Εφημερίδα "Τα Νέα"

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

Ορίζοντες :: Κριτική εικαστικών

( η σκέψη ή το συναίσθημα φτιάχνει τον καλλιτέχνη; :: 12-02-2003) 

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Η σκέψη ή το συναίσθημα φτιάχνει τον καλλιτέχνη;

Υψηλό εκφραστικό λεξιλόγιο, αλλά και ιδεολογική ασάφεια διακρίνει πολλούς καθιερωμένους ζωγράφους της νέας γενιάς

ΧΑΡΗΣ ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ

Χωρίς να αποφεύγει τα γραφίστικα εφέ (δημοσιογραφικές εικόνες κοινωνικής κριτικής, κεντήματα πάνω στο τελάρο κ.ά.) ο Ζουρούδης («Γκαλερί 7») μοιάζει να αποβλέπει σ' αυτό που οι παλιοί ρεαλιστές (π.χ. ο Γιάννης Ψυχοπαίδης) θα έλεγαν «συνειδητοποίηση», προβληματισμό για τις συγκρούσεις του κόσμου μας

Μια διακριτική αλλά και σαφέστατη ιστορική υπόκρουση υπήρχε σ' όλες τις εκθέσεις που είδαμε αυτές τις μέρες. Γεννημένος μόλις το 1965 ο Χάρης Κοντοσφύρης, συνοδεύει τα «Έσοπτρα» («Γκαλερί 3») με ένα βιβλίο που δείχνει το μεγαλύτερο μέρος της προηγούμενης δουλειάς του. Λίγο μεγαλύτερος (γ. 1956) ο Γιώργος Χαρβαλιάς («Άρτιο») μας δίνει ένα CD-ROM με αναδρομή στα τελευταία δέκα χρόνια που ασχολείται με εννοιολογικές συνθέσεις. Πολυσέλιδη συνέντευξη είναι ο «κατάλογος» του Παντελή Χανδρή (γ. 1963) στην «a. antonopoulou. art». Δεν είχε μεν κάτι ανάλογο ο Δημήτρης Ζουρούδης (γ. 1956) αλλά εύκολα βρήκαμε καταλόγους προηγούμενων εκθέσεων στην «Γκαλερί 7».

Μα πότε μεγάλωσαν κιόλας, πότε έκαναν τόσες εκθέσεις, και δεν προλάβαμε να παρακολουθήσουμε όλη την πορεία τους, αναρωτηθήκαμε, αλλά θυμηθήκαμε αμέσως ότι τα τελευταία χρόνια οι νέοι αξιόλογοι ζωγράφοι έγιναν δεκάδες και το να επισκέπτεται κανείς όλες τις εκθέσεις ανεξαιρέτως είναι πλέον αδύνατο. Είναι άραγε αυτό που τους ωθεί σε αναδρομές και συγκεφαλαιώσεις; Ο φόβος μην ξεχαστούν τα σημάδια της εκφραστικής πορείας του καθενός; Η ανάγκη να συγκροτηθεί μια ενιαία φυσιογνωμία μέσα στον χρόνο;

Σαν σκιές και είδωλα γίνονται με τον καιρό οι εντυπώσεις από τις εκθέσεις σύγχρονης τέχνης, αφού δύσκολα τις ξανασυναντάμε μπροστά μας σε σπίτια ή σε άλλες καθημερινές ευκαιρίες.

Μιλώντας για σκιές και είδωλα, ο πρώτος συνειρμός έρχεται από την έκθεση του Κοντοσφύρη, η οποία μας φάνηκε ιδιαίτερα «συμπαγής», παρά τον ευρηματικό χαρακτήρα της. Μικρά πλαίσια με κάτοπτρα, συμπλέκουν το είδωλο του θεατή με τα περιγράμματα από φιγούρες χαραγμένες πάνω τους, έργα-καλειδοσκόπια. Δύο βιντεοπροβολείς μεταμορφώνουν τον χώρο σε εικονική πραγματικότητα, πλέκοντας επίσης το πραγματικό με το αντιληπτό. Διαβάζοντας τα στοχαστικά κείμενά του πείθεται κανείς πως ο καλλιτέχνης κολυμπά σε πολύ βαθιά νερά, έχει μια προσωπικότητα που τα ζητά όλα, από τον Πλάτωνα ώς τη σημερινή υπερπραγματικότητα των σημείων. Η δουλειά του είναι κάτι σαν «τεχνολογικός ιμπρεσιονισμός», περισσότερο βασισμένη στο βλέμμα, λιγότερο στον ψυχισμό.

