ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ

Τα σμυρναίικα… τραγουδούν ακόμα

Γεγονότα, μαρτυρίες και ντοκουμέντα για το σμυρναίικο και το πολίτικο τραγούδι, σε ντοκιμαντέρ που θα προβληθεί στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης

ΠΑΝΟΣ ΓΕΡΑΜΑΝΗΣ

Ο μαέστρος Σπύρος Περιστέρης (κάτω δεξιά με μαντολίνο) επικεφαλής ομάδας μουσικών της σμυρναίικης μουσικής σχολής

Πλημμυρισμένο από τραγούδια και χορούς της Σμύρνης και της Πόλης που παίζουν και τραγουδούν ζωντανές ορχήστρες, αλλά και από μοναδικά ηχητικά ντοκουμέντα, είναι το ντοκιμαντέρ του Γιώργου Χρ. Ζέρβα "Μου λένε να μην σ' αγαπώ - Το Σμυρναίικο - πολίτικο τραγούδι", που θα προβληθεί στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης (ανοίγει στις 28 Φεβρουαρίου).

"Μετά τον Μάρκο Βαμβακάρη και την πειραιώτικη σχολή, θεώρησα χρέος να ερευνήσω και να φέρω στην επιφάνεια στοιχεία και ντοκουμέντα για τις μεγάλες μουσικές σχολές της Σμύρνης και της Πόλης", λέει στα "ΝΕΑ" ο σκηνοθέτης Γιώργος Χρ. Ζέρβας, που παρουσιάζει στην ταινία μερικούς από τους πρωτομάστορες του είδους: Βαγγέλη και Αγγέλα Παπάζογλου, Σπύρο Περιστέρη, Δημήτρη Σέμση, Ευάγγελο Σοφρωνίου, Σταύρο Παντελίδη, Ρόζα Εσκενάζυ.

Αφετηρία γι' αυτή τη σύνθετη εργασία του Ζέρβα - όπως τονίζει ο ίδιος - ήταν οι 65 αποκαλυπτικές εκπομπές του Σπύρου Παπαϊωάννου το 1982 από το Δεύτερο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, για το τραγούδι της Σμύρνης και της Πόλης. Η επεξεργασία τους συνδυάστηκε και με έρευνα δυόμισι ετών.

Το ντοκιμαντέρ "Μου λένε να μην σ' αγαπώ" αποκαλύπτει ότι η επιβίωση του σμυρναίικου και πολίτικου τραγουδιού μαρτυρεί πως όλος ο Μικρασιατικός πολιτισμός δεν είναι μουσειακή υπόθεση αλλά συνεχίζεται από γενιά σε γενιά, διατηρώντας αναλλοίωτες μερικές από τις βασικές αξίες του: δημιουργία, συλλογικότητα, κοινωνικότητα, δικαίωμα στη γιορτή.

Ο σκηνοθέτης πήγε στη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη και μίλησε με Έλληνες, που ζουν ακόμη εκεί, αλλά και με ξένους (Άγγλους, Ιταλούς, Γάλλους και Εβραίους) που μιλούν ελληνικά, κάτι που μαρτυρεί τη συμβίωσή τους με το ελληνικό στοιχείο, πριν το 1922. Στις συγκλονιστικές μαρτυρίες συγκαταλέγονται οι αναμνήσεις ενός παλιού λατερνατζή και στα ηχητικά ντοκουμέντα οι φωνές της Αγγέλας Παπάζογλου (γυναίκας του μεγάλου Σμυρνιού συνθέτη Βαγγέλη Παπάζογλου) και της Ρόζας Εσκενάζυ. Ξεχωριστή στιγμή, η παρουσία του Γιώργου Παπάζογλου (γιου του Βαγγέλη) που αφηγείται, παίζει και τραγουδάει το "Σμυρναίικο Μινόρε".

Ο Σπύρος Παπαϊωάννου (από τους πρώτους ερευνητές του ρεμπέτικου), σύμβουλος στο ντοκιμαντέρ, μιλώντας για τη σμυρναίικη σχολή λέει ότι "ακόμη και το τραγούδι είχε την τάξη του. Στην κατώτερη τάξη η μουσική ήταν απαραίτητη σαν μέσο διασκέδασης. Τα τουρκικά σαρκιά και οι αμανέδες, τα τσιφτετέλια και τα γνωστά ρεμπέτικα της Σμύρνης με τα βιολιά ακούγονται μόνο στις λαϊκές συνοικίες. Στις συνοικίες της άνω τάξης ποτέ δεν ακούστηκαν. Για κείνες ήταν η κλασική μουσική, η Ευρώπη, οι μεγάλοι συνθέτες". Στην ταινία ακούγονται 30 κλασικά σμυρναίικα τραγούδια κυρίως του Βαγγέλη Παπάζογλου.

INFO

"Μου λένε να μην αγαπώ, Το Σμυρναίικο - Πολίτικο τραγούδι" του Γιώργου Χρ. Ζέρβα. Σενάριο: Γιώργος Ζέρβας, Βαγγέλης Παπαδάκης. Παραγωγή: Γιώργος Ζέρβας, Film Productions, Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου.