Οδηγός 

ΑΕΙ και διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας 

Μεταπτυχιακές σπουδές στα ελληνικά πανεπιστήμια 

Προπτυχιακές σπουδές

Το τμήμα Νηπιαγωγών άρχισε να λειτουργεί στην Φλώρινα το ακαδημαϊκό έτος 1992-1993. Σε προπτυχιακό επίπεδο βρέθηκαν τα ακόλουθα σχετικά με τη διδασκαλία της νέας ελληνικής μαθήματα:

ΤμήμαΤίτλος μαθήματοςδιδάσκων
Τμήμα ΝηπιαγωγώνΔιδακτική της μητρικής γλώσσας (μάθημα του Στ' εξαμήνου)Κ. Ντίνας
Τμήμα ΝηπιαγωγώνΓλωσσοπαιδαγωγικά θέματα (κατ επιλογήν υποχρεωτικό μάθημα του Ε και Ζ εξαμήνου)Σ. Καμαρούδης
Τμήμα ΝηπιαγωγώνΗ Γλώσσα των Νηπίων: φωνητική, μορφολογία, σύνταξη (κατ επιλογήν υποχρεωτικό μάθημα του Ε και Ζ εξαμήνου)Κ. Ντίνας
Τμήμα ΝηπιαγωγώνΠαιδαγωγική του γραμματισμού - Πολυγραμματισμοί (κατ επιλογήν υποχρεωτικό μάθημα του Ε και Ζ εξαμήνου)Κ. Ντίνας

Διδακτική της μητρικής γλώσσας

1. Η γλωσσική αγωγή στο Νηπιαγωγείο

Εισαγωγικά - Οργανωτικά - Βιβλιογραφική ενημέρωση
Νηπιαγωγείο και γλωσσική αγωγή
Αναγκαιότητα της γλωσσικής αγωγής στο Νηπιαγωγείο

Γλωσσολογία και διδασκαλία της γλώσσας

Τάσεις της Γλωσσολογίας και γλωσσική διδασκαλία - Tο θεωρητικό υπόβαθρο
Oι απόψεις για την κατάκτηση της μητρικής γλώσσας
H συμβολή της γλώσσας στην κοινωνικοποίηση του ατόμου
H αναγκαιότητα της διδασκαλίας της μητρικής γλώσσας

Σύντομη ιστορική εξέλιξη της γλωσσικής αγωγής στο Νηπιαγωγείο

Ιστορικισμός και δομισμός
Ο ιστορικισμός στη Γλωσσολογία και στη Διδασκαλία της γλώσσας
H παραδοσιακή μέθοδος προσέγγισης της γλώσσας
Ο δομισμός στη Γλωσσολογία και στη Διδασκαλία της γλώσσας
H δομιστική μέθοδος προσέγγισης της γλώσσας (δομισμός)
Λειτουργισμός και γενετισμός
Λειτουργική προσέγγιση H λειτουργική μέθοδος
Ο γενετισμός στη Γλωσσολογία και στη διδασκαλία της γλώσσας
Η επικοινωνιακή προσέγγιση
H εμφάνιση και οι μεθοδολογικές αρχές
Η δομητική προσέγγιση

2. Oι προϋποθέσεις των νηπίων

Oι ψυχολογικές προϋποθέσεις
Oι κοινωνικές προϋποθέσεις
Oι γλωσσικές προϋποθέσεις

Το Αναλυτικό Πρόγραμμα

Σκοποί και στόχοι
Περιεχόμενο
Μεθοδολογία
Έλεγχος αποτελεσμάτων
Παρουσίαση του Προγράμματος Σπουδών-Γενικές αρχές

Δραστηριότητες

H Oργανωμένη Δραστηριότητα
Oργάνωση, σχεδιασμός, παρουσίαση της Oργανωμένης Δραστηριότητας
Παρουσίαση-ανάλυση και κατασκευή Oργανωμένων Δραστηριοτήτων
Xρήση των διδακτικών εγχειριδίων στο Νηπιαγωγείο

3. Η καλλιέργεια του προφορικού λόγου

Ο προφορικός λόγος των νηπίων
Στοιχεία φωνητικής και φωνολογίας
Φωνολογική επίγνωση
Κατανόηση προφορικού λόγου
Παραγωγή προφορικού λόγου
Δραστηριότητες καλλιέργειας προφορικού λόγου (παρουσίαση και κατασκευή)

Το παραμύθι και η διδακτική του

Το παραμύθι ως κείμενο (text) και ως λόγος (discourse)
Διδασκαλία του παραμυθιού
Δραστηριότητες γλωσσικής αγωγής με επίκεντρο το παραμύθι

4. Η καλλιέργεια του γραπτού λόγου

Προφορικός και γραπτός λόγος
Η μετάβαση από τον προφορικό στο γραπτό λόγο
Προαναγνωστικές δραστηριότητες (παρουσίαση και κατασκευή)

Δομητική Προσέγγιση: η θεωρία και η πράξη

Δόμηση του γραπτού λόγου
Η έννοια του γραμματισμού (literacy)
Η έννοια των πολυγραμματισμών (multiliteracies)
Η έννοια της ανάδυσης του γραμματισμού
Η θεωρία των ειδών λόγου (genres)
Σχεδιασμός, παρουσίαση και ανάλυση δραστηριοτήτων

5. Νέες τεχνολογίες και γλωσσική διδασκαλία στο σύγχρονο Νηπιαγωγείο

Γλωσσοπαιδαγωγικά θέματα

Οι γλώσσες του κόσμου και η ελληνική. Η ελληνοφωνία στον κόσμο. Η ελληνική ως δεύτερη και ως ξένη γλώσσα: προβληματισμοί, μέθοδοι, εγχειρίδια. Γλώσσα και λογοτεχνία. Θέματα γλωσσικής επικαιρότητας.

Η Γλώσσα των Νηπίων: Φωνητική, Μορφολογία, Σύνταξη

  1. Σκοποί και στόχοι της γλωσσικής αγωγής στο Νηπιαγωγείο. Ο προφορικός λόγος και ο λόγος των νηπίων.
  2. Φωνητική - φωνολογία (η φωνητική ως επιστήμη, η φωνολογία, ο φωνητικός μηχανισμός, τα φωνητικά όργανα, ο φθόγγος και το φώνημα, η διαδικασία παραγωγής έναρθρου λόγου. Το IPA και η παρουσίαση του προφορικού λόγου).
  3. Τα φωνήεντα της νέας ελληνικής (η έννοια του φωνήεντος, κατηγορίες φωνηέντων της νέας ελληνικής, ημίφωνα, δίφθογγοι, αντιστοιχία των φωνηεντικών φθόγγων με τη γραφή).
  4. Τα σύμφωνα της νέας ελληνικής (η έννοια του συμφώνου, κατηγοριοποίηση των συμφώνων της νέας ελληνικής, συμφωνικά συμπλέγματα, αντιστοιχία συμφωνικών φθόγγων και γραφής).
  5. Συνδυαστικά φαινόμενα της νέας ελληνικής. Διαφοροποιήσεις φθόγγων στα όρια των λέξεων.
  6. Γλωσσολογία και διδασκαλία της γλώσσας (η γλώσσα και η επικοινωνία, η γλώσσα και η Γλωσσολογία. Τάσεις της Γλωσσολογίας και διδασκαλία της γλώσσας).
  7. Ο Ιστορικισμός και ο Δομισμός στη Γλωσσολογία και στη Διδασκαλία Γλώσσας.
  8. Ο Λειτουργισμός και ο Γενετισμός στη Γλωσσολογία και στη διδασκαλία της γλώσσας.
  9. Σύγχρονες Τάσεις (Κοινωνιογλωσσολογία - Ψυχογλωσσολογία και Διδασκαλία της Γλώσσας - η επικοινωνιακή προσέγγιση - η δομητική προσέγγιση - η ολιστική προσέγγιση).

Παιδαγωγική του γραμματισμού - Πολυγραμματισμοί

Ο γραμματισμός, (literacy) όρος που αντικατέστησε τον αλφαβητισμό και διεύρυνε το περιεχόμενό του, στη σημερινή ανεπτυγμένη τεχνολογικά κοινωνία έχει προσλάβει ένα αρκετά ευρύ περιεχόμενο και περιλαμβάνει την ανάγνωση και την γραφή (ό,τι παλιότερα ο αλφαβητισμός), αλλά και την ικανότητα του ανθρώπου να κατανοεί, αν ερμηνεύει, να αντιμετωπίζει κριτικά, αλλά και να παράγει τους διάφορους τύπους λόγου, και εν τέλει να ελέγχει τη ζωή και το περιβάλλον του δια του γραπτού λόγου. ο γραμματισμός αποτελεί έναν κοινωνικό θεσμό και ένα περίπλοκο κοινωνικό φαινόμενο με πολλές πολιτισμικές, κοινωνικές, ιστορικές και γνωστικές πλευρές. Η προβληματική γύρω από την έννοια του γραμματισμού δημιούργησε και το πλαίσιο αρχών της παιδαγωγικής του γραμματισμού (literacy education). Εξέλιξη και συμπλήρωση της έννοιας του γραμματισμού είναι οι πολυγραμματισμοί, που ως έννοια υποδηλώνουν την ποικιλία των μορφών κειμένου που σχετίζονται με τις τεχνολογίες της πληροφορίας και των πολυμέσων, αλλά και την ποικιλία των μορφών κειμένου που παράγονται μέσα σε μια πολύγλωσση και πολυπολιτισμική κοινωνία. Με τις έννοιες του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών στα πλαίσια της παιδαγωγικής του γραμματισμού σχετίζεται και η έννοια των ειδών λόγου (κατηγορίες, οι οποίες παράγονται μέσα από την αλληλεπίδραση των χαρακτηριστικών του κειμένου και των αναγνωστικών συνηθειών). Οι παραπάνω θεωρητικές αντιλήψεις είναι ανάγκη να καθορίζουν και το πλαίσιο, μέσα στο οποίο πρέπει να κινείται η «διδασκαλία» του γραπτού λόγου στο σημερινό ελληνικό νηπιαγωγείο.

Τελευταία Ενημέρωση: 08 Σεπ 2010, 11:22