Εφημερίδα "Τα Νέα"

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

Ορίζοντες :: Επιστημονική είδηση

( βοήθεια εξ ουρανού για τους σεισμούς :: 30-01-2003) 

ΔΟΡΥΦΟΡΟΙ

Βοήθεια εξ ουρανού για τους σεισμούς

Από τους ουρανούς θα γίνονται αρωγοί των θυμάτων από σεισμούς και άλλες φυσικές καταστροφές τα "μάτια" των δορυφόρων, χάρη σε ένα πρόγραμμα του ΟΗΕ, στο οποίο μετέχουν και δύο Έλληνες επιστήμονες

ΕΥΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΟΥ

Στις εικόνες του ραντάρ, μετά τον σεισμό στον κόλπο του Izmit, διακρίνονται με πορτοκαλί χρώμα οι περιοχές όπου υπήρξαν καταρρεύσεις και με μπλε οι παράκτιες περιοχές που καλύφθηκαν από τη θάλασσα (πηγή: NPA)

Στις αρχές του χρόνου ένας φοβερός κυκλώνας σάρωσε τα νησιά του Νοτιοανατολικού Ειρηνικού. Καθώς οι τηλεπικοινωνίες διεκόπησαν από την ορμή της καταιγίδας, η τύχη 3.700 κατοίκων των Νήσων του Σολομώντος αγνοούνταν για πέντε ημέρες, μέχρι να καταφέρουν να φτάσουν εκεί οι ομάδες διάσωσης. Αν οι ειδικοί μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τις δυνατότητες ενός δορυφόρου, θα είχαν πλήρη εικόνα της κατάστασης τις πρώτες ώρες της καταστροφής.

Αντίστοιχα περιστατικά υπάρχουν πολλά έπειτα από μεγάλους σεισμούς, πλημμύρες, κατολισθήσεις, καταιγίδες κ.λπ., που συμβαίνουν κυρίως σε απομονωμένες περιοχές. Σε όλες τις περιπτώσεις, η πολύωρη έλλειψη ενημέρωσης για την κατάσταση των θυμάτων κόστισε ζωές. Ένα παγκόσμιο επιστημονικό πρόγραμμα του ΟΗΕ, με τη συμμετοχή δύο Ελλήνων επιστημόνων του Τομέα Γεωφυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, σχεδιάστηκε για να αλλάξει τα δεδομένα και να κάνει εφικτή τη χρήση της διαστημικής τεχνολογίας στις φυσικές καταστροφές.

Ο κ. Ισαάκ Παρχαρίδης, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών στις διαστημικές εφαρμογές στη διαχείριση των φυσικών καταστροφών, και ο κ. Βαγγέλης Λάγιος, καθηγητής Γεωφυσικής στο Πανεπιστήμιο, συμμετέχουν στην Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ. "Το πρόβλημα είναι ότι η υποστήριξη με διαστημικές τεχνικές οργανισμών και μηχανισμών που διαχειρίζονται φυσικές ή τεχνολογικές καταστροφές παραμένει ελάχιστα κατανοητή από τους φορείς και τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης και πολιτικής προστασίας. Στις σχετικές διασκέψεις είναι ακόμα άγνωστο θέμα", λέει στα "ΝΕΑ" ο κ. Παρχαρίδης. "Σκοπός του δικού μας προγράμματος είναι να κάνουμε δυνατή τη χρήση τους και να διαδώσουμε την πρακτική αυτή".

Όταν δεν υπάρχει η δυνατότητα διαστημικών εικόνων, οι επιστήμονες χρησιμοποιούν εναλλακτικά αεροφωτογραφίες, όπως στον σεισμό του '99 στην Αθήνα, όπου φαίνεται ένα από τα εργοστάσια που υπέστησαν μερική κατάρρευση

Όταν έχουμε σεισμό, είναι πολύ σημαντικό να μαθαίνουμε άμεσα τις επιπτώσεις του στην πληγείσα περιοχή. "Οι εικόνες που μεταδίδονται από τους δορυφόρους αποτελούν ένα μοναδικό εργαλείο για φωτογράφηση των πληγεισών περιοχών, παρέχοντας γρήγορη εκτίμηση των ζημιών".

