κι έχουν κάνει ιστορικά λάθη. Έχουν καταστρέψει ολόκληρους πολιτισμούς, γλώσσες, ανθρώπους… Πώς μπορούμε να τους αφήσουμε να έχουν όπλα μαζικής καταστροφής;".

Πάντως, εύχεται, "η Ευρώπη να μην ήταν διχασμένη. Όμως, τα πράγματα είναι καλύτερα από πριν. Τουλάχιστον, η Γαλλία και η Γερμανία υψώνουν το ανάστημά τους απέναντι στην ηγεμονία".

Πώς αισθάνεται άραγε όταν ακούει τον πρόεδρο Μπους να αποκαλεί την Αμερική "το πιο ειρηνικό έθνος στον κόσμο;". "Η Αμερική; Μα, βρίσκεται σε πόλεμο με την μία ή την άλλη χώρα, κάθε χρόνο εδώ και 50 έτη! Αυτό το παιχνίδι καταντάει βαρετό. Είδατε όμως τι έγινε και με το Αφγανιστάν και πώς άλλαξε η κοινή γνώμη. Οι κυβερνώντες είναι αυτοί που θα έπρεπε να ανησυχούν. Πρέπει στο τέλος να ενδιαφερθούν. Η αμερικανική κοινωνία των πολιτών πρέπει να ορθωθεί και οι άλλοι να νοιαστούν. Ξέρουν ότι δεν μπορούν να τους αγνοήσουν…".

"Υποστήριξη στους μικρούς μας ήρωες"

Απόσπασμα από το άρθρο της για το φράγμα του Ναρμάντα, "The Greater Common God" (1999), το οποίο αργότερα εκδόθηκε σε βιβλίο με τίτλο "The Cost of Living" (Το κόστος της ζωής) μαζί με το δοκίμιό της "The End of Imagination":

"Πρέπει να υποστηρίξουμε τους μικρούς μας ήρωες. Πρέπει να κάνουμε συγκεκριμένους πολέμους με συγκεκριμένους τρόπους. Ποιος ξέρει, ίσως αυτό να μας επιφυλάσσει ο 21ος αιώνας. Την διάλυση του Μεγάλου. Μεγάλες βόμβες, μεγάλα φράγματα, μεγάλες ιδεολογίες, μεγάλες αντιφάσεις, μεγάλες χώρες, μεγάλοι πόλεμοι, μεγάλοι ήρωες, μεγάλα λάθη. Ίσως να είναι ο αιώνας του Μικρού. Ίσως αυτή τη στιγμή να υπάρχει ένας μικρός θεός στον ουρανό που προετοιμάζεται για εμάς".

INFO

Αρουντάτι Ρόι, "Ο Θεός των μικρών πραγμάτων", Εκδόσεις Ψυχογιός, Τιμή: 15,60 ευρώ

"Η αξία της ζωής", δοκίμιο, Εκδόσεις Ψυχογιός, 2000, Τιμή: 10,30 ευρώ.