• 1)
  • α) Σφαίρα (ελαστική) παιχνιδιού, τόπι:
    • ωσάν την μπάλα ο φρόνιμος σηκώνεται και πέφτει (Ζήν. Β́ 128)·
  • β) (συνεκδ.) παιχνίδι με μπάλα:
    • το κεφάλι του … μπάλα να το παίξουνε (Τζάνε, Κρ. πόλ. 525¹⁶).
• 2)
  • α) Βλήμα φορητού πυροβόλου όπλου, σφαίρα, βόλι:
    • απάνω τως επέφτανε οι μπάλες σαν το χιόνι (Τζάνε, Κρ. πόλ. 161²²)·
  • β) βλήμα κανονιού, οβίδα:
    • των λουμπαρδών οι μπάλες (Διακρούσ. 80¹³).
• 3) Δέμα:
  • πάλα παννίν (Μαχ. 224³⁰ χφ O (Dawkins, Μαχ. Β́, σ. 260)).

• Η λ. ως κύρ. όν.:
  • έχει, λέγει, μαγικό απού τη Σπάθα Μπάλα (Στάθ. Β́ 73).

[<διαλεκτ. ιταλ. balla - βεν. bala <ιταλ. palla· πβ. και παλαιότ. γαλλ. balle, προβ. bale και μεσν. λατ. bala και palla. Απ. τ. πάλλα (<μεσν. λατ. palla) στον Ησύχ.· βλ. και Du Cange (στη λ.). Η λ. στο Meursius (‑λλα) και σήμ.]

• Πολύτιμος λίθος, είδος ρουμπινιού:
  • γνωρίζω τα λιθάρια … χάρη λόγου … σαν ζαφείρια, σαν μπαλάσια (Πτωχολ. Β 66).

[<ιταλ. balascio. Ο τ. ‑ι στο Somav. (λ. πέτρα). Για τον τ. πελάξιν πβ. στο Du Cange λ. ‑ξιος (όπου τ. ‑σιον) και πέλαζος.

• Στολισμένος με ρουμπίνια:
  • ο βασιλεύς εκάθισεν εις θρόνον … μπαλασοξομπλισμένον (Ριμ. Βελ. ρ 878 κριτ. υπ).

[<ουσ. μπαλάσι(ον) + μτχ. παρκ. του ξομπλίζω]