ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Πίστη στις αξίες και τον… καναπέ

Ακόμη κι όταν ξεκινά από σκεπτικισμό, σαρκασμό ή δαιμονική παραμόρφωση, η δημιουργική πρόταση των ζωγράφων αυτής της γενιάς μπορεί να ερμηνευθεί ως δήλωση αισιόδοξης πίστης στις αξίες της ζωής και στην "αισθητική του κοκούνιγκ"

ΧΑΡΗΣ ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ

Με τους πίνακες του Τάσου Παυλόπουλου, η αμφισβήτηση και η αυτοειρωνεία φθάνουν στα έσχατα όρια, γίνονται γλυκόπικρη αλήθεια που μαγνητίζει, ενώ ταυτόχρονα συμπυκνώνουν τις μεταλλαγές στο γούστο της εποχής μας και στην τέχνη της νέας γενιάς

Ποιο είναι άραγε το ισχυρότερο μήνυμα ενός έργου τέχνης, αυτό που εκπέμπει η επιφάνειά του ή γράφουν τα δελτία Τύπου ή αυτό που αισθανόμαστε βαθύτερα, ως τελική γεύση από τις αξίες που εμπεριέχει; Το εορταστικό κλίμα των ημερών και η ψυχική προετοιμασία για τη νέα χρονιά, επενεργούν πάνω στα έργα σαν προβολές του φιλότεχνου, γίνονται ένας ερμηνευτικός πλακούντας, γεννούν νοήματα επιπρόσθετα σ' όσα προτείνουν οι ίδιοι οι εκθέτες.

Αν ήταν άλλη εποχή του έτους, ίσως τα σκίτσα του Τάσου Παυλόπουλου να έμοιαζαν μόνο σαρκαστικά, βέβηλα, ανατρεπτικά, απαισιόδοξα. Ίσως οι συνθέσεις του Νίκου Τρανού με μικρά ενσταντανέ του σύγχρονου κόσμου να ήταν ένα κοινωνικό, επικοινωνιολογικό ή κριτικό σχόλιο. Ίσως ακόμη και τα γλυπτά του Κωστή Γεωργίου να φαίνονταν παράδοξα, δυσοίωνα. Αλλά ιδωμένα στο τέλος μιας χρονιάς και στο ξεκίνημα μιας επόμενης, στο βλέμμα μας φαντάζουν σαν νέα ξεκινήματα, αν όχι των ζωγράφων, οπωσδήποτε της ερμηνευτικής ματιάς. Και συνταιριάζονται παραδόξως με άλλες εκθέσεις - καλλιτεχνών της ίδιας γενιάς πάντως - οι οποίες εξαρχής έχουν κλίμα συγκινησιακό ή κατανυκτικό, όπως του Γιάννη Στεφανάκι ή του Νίκου Αλεξίου.

"Από τις Μπιενάλε στον καναπέ" τιτλοφορούσαμε το 1997 το πρώτο σημείωμα της νέας, τότε, χρονιάς. Μιλούσαμε για τη νέα εποχή όπου η τέχνη θα είναι "φιλική προς τον χρήστη", έτοιμη να αγαπηθεί τόσο ώστε να τον συντροφεύει στον προσωπικό χώρο χαλάρωσης, και όχι να προσπαθεί να του επιβληθεί αυταρχικά, με βραβεία από διεθνείς καλλιτεχνικές συναντήσεις και εκλογικευμένες αναλύσεις. Παράδοξα είχαν φανεί τότε τα γραφόμενα στους υποστηρικτές του μοντερνισμού, ωστόσο η πραγματικότητα αυτής της ζωγραφικής γενιάς (γεννημένοι στη δεκαετία του 1950) επιβεβαιώνει την ώριμη στροφή της, το ίδιο και οι πρόλογοι (Ν. Ξυδάκης, Μπ. Παπαδοπούλου, Μ. Στεφανίδης, Γ. Τζιρτζιλάκης, κ.ά.) στους καταλόγους, που μιλάνε εύστοχα και μεταδοτικά, γεφυρώνοντας τις αξίες του καλλιτέχνη με τον φιλότεχνο και όχι τόσο με τις κριτικές επιτροπές και τον ορθολογισμό τους.

