Εφημερίδα "Τα Νέα"

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

Ορίζοντες :: Κριτική κινηματογράφου

( παιδαρέλι ξεπερνά τον σπίλμπεργκ! :: 28-02-2003) 

Παιδαρέλι ξεπερνά τον Σπίλμπεργκ!

Πέφτουν πρεμιέρες σαν βροχή, πέφτουν ταινίες σαν στραγάλια. Δηλαδή επτά οι εισηγμένες "μετοχές", αλλά μόνο δύο αξίζουν τα λεφτά τους

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΑΝΙΚΑΣ

Όπως πάμε - με τον ρυθμό παραγωγικότητας των αιθουσών - σε λίγο θα μετράμε δέκα ταινίες εβδομαδιαίως. Εκ των οποίων η μία θα κόβει 100.000 εισιτήρια, ενώ οι υπόλοιπες θα κοπανάνε μύγες. Πού οφείλεται το σύμπτωμα; Στις άδειες αίθουσες. Βγαίνουν ταινίες - φεύγουν ταινίες. Επομένως, ο… επόμενος. Σαν τα αμνοερίφια τις παραμονές του Πάσχα. Τέλος πάντων. Στα καθ' ημάς τώρα. Καλύτερη επιλογή της εβδομάδας η μικρή, κρυφή έκπληξη με τον τίτλο "Δεκατρείς απόψεις για την ευτυχία". Μια ταινία που μας περιμένει στη γωνία. Όμως, το εμπορικό χαρτί του επταημέρου τιτλοφορείται "Catch me if you can" (Πιάσε με αν μπορείς).

Ο σκηνοθέτης του εν λόγω… catch me - ο Στίβεν Σπίλμπεργκ - είναι εκ πρώτης όψεως ο καταλληλότερος. Και μπορεί και… πιάνει. Κατά τη γνώμη μου; Ο καλύτερος παραμυθάς του Χόλιγουντ. Ο αρμοδιότερος να μεταφέρει στην οθόνη μια από τις πιο εξωφρενικές ιστορίες που διαδραματίστηκαν στην ανθρωπότητα. Όμως τις περισσότερες φορές η πραγματικότητα ξεπερνάει τη φαντασία και του πιο ευφάνταστου φιλμέικερ τού american cinema, ακόμα και ενός Σπίλμπεργκ. Που πα' να πει πως η εικαστική απάτη τρέχει ασθμαίνουσα πίσω από έναν πρωταθλητή της απάτης, αλλά δεν μπορεί!

"Πιάσε με αν μπορείς": Δεν μπορεί. Ούτε ο Σπίλμπεργκ ούτε ο Ντι Κάπριο Εν προκειμένω - και χωρίς να φαίνεται, αοράτως δηλαδή - επί της ταινίας συγκρούονται δύο απατεώνες. Από τη μια ο κινηματογράφος (ίσως ο πιο παραγωγικός παραμυθάς από συστάσεως… θείας Λένας). Από την άλλη η ίδια η ζωή. Δηλαδή ένας απίστευτος χαμαιλέων ηλικίας μόλις δεκαέξι ετών. Ένα παιδαρέλι που είχε την κυτταρική ευχέρεια να υποδύεται, άνευ κόπου και μόχθου, όποιον ρόλο ήθελε. Τη μια στιγμή πιλότος τής Panamerican, την άλλη γιατρός έκτακτων περιστατικών και ενίοτε δικηγόρος απόφοιτος του Χάρβαρντ! Ενδιαμέσως αυτός ο μέγας ηθοποιός (γιατί τα υποκριτικά του προσόντα θα τα ζήλευε και ο σπουδαιότερος της σαιξπηρικής σκηνής) κατάφερε με κάλπικες επιταγές να εξαπατήσει σχεδόν όλα τα τραπεζικά υποκαταστήματα ολόκληρης της χώρας, με αποτέλεσμα να αποταμιεύσει μερικές δεκάδες εκατομμύρια δολάρια σε τιμές της δεκαετίας του '60! Το σοφό παιδί.

Δύσκολο να υπερκεράσει κανείς την έκπληξη που προκαλεί μια τέτοια αληθινή ιστορία. Το ομολογώ. Αποτέλεσμα; Αρτιμελείς επαγγελματικές επιδόσεις. Χωρίς καρδιά, ψυχή, πρωτογενή σύλληψη και πρωτοτυπία. Ο Σπίλμπεργκ αρκέστηκε στις δεδομένες ικανότητές του και στην αρτιότητα των συνεργατών του. Έπαιξε στα σίγουρα. Πρώτον, προσεγγίζει την ιστορία με εξωτερικούς όρους. Αυτονόητο. Σου λέει απατεώνας είναι, απάτες θα περιγράφω. Αμ, δεν είναι έτσι… Γιατί το ενδιαφέρον μιας τέτοιας ακραίας περίπτωσης έχει να κάνει και με το μέσα και με το έξω. Δεύτερον, τεμαχίζει τη δράση σε δεκάδες περιστατικά. Αμ, δεν είναι έτσι… Γιατί εκ του τεμαχισμού καταλήγουμε στην ανάλυση και η ανάλυση είναι ο εχθρός της πυκνότητας και της σύνθεσης. Τρίτον, εξηγεί την ιδιαιτερότητα αυτού του απίστευτου τύπου με όρους μαθήματος Φρόιντ, κατάλληλου για βρεφονηπιακούς σταθμούς. Προβληματικοί γονείς, με Γαλλίδα (και μάλιστα καπνίστρια και άπιστη) μητέρα και φευγάτο και ρομαντικό πατέρα. Αμ, δεν είναι έτσι! Αν ήταν, τότε οι μισοί πιτσιρικάδες θα είχαν ξαφρίσει τα ταμεία των τραπεζών όλου του κόσμου. Συμπέρασμα; Προβλέψιμος ο Σπίλμπεργκ, απρόβλεπτος ο (αληθινός) απατεώνας!

Είσαι αυτό που δίνεις

Μέχρι τώρα θαυμάζαμε τις επιδόσεις του αρσενικού διδύμου Τζόελ και Ίθαν Κόεν. Ελπίζω από τώρα - μετά την κατάθεση αυτής της απρόβλεπτης, ουμανιστικής και έξοχα οργανωμένης σύνθεσης με τον τίτλο "Thirteen conver-sations about one thing" - "Δεκατρείς απόψεις για την ευτυχία" - να αποκτήσουμε στο μέλλον και ισοδύναμο θηλυκό δίδυμο με τα ονόματα Τζιλ και Κάρεν Σπρέτσερ. Κορίτσια με μυαλό και ταλέντο, που θα ζήλευε ακόμα κι αυτός ο Ρόμπερτ Όλτμαν!

Αναφέρω τον Όλτμαν, διότι η τεμαχισμένη αφήγηση των πέντε ιστοριών παραπέμπει στα "Στιγμιότυπα" (Shortcuts). Και όχι μόνο παραπέμπει αλλά τα… διορθώνει και από πάνω. Υπερβολικό; Καθόλου. Και εξηγώ γιατί: η Ζωή - λένε η Τζιλ και η Κάρεν - λειτουργεί σαν διορθωτικός μηχανισμός. Είσαι αυτό που δίνεις και παίρνεις πίσω αυτό που αξίζεις. Επομένως, από κάθε δράμα και από κάθε απρόβλεπτο τραγικό γεγονός, ανοίγει ένα μικρό μονοπάτι προς την αποκατάσταση και την ευτυχία. Με άλλα λόγια, η καταστροφή φέρνει χαρά και η χαρά λύπη. Η διαλεκτική της καθημερινότητας και των ανθρώπινων σχέσεων. Κάθε χαρακτήρας αυτών των ιστοριών λειτουργεί σαν αποκωδικοποιητής των βασικών μοντέλων του ανθρώπινου είδους. Ας πούμε: η υπεροψία ενός φιλόδοξου και υποψήφιου γιάπη θεραπεύεται από ένα θανατηφόρο ατύχημα. Εκ λάθους πέφτει πάνω σε ανθρώπινο… όγκο και, στη συνέχεια, αφού πρώτα εγκαταλείψει αβοήθητο το θύμα του, αρχίζει να βουρλίζεται από τις τύψεις του. Κάθε μικρό ή μεγάλο γεγονός ανοίγει μια πληγή και κάθε πληγή μετασχηματίζει το περιεχόμενο της ζωής μας. Τίποτα δεν είναι όπως χθες και τίποτα δεν προμηνύει τις επερχόμενες αλλαγές.

