Διεθνής Σκαλκώτας

Ποια είναι η μοίρα των Ελλήνων - διεθνών συνθετών στην Ελλάδα; Η ηχογράφηση των δημοφιλών "36 Ελληνικών Χορών" του Νίκου Σκαλκώτα, από Έλληνα μαέστρο, βρετανική ορχήστρα, σκανδιναβική εταιρεία ξαναθέτει το ερώτημα

ΠΑΥΛΟΣ ΗΛ. ΑΓΙΑΝΝΙΔΗΣ

Τι συνδέει έναν ακροατή με τον Σκαλκώτα; "Η αμεσότητα και η πληρότητα του ήχου του, που έχει συγκινησιακό αποτέλεσμα στον ακροατή", απαντά ο Έλληνας μαέστρος Νίκος Χριστοδούλου

Το όνομα του Νίκου Σκαλκώτα μπορεί να υπάρχει σε όλα τα μουσικά λεξικά του κόσμου. Το έργο του να είναι αποδεκτό από τους κριτικούς και το κοινό, όπου κι αν παρουσιάζεται. Και όμως στην Ελλάδα παραμένει ελάχιστα ηχογραφημένο, ενώ η Πολιτεία δεν έχει ακόμη σκεφθεί να στηρίξει την κριτική έκδοσή τους. Μια νέα - διεθνής - δισκογραφική έκδοση, που μας έρχεται από τον ευρωπαϊκό βορρά γίνεται αχτίδα φωτός στο σκοτάδι της μοίρας, εν Ελλάδι, ενός διεθνούς, εν τέλει, συνθέτη όπως ο Σκαλκώτας

Γιατί όταν πριν από μερικά χρόνια η σκανδιναβική δισκογραφική εταιρεία Bis αποφάσισε να ξεκινήσει την ηχογράφηση των Απάντων του Νίκου Σκαλκώτα γνώριζε ότι αναδεικνύει το έργο ενός μεγάλου Ευρωπαίου οραματιστή και διεθνούς εμβέλειας (και αποδοχής) δημιουργού. Το εγχείρημα, που "συστέγασε" ικανότατες ορχήστρες του βορρά, όπως η Συμφωνική της Ισλανδίας ή η Συμφωνική του Μάλμε από τη μια και τον Έλληνα μαέστρο και συνθέτη Νίκο Χριστοδούλου, Έλληνες σολίστ (όπως ο κοντραμπασίστας Βασίλης Παπαβασιλείου) και ξένους (όπως ο Ολλανδός πιανίστας Τζόφρι Ντάγκλας Ματζ) ή το Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο από την άλλη, ήταν αναμενόμενο πως θα αγκάλιαζε κάποια στιγμή και τους 36 Ελληνικούς Χορούς του Σκαλκώτα. Το πλέον δημοφιλές και σημαντικό έργο του, στο οποίο έχει "ενσωματώσει" μουσικά στοιχεία και θέματα και της ελληνικής δημοτικής παράδοσης.

Η συνεργασία του μαέστρου και μελετητή του έργου του Σκαλκώτα Νίκου Χριστοδούλου με την περίφημη Συμφωνική Ορχήστρα του BBC (μουσικό σχήμα με τεράστια δισκογραφία, μεγάλη απήχηση στο μουσικόφιλο κοινό και πείρα στα έργα του 20ού αιώνα) σηματοδότησε και την ηχογράφηση των περίφημων 36 Ελληνικών Χορών. Μαζί με ένα από τα μεγαλύτερα και πιο απαιτητικά συμφωνικά έργα (και το πιο αγαπημένο) του Σκαλκώτα, την "Επιστροφή του Οδυσσέα".

"Το έργο του είναι πάντα μια μουσική πρόκληση", λέει στα "ΝΕΑ" ο μαέστρος Νίκος Χριστοδούλου. "Γιατί ενώ ήταν φημισμένος και εμπνευσμένος ενορχηστρωτής και πρακτικός μουσικός, καθώς πέρασε τη ζωή του στο αναλόγιο, στα έργα του γράφει με τρόπο ασυμβίβαστο και οραματικό. Κι έχει τόση δύναμη η μουσική του ιδέα που υποτάσσεται σ' αυτήν και η δομή. Η σημερινή εποχή φαίνεται δε να δικαιώνει εκείνα που ο Σκαλκώτας έγραφε στην περίοδο της Κατοχής, δίχως προσμονή εκτέλεσής τους, και τότε, στα όρια του αδυνάτου…".

Η ηχογράφηση των Χορών δεν ήταν απλή. Ήταν αποτέλεσμα πολύμοχθης, χρονοβόρου προσπάθειας. Ο μαέστρος με τη βοήθεια του Γιάννη Σαμπροβαλάκη έσκυψε πάνω από όλα τα υπάρχοντα χειρόγραφα (έως και έντεκα διαφορετικά για κάποιους χορούς!) για να συνθέσει ένα "κριτικό κείμενο" των Χορών, καθώς κριτική τους έκδοση δεν υπάρχει και οι υπάρχουσες εκδόσεις έχουν λάθη ή είναι απλώς δυσανάγνωστες "φωτοτυπίες" χειρογράφων! Ο μόχθος όμως τον αντάμειψε. "Είχα την ευκαιρία και δυνατότητα να γνωρίσω μεγάλα και σημαντικά έργα, που δεν ήταν ιδιαίτερα προσβάσιμα έως τώρα. Τα έργα μιας αινιγματικής μορφής όπως ο Νίκος Σκαλκώτας, που στην πλειοψηφία τους έμεναν ανεκτέλεστα και πολλές δεκαετίες μετά τη σύνθεσή τους", λέει.

Τι μπορεί να μας "λέει" σήμερα ο Σκαλκώτας;

"Ό,τι μας λέει και κάθε μεγάλος συνθέτης. Σε ένα κοινό όπως το ελληνικό μπορεί να μιλάει και η χρήση του στοιχείου της δημοτικής μουσικής ή η θεματολογία, όπως στην "Επιστροφή του Οδυσσέα", όπου η οδύσσεια γίνεται μακρόπνοη μουσική περιπέτεια. Ακόμη μπορεί να γίνει περαιτέρω αφορμή για εμβάθυνση στη σχέση μουσικής και αισθητικής απόλαυσης"…

INFO

Νίκος Σκαλκώτας, "36 Greek Dances", "The Return of Ulysses", Συμφωνική Ορχήστρα του BBC, υπό τον Νίκο Χριστοδούλου. Διπλό CD της Bis, με δίγλωσσο (ελληνικά - αγγλικά) 96σέλιδο φυλλάδιο. Περιλαμβάνει Χορούς σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση, καθώς και τρεις και σε εναλλακτική εκδοχή.