Ξεκινώντας πριν από 15 χρόνια ο Αλεξίου, με την Μπιενάλε Μεσογειακών Χωρών, ερεύνησε το μεταίχμιο μεταξύ χειρωνακτικής άσκησης και τεχνολογίας, ώσπου στα τελευταία χρόνια καθιερώθηκε με λεπτεπίλεπτες κατασκευές από εύθραυστες ύλες (καλάμι κ.ά.) σε ρυθμικά γεωμετρικά σχήματα. Η νέα του δουλειά έχει επιπλέον προίκα την πολύμηνη θητεία του στο Άγιον Όρος, απ' όπου επέστρεψε με σεβασμό στις έννοιες της αφοσίωσης και του διαλογισμού.

Αντικρίζουμε αγιογραφικά σχέδια αναπλασμένα πάνω σε ειδικό χαρτί, μικροσκοπικά τμήματα των οποίων αφαιρούνται σαν ψηφίδες και ανασυντάσσονται. Η όλη διαδικασία μοιάζει νοησιαρχική, αλλά είναι ανίχνευση θρησκευτικού συναισθήματος, μετρά τον χρόνο στη μεταφυσική του διάσταση, σαν κομποσχοίνι μοναχού, αφήνει γλυκιά ψυχική γεύση, θυμίζει ευχάριστα την "ψηφαρίθμηση" του Ν.Γ. Πεντζίκη.

Ιδιαίτερα εύγλωττη και ελκυστική η ζωγραφική του Στεφανάκι, με εικόνες από σχολικά βιβλία, χαραγμένα μαθητικά θρανία ή επίτοιχους χάρτες ζωολογίας, μνήμες αναπλασμένες σε συνθέσεις λιτές, εξομολογητικές, νοσταλγικές, χωρίς περιττές μορφοπλαστικές καινοτομίες όπως η παλιότερη δουλειά του. Δυναμικός εξπρεσιονιστής του χρώματος ο Γεωργίου, εκθέτει και τη νέα γλυπτική του, υψηλών σχεδιαστικών επιδόσεων, με έντονες παραμορφώσεις. Κινητήριος μηχανισμός το ένστικτο, το διονυσιακό ρίσκο ανάμεσα στο αισθητικά αποδεκτό και στο αντιπαθητικό. Συχνά οι μορφές του φοβίζουν σαν απόκοσμες αιγυπτιακές θεότητες. Εδώ υπάρχει μια αμφισβήτηση του καθημερινού γούστου, από την άλλη όμως και μια θαρραλέα πίστη στο προσωπικό όραμα, που τη σεβόμαστε.

Με τους πίνακες του Παυλόπουλου, η αμφισβήτηση φθάνει στα έσχατα όρια, γίνεται γλυκόπικρη αλήθεια που μαγνητίζει. Καθιερωμένος με τα ζωγραφικά σκίτσα του, ακουμπά τα πάντα (τη ζωή, τους καλλιτεχνικούς θεσμούς, τον εαυτό του) με πικρόχολη διάθεση, επικαλούμενος κορυφαίες μορφές από την ιστορία της τέχνης αλλά και τον Καραγκιόζη, τον Θεόφιλο, τα γκράφιτι ή τον Ακριθάκη.

Σαν ταπετσαρία στον τοίχο της γκαλερί απλώνονται τα έργα του, όπως άλλωστε και οι χιλιάδες μικροσκοπικές φωτογραφίες του Τρανού, του άλλου καθιερωμένου καλλιτέχνη αυτής της γενιάς, που επίσης ξεκίνησε με "τέχνη για επιτροπές" αλλά τώρα απευθύνεται συμφιλιωτικά και στο βλέμμα όσων προτιμάμε την τέχνη του καναπέ, το αισθητικό "κοκούνιγκ".

Οι εκθέσεις

ΝΙΚΟΣ ΑΛΕΞΙΟΥ, "Ψηφιδωτά σε χαρτί", Αίθουσα Ρεβέκκα Καμχή, Σοφοκλέους 23, τηλ. 210.3210.448, μέχρι 7 Φεβρουαρίου ΚΩΣΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Diaspora, Yiayiannos Gallery, Β. Κωνσταντίνου 44, τηλ. 210.7297.644, μέχρι 11 Ιανουαρίου ΤΑΣΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ, Γκαλερί Καλφαγιάν, Καψάλη 6, τηλ. 210.7217.679, μέχρι 14 Ιανουαρίου ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΕΦΑΝΑΚΙΣ, "Τεχνοπαίγνιον", Γκαλερί 3, Φωκυλίδου 3, Κολωνάκι, τηλ. 210.3628.230, μέχρι 25 Ιανουαρίου ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΟΣ, Spell your name, Γκαλερί Artio, Παλλάδος 3, Ψυρή, τηλ. 210.3211.602, μέχρι 11 Ιανουαρίου