"Δεκατρείς απόψεις για την ευτυχία": Ιστορίες και άνθρωποι σαν συγκρουόμενα αυτοκινητάκια

Οχυρωμένοι πίσω από τις πεποιθήσεις μας πορευόμαστε στον στίβο με τα συγκρουόμενα αυτοκινητάκια. Για παράδειγμα, η περίπτωση ενός ασφαλιστή. Επαγγελματικά είναι αποκαταστημένος στη θέση του προϊσταμένου μιας μικρής υπηρεσίας. Όμως ιδιωτικώς μετράει ένα διαζύγιο και έναν γιο που ρίχνει στον οργανισμό του τόνους ηρωίνης. Με την εξουσία της θέσης του διαπράττει έναν… φόνο. Επειδή, λοιπόν, δεν τά 'χει καλά με τον εαυτό του, φτάνει στο σημείο να απολύσει έναν υφιστάμενό του επειδή εκείνος τά 'χει καλά με τον δικό του και επειδή η ευτυχία είναι ζωγραφισμένη στο πρόσωπό του! Φθονούμε αυτό που δεν έχουμε και επειδή δεν μπορούμε να το αποκτήσουμε είμαστε ικανοί να το αφαιρέσουμε από τους άλλους. Ψέματα; Η ταινία των αδελφών Σπρέτσερ διαθέτει όλες εκείνες τις αρετές που σπανίως συναντάει κανείς στον κινηματογράφο. Σοβαρότητα στην επεξεργασία του υλικού, ευαισθησία στην αντιμετώπιση των ηρώων και χαμηλόφωνη στους τόνους. Σενάριο, σκηνοθεσία, ερμηνείες λειτουργούν με την ίδια πνοή. Ο ένας καλύπτει τα νώτα του άλλου και όλοι μαζί για τον ίδιο στόχο. Και επειδή όλο το παιχνίδι πέφτει στους ώμους των ερμηνευτών, πρέπει να αναφέρω (αξιολογικά) τα ονόματά τους: Άλαν Άρκιν, Μάθιου ΜακΚόνεχι, Τζον Τορτούρο, Κλέα Ντιβάλ και Έιμι Ίρβινγκ. Και, για να τελειώνω, κόβω τον σβέρκο μου για ένα πράγμα: διστακτικά θα μπείτε, με θαυμασμό θα βγείτε. Θυμηθείτε με!

Βασιλιάς με πήλινα πόδια

"Ο βασιλιάς" του Νίκου Γραμματικού είναι από τις πιο μεγάλες χαμένες ευκαιρίες της ελληνικής οθόνης. Η τολμηρότητα του "θέματος" αξίζει όλα τα βραβεία του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Όμως η ολοκλήρωση της πράξης καταλήγει στον χάρτινο μονόδρομο που τρέχουν οι περισσότερες ελληνικές ταινίες. Ένας γίγαντας με πήλινα πόδια.

