ΤΙΤΟΣ ΒΑΝΔΗΣ Ρολίστας, "πρωτόγονος" και διεθνής

Σε ηλικία 86 ετών, ύστερα από πολύμηνη μάχη με τον καρκίνο, πέθανε χθες το πρωί ο ηθοποιός Τίτος Βανδής, με τη σύντροφο της ζωής του Μπέτυ Βαλάση στο πλευρό του.

Ο Τίτος Βανδής, με σημαντική καριέρα στο θέατρο και τον κινηματογράφο, καθιερώθηκε με το πηγαίο "πρωτόγονο" στυλ του

Με καριέρα στο θεατρικό σανίδι, αλλά και τη μεγάλη οθόνη, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Τίτος Βανδής καθιερώθηκε με το πηγαίο "πρωτόγονο" στυλ του, ενώ αφιέρωσε και μεγάλο μέρος της δραστηριότητάς του στους αγώνες του υπέρ της Αριστεράς. Λάτρεψε και λατρεύτηκε από τις γυναίκες και παντρεύτηκε τις ηθοποιούς Μαρία Αλκαίου, Καίτη Ασπρέα και Αλέκα Παΐζη. Μεγάλη αδυναμία του ωστόσο ήταν η Μπέτυ Βαλάση, στην οποία είχε αφιερώσει το αυτοβιογραφικό του βιβλίο "Κουβέντα με τους φίλους μου" (Εκδόσεις Προσκήνιο, 1999). Ασχολήθηκε και με μετάφραση θεατρικών έργων και διδασκαλία υποκριτικής.

Ο Τίτος Βανδής γεννήθηκε το 1917 στην Αθήνα, αν και οι δύο του γονείς κατάγονταν από την Καβάλα. Γιος εύπορου καπνεμπόρου έζησε τα παιδικά του χρόνια στην Καβάλα, την Ελβετία, τη Γαλλία και τη Θεσσαλονίκη. Η πρώτη του επαφή με τη θεατρική σκηνή ήταν μόλις σε ηλικία 13 ετών, όταν είχε συμμετάσχει σε παράσταση κατά τη διάρκεια της διαμονής του σε κατασκήνωση της ΧΑΝΘ, στον Άγιο Ιωάννη Πηλίου.

Σπούδασε στο Ωδείο Θεσσαλονίκης και στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Έκανε την πρώτη επίσημη θεατρική του εμφάνιση στο Εθνικό Θέατρο, το 1934, στον "Ιούδα" του Σπύρου Μελά. Από το 1940 ξεκινά τις συνεργασίες του με μεγάλους θιάσους της εποχής, όπως της Μαρίκας Κοτοπούλη και της Κατερίνας (Ανδρεάδη). Συμμετείχε ενεργά στους "Ενωμένους Καλλιτέχνες", ενώ το 1946 δημιούργησε θίασο με την Αλέκα Παΐζη και τον Δήμο Σταρένιο και ανέβασαν τους "Αδελφούς Καραμαζώφ".

Μέχρι τη μετανάστευσή του, στα τέλη του '60, στις Ηνωμένες Πολιτείες (για 24 χρόνια) συνεργάστηκε με τους θιάσους Μάνου Κατράκη, Αλέκου Αλεξανδράκη, Μαρίκας Κοτοπούλη και Κατερίνας, όπως και με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος. Το 1964 συγκρότησε προσωπικό θίασο. Στην Αμερική έπαιξε σε κινηματογραφικές επιτυχίες, όπως "Ποτέ την Κυριακή" και "Τοπ Καπί" του Ζυλ Ντασσέν με τη Μελίνα Μερκούρη, "Όλα όσα θέλετε να ξέρετε για το σεξ" του Γούντι Άλεν, "Εξορκιστής", "Μπέτσι", "Πολιορκία" (βραβείο ερμηνείας στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 1962), αλλά και στο "Ποτάμι" του Νίκου Κούνδουρου. Στο θέατρο έπαιξε στο "Ilya darling" στο Μπρόντγουεϊ (διασκευή τού "Ποτέ την Κυριακή" με τη Μελίνα) και το "Zorba", ενώ έκανε εμφανίσεις σε δημοφιλείς τηλεοπτικές σειρές: "Kojak" (με τον Τέλη Σαββάλα), "Επικίνδυνες αποστολές", "Χαβάη 5-0".

Το 1979 επιστρέφει για λίγο στην Ελλάδα, όπου και παίζει με την Έλλη Λαμπέτη στη "Φιλουμένα Μαρτουράνο" και από το 1983 και εξής, οπότε και επιστρέφει οριστικά, συνεργάζεται με το Εθνικό Θέατρο, το ΚΒΘΕ κ.ά. Ο τελευταίος του θεατρικός ρόλος ήταν ο μονόλογος "Κλάρενς Ντάροου" του Ντέιβιντ Ρίντελς, το 1997, ενώ στην τηλεόραση εμφανιζόταν στην τηλεοπτική σειρά της ΕΤ1 "Παππούδες εν δράσει" (2000).

"Ο θάνατος του Τίτου Βανδή είναι απώλεια ενός από τους μεγάλους της τέχνης και του εργατικού κινήματος", δήλωσε ο επίτιμος πρόεδρος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, Χαρίλαος Φλωράκης. Η κηδεία του γίνεται στις 2.30 μ.μ. από το Α' Νεκροταφείο Αθηνών.