Χωρίς να αποφεύγει τα γραφίστικα εφέ (δημοσιογραφικές εικόνες κοινωνικής κριτικής, κεντήματα πάνω στο τελάρο κ.ά.) ο Ζουρούδης μοιάζει να αποβλέπει σ' αυτό που οι παλιοί ρεαλιστές (π.χ. ο Γ. Ψυχοπαίδης) θα έλεγαν «συνειδητοποίηση», προβληματισμό για τις συγκρούσεις του κόσμου μας. Η δουλειά του είναι επιδέξια διατυπωμένη, όσο κι αν μας φάνηκε «αντιζωγραφική» στην ιδεολογία της. Ποιος άραγε θα θέλει να βλέπει στο σαλόνι του χειροδεμένα τριτοκοσμικά πρόσωπα ή νεκροκεφαλές;

Ο Χανδρής στήνει στον χώρο τα γλυπτά του σε φυσική διάσταση, φτιάχνοντας ένα δραματοποιημένο σκηνικό. Οι ανθρώπινες φιγούρες ρεαλιστικές και απόκοσμες ταυτόχρονα (η μία είναι πτηνόμορφη), σαν άχρωμα σώματα που ανασύρθηκαν απ' τον πάγο, και παραδίπλα ένας σκύλος σε συμβολικό ρόλο. Η όλη ατμόσφαιρα είναι μελαγχολική, σουρεαλιστική, με κάποιους υπαινιγμούς για τη σχέση ανθρώπου και φύσης όπως στα γνωστά παλιότερα έργα του, τις «φωλιές από σίδερο».

Η έκθεση του Χαρβαλιά κινείται μεταξύ ερεθισμού του βλέμματος, εννοιολογίας και κοινωνικής κριτικής. Πολυθρόνες σαλονιού κομμένες στα δύο, σε παράδοξη ανασυναρμολόγηση, γεμίζουν τον χώρο της γκαλερί. Συνεχίζουν παλιότερα έργα, στα οποία αυτούσια μαξιλάρια παρουσιάζονταν εγκλωβισμένα σε πλαίσια από ντέξιον ή στρατιωτικές κουβέρτες είχαν πάνω τους τυπωμένα σχήματα λεκάνης. Έργο εμφανώς προορισμένο για το βλέμμα κάποιας επιτροπής ειδικών, αδιάφορο για την όποια προοπτική χρήσης του από κάποιο φιλότεχνο.

Οι νέοι ζωγράφοι

Μα γιατί τέλος πάντων τόσοι πολλοί ζωγράφοι της νέας γενιάς προτιμούν να επεξεργάζονται έννοιες αντί να εξομολογούνται συναισθήματα; Γιατί θέλουν να αποδείξουν ότι μπορούν να σκέφτονται και να επιχειρηματολογούν, σαν να είναι υποψήφιοι καθηγητές ή δημόσιοι ρήτορες; Γιατί προτιμούν τη διανοητική εκτίμηση του φιλότεχνου αντί για την αγάπη του; «Επιστήμη χωριζομένη αρετής;». Αρχίζω να πιστεύω τον Ισοκράτη. Ο αγώνας για υψηλή ποιότητα στον χειρισμό της εικαστικής γλώσσας και για τη γνώση, άφησε κενό ιδεολογίας, έκανε πολλούς καλλιτέχνες επαγγελματίες, σχεδόν μισθοφόρους. Και τείνει να εξαφανίσει το καλά διερευνημένο σύστημα αξιών, το αναπόφευκτα προσωπικό, την ψυχική ταυτότητα.

* Την προηγούμενη εβδομάδα ο αρχικός τίτλος της Εικαστικής Κριτικής ήταν «Εθνικές Συλλογές και Εθνικά Κριτήρια» και - όπως άλλωστε και το κείμενο - έδινε θετική σημασία στην Συλλογή της Βουλής των Ελλήνων, που απεικονιζόταν στη διπλανή φωτογραφία. Από αβλεψία μου, η ίδια φωτογραφία διατηρήθηκε και μετά την αλλαγή του τίτλου. Ζητώ συγγνώμη από τους αναγνώστες για τυχόν παρανόηση.

INFO

Ζουρούδης Δημήτρης, «Μεγάλη αναταραχή», «Γκαλερί 7», Ζαλοκώστα 7, Κολωνάκι, τηλ. 210-3612.050, έως 7 Μαρτίου.

Κοντοσφύρης Χάρης, «Προβολή», «Γκαλερί 3», Φωκυλίδου 3, Κολωνάκι, τηλ. 210-3628.230, έως 15 Φεβρουαρίου.

Χανδρής Παντελής, «Υπόστασις», «a. antonopoulou. art», Αριστοφάνους 20, τηλ. 210-3214.994, έως 15 Φεβρουαρίου.

Χαρβαλιάς Γιώργος, «Ασκήσεις οικιακής οικονομίας», «Artio», Παλλάδος 3, Ψυρή, τηλ. 210-3211.602, έως 1 Μαρτίου.