Περιθωριακός τύπος με σκοτεινό παρελθόν εγκαταλείπει τα εγκόσμια της πρωτεύουσας και προσαράζει στο ερειπωμένο σπιτάκι του παππού του, σε κάποιο απομονωμένο χωριό της Πελοποννήσου. Κόβει τις γέφυρες με τον υπόλοιπο κόσμο και αποφασίζει να ζήσει μόνο με τον εαυτό του. Στην τρέχουσα ιδεολογία αυτό το λένε "οικολογία", όμως στην πραγματικότητα αυτή η επιλογή είναι αποτέλεσμα μιας βαθύτατης αποστροφής προς τον περιβάλλοντα-ανθρώπινο-χώρο. Γιατί; Δεν έχει σημασία. Σημασία έχει πως αυτή η διαφορετική μονάδα, που προσπαθεί να τα βρει με τον εαυτό του, που επιχειρεί να δραπετεύσει από το παρελθόν του και που σ' εκείνο το μικροσκοπικό μέρος της ελληνικής γεωγραφίας δεν ενοχλεί ούτε μύγα, πέφτει πάνω στην καχυποψία και την εχθρότητα της κλειστής και εσωστρεφούς ελληνικής επαρχίας. Φανταστείτε πως ακόμα και ο αστυνόμος της περιοχής διαθέτει περισσότερη ανεκτικότητα και ανθρωπιά απ' όση έχουν όλοι οι νοικοκυραίοι μαζί. Είσαι διαφορετικός; Να πεθάνεις!

"Ο βασιλιάς": Μισή ταινία με κάμποσα βραβεία

Με άλλα λόγια, ένας απροσάρμοστος Έλληνας αντιμετωπίζεται σαν… Αλβανός. Ο Νίκος Γραμματικός - εμπνευσμένος προφανώς από το κλασικό "Άσχημη μέρα στον μαύρο βράχο" του Τζον Στάρτζες - αναμοχλεύει τα κατά συνθήκην ψεύδη και κουρελιάζει την εξιδανικευμένη εικόνα της παράδοσης, της οικογένειας και της ελληνικής επαρχίας. Περίπου, δεν σ' αφήνουν ν' αγιάσεις!

Έως εδώ τα ευχάριστα. Από εκεί και κάτω αρχίζουν να εμφανίζονται συμπτώματα Πάρκινσον. Τα χέρια που κρατάνε αυτό το κοφτερό νυστέρι τρέμουν και, για να επανορθωθεί η ζημιά που έγινε από την πρώτη επέμβαση, χρειάζεται μια δεύτερη! Όλες οι σκηνές πλήθους - εκεί δηλαδή που πέφτει το νυστέρι κι εκεί που κρίνεται η σκηνοθετική αξιοπιστία του Γραμματικού - είναι τόσο σχηματικές και τόσο φολκλορικές, όσο είναι οι καρτποστάλ τού ΕΟΤ με τα ειδυλλιακά τοπία των ελληνικών θαλασσών. Κρίμα. Η εγχείρηση πέτυχε, αλλά ο ασθενής πέθανε!

Βίβα Κούβα

Τίμιο, συμπαθές, αισιόδοξο στη διάθεσή του, τηλεοπτικό στην κατασκευή του. Ο λόγος για το ντοκιμαντέρ του Αλέξη Τσάφα "Χορεύοντας με τον Ραϊντέλ". Μια ξενάγηση στην… Αλεγκρία των Κουβανών που ζουν ανάμεσά μας στην Αθήνα!

"Χορεύοντας με τον Ραϊντέλ": Αυτό είναι το πρόσωπο της ξέφρενης Κούβας

"Εσείς οι Έλληνες ζείτε με άγχος. Για να χορέψεις σάλσα πρέπει να εγκαταλείψεις το άγχος. Η ζωή είναι μία. Εκεί πάνω, που όλοι θα πάμε, θα βλέπουμε αγγελάκια και θ' ακούμε πιανάκια. Δεν έχει σάλσα!". Τάδε έφη εκ στόματος αιλουροειδούς θηλυκού εκ της Κούβας του Κάστρο. Μπρίο, κέφι, χορός, έρωτας. Με άλλα λόγια, στο μονότονο ερώτημα "πώς και οι Κουβανοί χορεύουν ακόμα και όταν σπάνε πέτρες", η απάντηση είναι μία: "Μαθαίνουν σάλσα από την κοιλιά της μάνας τους".

Όσο για την απορία πώς και τόσοι (Κουβανοί) μας προέκυψαν στην Ελλάδα, η απάντηση είναι αποστομωτική: "Ήρθαν από έρωτα!". Δηλαδή - ας πούμε - πας Αβάνα, σ' ερωτεύεται μια μαύρη γαζέλα, επιστρέφεις στην Αθήνα και ύστερα από δύο μήνες καταφθάνει και η… γαζέλα! Ελληνίδες, πάρτε τα μέτρα σας και δείξτε περισσότερη ανοχή!

Ακόμη άλλες τρεις

Τρεις πρεμιέρες ακόμα σέρνουν τον χορό του Ζαλόγγου. Με αξιολογική σειρά: "El Bola": του Χουάν Manas Amyach, εκ της Ισπανίας. Η ιστορία ενός δεκάχρονου αγοριού που κακοποιείται βάναυσα από τον πατέρα του. Σοβαρές προθέσεις, στέρεα αποτελέσματα, αλλά… μικρού μήκους ιστορία. Αξίζει έπαινος στα δύο (πρωταγωνιστικά) πιτσιρίκια. Κατάλληλη επιλογή για τηλεοπτική σοβαρή εκπομπή με τον τίτλο "Μια ταινία μια συζήτηση".

"Σκοτεινή απουσία": (Abandon) του Στίβεν Γκάγκαν. Εξαφανίζεται ο εραστής μιας αριστούχου σπουδάστριας και ένας μπάτσος εμφανίζεται αναμοχλεύοντας το παρελθόν. Λάθος του.

"Σκοτεινή απουσία": Επικίνδυνα κορίτσια - κορόιδα αγόρια

Θριλεράκι για καλοκαιράκι και για βιντεοδιασκέδαση. Με Κέιτι Χολμς και Μπέντζαμιν Μπρατ. "Μ' αγαπά, δεν μ' αγαπά": (Ala folite… pas du tout) της Λετισιά Κολομπανί. Κινηματογραφικώς είναι επιπέδου "πάμε για ένα ούζο;" και θεματικώς δρασκελίζει το κατώφλι του ψυχιατρείου. Μια τρελαμένη με παντρεμένο καρδιολόγο καταλήγει σε ρόλο… η δολοφόνος με το βάζο. Ένα από τα χειρότερα καστ των τελευταίων χρόνων. Μα, είναι δυνατόν η… Αμελί (Οντρέ Τοτού) να παίξει πειστικά τον ρόλο μιας Γκλεν Κλόουζ τής "Ολέθριας σχέσης";

Τα Oscar της εβδομάδας

Καλύτερης ταινίας: "Δεκατρείς απόψεις για την ευτυχία"

Σεναρίου: Κάρεν και Τζιλ Σπρέτσερ (της ευτυχίας)

Ανδρικής ερμηνείας: Άλαν Άρκιν (της ίδιας… ευτυχίας)

Οφθαλμαπάτης: "Πιάσε με αν μπορείς"

Σκηνοθεσίας: Στίβεν Σπίλμπεργκ (πιάνει αλλά δεν… μπορεί)

Ενός ημιχρόνου: "Ο βασιλιάς"

Κουβανέζικου χοροδιδασκαλείου: "Χορεύοντας με τον Ραϊντέλ"

Βιντεοθρίλερ: "Σκοτεινή απουσία"

Κακοποίησης παιδιών: "El Bola"

Μαδημένης μαργαρίτας: "Μ' αγαπά, δεν μ' αγαπά"

Αριθμητικής: 7 ταινίες, δηλαδή 2!