Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <^>

Προπτυχιακές Σπουδές:

Το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης άρχισε να λειτουργεί το ακαδημαϊκό έτος 1986-87. Σε προπτυχιακό επίπεδο διδάσκονται τα ακόλουθα μαθήματα που σχετίζονται με τη διδασκαλία της νέας ελληνικής ως μητρικής, ξένης ή δεύτερης.

ΥΑ3 Η διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας για παιδιά μειονοτήτων (Ε΄ εξ)

Στο μάθημα ανιχνεύονται αρχικά διάφορες προκαταλήψεις και στάσεις που αναπτύσσονται συνήθως από άτομα της κυρίαρχης ομάδας απέναντι σε άτομα από μειονότητες καθώς και οι παράγοντες που συντελούν στη διαμόρφωσή τους.

Στη συνέχεια εξετάζονται οι λόγοι για τους οποίους παιδιά από μειονότητες οδηγούνται συχνά σε αποκλεισμό από την εκπαίδευση και πώς το φαινόμενο της διγλωσσίας μετατρέπεται συστηματικά από εν δυνάμει πλεονέκτημα σε τροχοπέδη στην εκπαίδευση των παιδιών αυτών.

Στο δεύτερο μέρος του μαθήματος αναπτύσσονται και περιγράφονται με παραδείγματα στρατηγικές και πρακτικές για την δημιουργία ενός ανοιχτού και φιλικού σχολικού περιβάλλοντος που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη διδασκαλία και μάθηση σε μεικτές τάξεις, καθώς και για τη γόνιμη αλληλεπίδραση ανάμεσα στους διαφορετικούς πολιτισμούς. Επίσης, προτείνονται στρατηγικές και πρακτικές για την αποτελεσματικότερη διδασκαλία του μαθήματος της δεύτερης γλώσσας σε παιδιά από γλωσσικές μειονότητες.

ΥΒ12 Διδακτική μητρικής/πρώτης γλώσσας: Πρακτικές ασκήσεις (Ζ΄ εξ.)

Θεωρητικό πλαίσιο: Το μάθημα παρουσιάζει τις κύριες κατευθύνσεις που έχουν διαμορφωθεί στο χώρο της διδακτικής της μητρικής γλώσσας από την αρχικά κυρίαρχη γραμματικο-συντακτική θεώρηση της γλωσσικής διδασκαλίας μέχρι τις πιο σύγχρονες εξελίξεις, την επικοινωνιακή και την κειμενοκεντρική προσέγγιση, που κυριαρχούν στη σχετική βιβλιογραφία. Η ιστορική διαδρομή παρουσιάζεται με λεπτομέρεια και καταδεικνύεται ο τρόπος με τον οποίο η αρχική αποπλαισιωμένη θεώρηση της γλώσσας που συνιστούσε όπως η γλωσσική διδασκαλία επικεντρωθεί στην κατάκτηση κυρίως της μετα-γλωσσικής και, δευτερευόντως, στη διεύρυνση της γλωσσικής ικανότητας, αντικαταστάθηκε από λειτουργικές προσεγγίσεις που αναδεικνύουν στην καλλιέργεια της επικοινωνιακής διάστασης της γλώσσας, όπως αυτή πραγματώνεται μέσα από τον προφορικό και γραπτό λόγο.

Αν και η επικοινωνιακή και κειμενοκεντρική προσέγγιση συνενώνονται κάτω από την αποδοχή ενός κοινού πλαισίου εννοιών και θέσεων για τη γλωσσική χρήση, σημαντικές διαφορές υπάρχουν μεταξύ τους. Οι διαφορές των δύο προσεγγίσεων αναδεικνύονται και μελετώνται συστηματικά. Παράλληλα παρουσιάζονται και οι εξελίξεις που έχουν αναφανεί κάτω από το πλαίσιο της 'κειμενοκεντρικής' προσέγγισης. Στο μάθημα, ωστόσο, δίδεται έμφαση σε μια συγκεκριμένη έκφανση, τη γνωστή ως εγγραμματοσύνη των κειμενικών ειδών (genre-based literacy).

Πειραματική εφαρμογή στην τάξη: Οι φοιτητές/τριες, εργαζόμενοι σε ομάδες, καλούνται να εφαρμόσουν στην πράξη τη γενική αυτή πρόταση μέσα από το σχεδιασμό κατάλληλων διδακτικών δραστηριοτήτων και τη διδασκαλία σε πραγματικές σχολικές τάξεις.

ΥΑ4 Ειδικά θέματα στην πρώτη ανάγνωση και γραφή

Το μάθημα απευθύνεται σε φοιτητές/τριες που έχουν ειδικό ενδιαφέρον για τη διαδικασία απόκτησης της πρώτης ανάγνωσης και γραφής και αποσκοπεί στην εξοικείωσή τους με σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα γύρω από επιλεγμένα θέματα της εγγραμματοσύνης. Ειδικότερα θα αναπτυχθούν σε βάθος οι ψυχολογικές θεωρίες και τα μοντέλα απόκτησης της ανάγνωσης και της γραφής, οι μονάδες ανάλυσης του προφορικού λόγου και η σημαντικότητά τους σε διάφορες γλώσσες και ιδιαίτερα στην ελληνική γλώσσα. Επίσης, θα επιχειρηθεί η σύνδεση της βασικής έρευνας με την εκπαιδευτική πράξη μέσα από την ανάλυση νέων διδακτικών προτάσεων για την πρώτη ανάγνωση και γραφή. Τέλος, κοινωνικές πτυχές της εγγραμματοσύνης θα αναλυθούν σε βάθος.

ΥΒ4 Γλώσσα, κοινωνία και εκπαίδευση: Εισαγωγή στη γλωσσολογία

Το μάθημα παρουσιάζει τις βασικές έννοιες της Θεωρητικής Γλωσσολογίας και Κοινωνιογλωσσολογίας και αφορούν στη μελέτη της γλώσσας. Η γλώσσα μελετάται ως σύστημα και αναλύονται τα συστατικά στοιχεία του συστήματος και οι σχέσεις με τις οποίες τα γλωσσικά στοιχεία συνδέονται μεταξύ τους. Παρουσιάζονται οι βασικές έννοιες που εισήγαγε ο Saussure και ο Chomsky περί γλώσσας, ιδανικού ακροατή ομιλητή και ακροατή. Οι έννοιες αυτές διαφοροποιούνται από εκείνες που προτάθηκαν από την Κοινωνιογλωσσολογία. Οι απόψεις του Hymes παρουσιάζονται εκτενώς. Οι απόψεις αυτές συνδέονται και διευρύνονται μέσα από το πλαίσιο της επικοινωνιακής γλωσσολογίας του Gumperz. Δίδεται έμφαση στην εφαρμογή των θέσεων αυτών στη σχολική τάξη.

ΥΒ12 Πρώτη ανάγνωση και γραφή: Πρακτικές ασκήσεις

Σκοπός του μαθήματος είναι η επαφή με βασικές έννοιες και θεωρίες της απόκτησης της πρώτης ανάγνωσης και γραφής. Εισαγωγικά γίνεται αναφορά στην ιστορία του αλφαβητισμού και την ψυχογλωσσολογία. Επίσης γίνεται αναφορά στον αναλφαβητισμό και στη διάκριση μεταξύ οργανικού και λειτουργικού αναλφαβητισμού. Στη συνέχεια αναλύεται η σύνδεση προφορικού - γραπτού λόγου με ιδιαίτερη έμφαση στις μονάδες ανάλυσης του προφορικού λόγου (φωνήματα, μορφήματα, συλλαβές) και τη σχέση τους με την ανάγνωση και τη γραφή. Αναλύονται επίσης βασικές ψυχολογικές θεωρίες για την απόκτηση της πρώτης ανάγνωσης και γραφής και γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην ολική και την αναλυτική μέθοδο διδασκαλίας. Με βάση αυτές τις θεωρίες αναλύονται τόσο η αναγνώριση λέξεων και προτάσεων όσο και η κατανόηση κειμένου. Τέλος, γίνεται μια αναφορά στις κοινωνικές πτυχές της απόκτησης της ανάγνωσης και της γραφής κυρίως σε σχέση με το ρόλο που αυτές κατέχουν στις διάφορες κοινωνίες.

ΥΑ4 Ανάπτυξη της γλώσσας στα παιδιά: Ομιλία και ικανότητα επικοινωνίας

Στο μάθημα παρουσιάζονται θεωρίες για την απόκτηση και την ανάπτυξη της γλώσσας. Αναλύονται η φύση του γλωσσικού συστήματος, οι συνθήκες για την εκμάθηση της γλώσσας και οι μηχανισμοί μάθησης. Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στην κατάκτηση των διαφόρων επιπέδων γλωσσικής ανάλυσης και ιδιαίτερα του φωνολογικού συστήματος, της γραμματικής, της σημασιολογίας και του λεξιλογίου. Επίσης γίνεται αναφορά στην ανάπτυξη των επικοινωνιακών ικανοτήτων και στη σχέση αυτών των ικανοτήτων με την εκπαίδευση. Επιπλέον γίνεται αναφορά στις γνωστικές και κοινωνικές διαστάσεις των χρήσεων του λόγου αλλά και στη διαδικασία γλωσσικής παραγωγής και κατανόησης. Τέλος γίνεται μια προσπάθεια σύνδεσης του προφορικού με το γραπτό λόγο.