Προς το παρόν, η εφαρμογή γίνεται μόνο σε ερευνητικό επίπεδο. Οι επιστήμονες μελέτησαν διαστημικές φωτογραφίες από μεγάλους σεισμούς στην Τουρκία και την Ινδία. Ο πρώτος σεισμός έγινε στη Βορειοδυτική Τουρκία τον Αύγουστο του '99, είχε μέγεθος 7,4 Ρίχτερ και προκάλεσε μαζικές οικοδομικές καταστροφές. Ο δεύτερος σεισμός, μεγέθους 7,9 Ρίχτερ, έπληξε το 2001 την Ινδία, ισοπέδωσε πόλεις εκατοντάδων χιλιάδων κατοίκων και σκότωσε 30.000 ανθρώπους.

Για τη μελέτη της πόλης Adapajari, στην Τουρκία, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν δύο εικόνες ραντάρ, πριν και μετά τον σεισμό. "Η σύγκριση είναι απαραίτητη, γιατί το σήμα που ανακλάται είναι διαφορετικό πριν και μετά τον σεισμό. Τα επιφανειακά χαρακτηριστικά αλλάζουν μετά τον σεισμό, έχουμε καταρρεύσεις κτιρίων, ρευστοποιήσεις εδαφών κ.λπ., προκαλώντας αλλαγές στη φωτεινότητα των εικόνων".

Στην περίπτωση της ινδικής πόλης Bhuj χρησιμοποιήθηκε μία εικόνα από τον δορυφόρο "Iconos", που παρέχει πολύ καλά αποτελέσματα και δεν χρειάζεται ιδιαίτερη επεξεργασία. "Η εικόνα δείχνει μόνο την πληγείσα περιοχή, ειδικά σε σημεία της πόλης με σχετικά αραιή δόμηση".

Εικόνα σε λίγες ώρες

Όταν γίνει ένας σεισμός, ακόμα και αν ο δορυφόρος δεν σκοπεύει την πληγείσα περιοχή, οι ειδικοί θα μπορούν να τον στρέψουν σε εκείνη την κατεύθυνση και να έχουν εικόνα της μέσα σε λίγες ώρες. "Η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Αθηνών προσπαθεί να τελειοποιήσει τις τεχνικές απόκτησης της πληροφορίας από τον δορυφόρο και της μετάδοσής της", επισημαίνει ο κ. Παρχαρίδης.

Προς το παρόν, οι δορυφόροι παρουσιάζουν καλύτερα αποτελέσματα μόνο σε περιοχές με αραιή δόμηση, ενώ ο χρόνος που χρειάζονται οι ερευνητές για να πάρουν μια εικόνα ξεπερνά τις 24 ώρες. Τα προβλήματα εφαρμογής της διαστημικής τεχνολογίας θα έχουν λυθεί στο μέλλον, γιατί θα έχουμε περισσότερους δορυφόρους στο Διάστημα, με πολύ καλύτερες δυνατότητες, ενώ θα έχουν βελτιωθεί οι τηλεπικοινωνίες που θα μεταφέρουν τις εικόνες. Παράλληλα, θα υπάρχει εκπαιδευμένο προσωπικό, που θα επεξεργάζεται τις εικόνες και θα καθοδηγεί τις ομάδες διάσωσης.

Ένα ακόμα πολύτιμο χαρακτηριστικό των δορυφόρων είναι ότι μπορούν να λειτουργήσουν ως ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για διάφορες φυσικές καταστροφές. Ήδη, η NASA διαθέτει μία υπηρεσία ενημέρωσης για επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα.