Μτφρ. Σ. Τζουμελέας. [1939] χ.χ. Λυσίας. Λόγοι. Μετάφραση, σχόλια. Ι–ΙΙ. Αθήνα: Ζαχαρόπουλος.

Εγώ μεν, κύριοι δικασταί, και σας παρακαλώ τα δίκαια να ψηφίσετε, και τους στρατηγούς ικετεύω, αφού και εις πάσαν άλλην εξουσίαν, την οποίαν διεχειρίσθησαν, εφάνησαν πολλού λόγου άξιοι εις την πόλιν, να είναι αμερόληπτοι και εις τας περί αποφυγής της στρατιωτικής υπηρεσίας μηνύσεις και διά τον μηνυτήν και διά τον μηνυόμενον, και να μη δεικνύουν πάσαν προθυμίαν να ψηφίσετε σεις παρά το δίκαιον με το να βοηθούν οιονδήποτε, διότι σεις οι στρατηγοί θα εστενοχωρείσθε υπερβολικά, εάν οι θεσμοθέται, κατά την εποχήν που εγίνετο η νόμιμος έρευνα, εάν είχετε τα απαιτούμενα προσόντα, αναβάντες εις το βήμα παρεκάλουν τους δικαστάς να σας καταψηφίσουν, διότι θα ενομίζατε ότι είναι φοβερόν, εάν οι πρόεδροι των δικαστηρίων και επιβλέποντες την ψηφοφορίαν θα παρακαλούσαν άλλους μεν να αθωώνετε, άλλους δε να καταδικάζετε. Ποία δε ασχημοτέρα συνήθεια ή ποίον φοβερώτερον πράγμα από τούτο ημπορεί να συμβή εις την πόλιν, εάν δηλαδή θα τολμήση ο επώνυμος άρχων εις τας δίκας των κληρονόμων περιουσίας να παρακαλή και να ικετεύη τους δικαστάς να πράξουν ό,τι αυτός θέλει, εάν δε ο πολέμαρχος και οι θεσμοθέται αναβάντες εις το βήμα εις τας υπ' αυτών προεδρευομένας δίκας θα παρακαλέσουν τους δικαστάς να πράξουν ό,τι αυτοί επιθυμούν; Πρέπει λοιπόν ομοίως και διά τον εαυτόν σας να σκέπτεσθε, έχοντες υπ' όψιν σας ότι ουδεμίαν θα έχη διαφοράν σεις μεροληπτικώς, καθώς τώρα, να βοηθήτε τους παραβάτας των περί αποφυγής της στρατιωτικής υπηρεσίας νόμων, από του να παρακαλέσετε μερικούς από τους δικαστάς (να ψηφίσουν ό,τι σεις θέλετε), αφού και σεις (όπως και οι πρόεδροι των άλλων δικαστηρίων) θέτετε το ζήτημα εις ψηφοφορίαν. Σκεφθήτε δε, κύριοι δικασταί, εάν σας φαίνεται ότι είναι αρκετή απόδειξις ότι ουδείς από τους στρατηγούς ήτο ακόμη διατεθειμένος να βοηθή τον Αλκιβιάδην εις το στρατόπεδον. Διότι έπρεπε αυτοί (οι στρατηγοί), εάν λέγουν την αλήθειαν, να διατάξουν τον ίππαρχον Πάμφιλον να καλέση (τον Αλκιβιάδην) και να τον αποκαταστήση εις την θέσιν του, διότι αφαιρέσας τον ίππον αυτού εστέρει ενός ιππέως την πόλιν, να επιβάλλουν πρόστιμον δε εις τον φύλαρχον, διότι εκδιώκων τον Αλκιβιάδην από τους ιππείς της φυλής του ηκύρωνε την διαταγήν αυτών, να διατάξουν δε τον αρχηγόν των οπλιτών της φυλής του Αλκιβιάδου να τον σβύση από τον κατάλογον των οπλιτών. Τότε όμως ουδέν εκ τούτων οι στρατηγοί έπραξαν, αλλά εις μεν το στρατόπεδον άφηναν αυτόν να εξευτελίζεται υπό πάντων, και να υπηρετή ως ιππεύς εις το σώμα των ιπποτοξοτών, όταν δε πρέπει σεις να τιμωρήτε τους αδικούντας, τότε χαριζόμενοι εις αυτόν βεβαιώνουν ότι αυτοί τον έταξαν. Και βέβαια είναι φοβερόν, κύριοι δικασταί, αυτοί οι στρατηγοί εκλεγέντες υπό του λαού να μη τολμούν να άρχουν ημών, προτού υποστούν την νόμιμον δοκιμασίαν ενώπιον των αρμοδίων αρχόντων, να τολμούν δε να μαρτυρούν ότι ο Αλκιβιάδης παρά τους νόμους ετάχθη υπ' αυτών (εις τους ιπποτοξότας). Μου φαίνεται δε, κύριοι δικασταί, ότι είναι φοβερόν, εάν από τους δεδοκιμασμένους μεν ιππείς δεν έχουν την εξουσίαν (οι στρατηγοί) να κατατάξουν εις τους οπλίτας όποιον θέλουν, από τους αδοκιμάστους δε οπλίτας θα έχουν την εξουσίαν να διατάσσουν να υπηρετή εις το ιππικόν, όποιον αυτοί θέλουν. Εάν μεν λοιπόν, κύριοι δικασταί, έχοντες εξουσίαν (οι στρατηγοί να κατατάσσουν εις όποιον σώμα θέλουν) δεν επέτρεψαν να υπηρετήση εις το ιππικόν ουδείς από τους πολλούς άλλους τους επιθυμούντας να υπηρετήσουν, δεν ήτο δίκαιον να χαρίζωνται εις αυτόν· εάν δε, ενώ δεν είχον δικαίωμα να το πράξουν, ομολογούν ότι τον κατέταξαν εις το ιππικόν, πρέπει να έχετε υπ' όψιν σας ότι έχετε ορκισθή να ψηφίσετε σύμφωνα με το δίκαιον, και δεν θα ψηφίσετε, ό,τι ούτοι (οι στρατηγοί) σας διατάσσουν να ψηφίσετε, ώστε κανένα από τους παρακαλούντας υμάς δεν πρέπει να θεωρήσετε ανώτερον των όρκων, που εδώσατε, και της ευσυνειδησίας σας. Και βέβαια, κύριοι δικασταί, εάν κανείς φρονεί ότι η τιμωρία είναι μεγάλη, και ο νόμος λίαν αυστηρός, πρέπει να έχετε υπ' όψιν σας, ότι δεν ήλθετε εδώ διά να νομοθετήσετε περί τούτων των πραγμάτων, αλλά διά να εφαρμόσετε τους κειμένους νόμους, ουδέ διά να ευσπλαγχνισθήτε τους αδικούντας, αλλά τουναντίον οργιζόμενοι εναντίον αυτών να βοηθήσετε ολόκληρον την πόλιν, με την πεποίθησιν ότι τιμωρούντες ολίγους διά τα εις το παρελθόν εγκλήματά τους θα κάμετε πολλούς εις το μέλλον κοσμιωτέρους και προθυμοτέρους να κινδυνεύουν. Πρέπει δε, κύριοι δικασταί, καθώς ούτος αδιαφορήσας διά την πόλιν εσκέφθη μόνον διά την σωτηρίαν του, τοιουτοτρόπως και σεις αδιαφορήσαντες διά τούτον να ψηφίσετε εκείνο, που απαιτεί το συμφέρον της πόλεως, και μάλιστα αφού και όρκον έχετε δώσει, και περί του Αλκιβιάδου πρόκειται να ψηφίσετε, ο οποίος, εάν σας εξαπατήση και τον αθωώσετε, θα απέλθη του δικαστηρίου χλευάζων υμάς· διότι ουδεμίαν ασφαλώς χάριν θα σας γνωρίζη διά την κρυφίως διδομένην ψήφον σας, εάν ευεργετηθή υφ' υμών εκείνος, ο οποίος βλάπτει τους φανερώς ευεργετήσαντες αυτόν φίλους του. Σεις λοιπόν, κύριοι δικασταί, μη λαμβάνοντες υπ' όψιν τας παρακλήσεις τούτων, να ψηφίσετε το δίκαιον. Έχει αποδειχθή δε ότι καταταγείς εις τους οπλίτας εγκατέλιπε την τάξιν, και ότι υπηρέτησεν εις το ιππικόν άνευ της νομίμου δοκιμασίας παρά την απαγόρευσιν του νόμου, και ότι, στα όσα οι νόμοι ωρισμένως ούτε στρατηγόν ούτε ίππαρχον, ούτε ουδένα άλλον ανώτερόν τους παραδέχονται, αυτός απλώς ων οπλίτης ιδιοποιήθη την περί τούτων εξουσίαν. Εγώ μεν λοιπόν βοηθών τον φίλον μου Αρχεστρατίδην και εκδικούμενος τον εχθρόν μου Αλκιβιάδην σας παρακαλώ να ψηφίσετε το δίκαιον. Πρέπει δε να ψηφίσετε έχοντες την ιδίαν γνώμην, την οποίαν είχετε, ότε ενομίζετε ότι διετρέχετε κίνδυνον πολεμούντες εναντίον των εχθρών.

Μτφρ. Γ.Α. Ράπτης. 2003. Λυσίας. ΙΙ, Καταγγελτικοί Λόγοι. Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια. Πρόλογος Χ. Τσολάκης. Θεσσαλονίκη: Ζήτρος.

Εγώ, άνδρες δικαστές, και από σας ζητώ να ψηφίσετε δίκαια και από τους στρατηγούς έχω την απαίτηση, αφού και από άλλο πόστο υπηρέτησαν την πόλη επάξια, να είναι ακριβοδίκαιοι και για το μηνυτή και για τον κατηγορούμενο σχετικά με την καταγγελία για την άρνηση στράτευσης και να μην εκδηλώνουν τόσο πολύ ενδιαφέρον να ψηφίζετε εσείς παρά το δίκαιο, βοηθώντας όποιον τυχόν θέλουν, αναλογιζόμενοι ότι θα αγανακτούσατε εσείς πολύ, αν κατά τη φάση της δικής σας επιλογής, ανεβαίνοντας στο βήμα οι δικαστές–κριτές, ζητούσαν να σας καταψηφίσουν, γιατί θα σχηματίζατε τη γνώμη ότι είναι φοβερό αν οι πρόεδροι της επιτροπής επιλογής και όσοι θα ψήφιζαν θα πρότειναν άλλοι να αθωωθούν και άλλοι να καταδικαστούν. Ποια χειρότερη συνήθεια ή αθλιότερο πράγμα από αυτό θα μπορούσε να συμβεί στην πόλη, αν από τη μια ο άρχοντας τολμήσει, στις δίκες για τα κληρονομικά, να πέφτει γονυκλινής και να παρακαλεί τους δικαστές να πράξουν ό,τι αυτός θελήσει, κι απ' την άλλη ο πολέμαρχος και οι έντεκα επόπτες να παρακαλούν για τις δίκες που φτάνουν στην ακροαματική διαδικασία από αυτούς, όπως τώρα; Πρέπει, λοιπόν, και για τους εαυτούς σας να έχετε την ίδια γνώμη, αναλογιζόμενοι ότι δε θα είχε καμιά διαφορά εσείς ιδιαίτερα να βοηθείτε τους ανυπότακτους από το να παρακαλέσετε μερικούς από αυτούς να δώσουν και αυτοί την ψήφο τους.

Σκεφτείτε ακόμη, άνδρες δικαστές, αν σας φαίνεται ισχυρό το επιχείρημα ότι κανείς από τους διοικητές στο στρατόπεδο δεν ήταν διατεθειμένος να βοηθήσει τον Αλκιβιάδη. Γιατί, έπρεπε αυτοί, αν λένε την αλήθεια, να διατάξουν τον (ίππαρχο) Πάμφιλο να τον "βάλει στη θέση" του, διότι αφαιρώντας τον ίππο του (ο Αλκιβιάδης) στερούσε την πόλη από ένα ιππέα, και να επιπλήξουν το φύλαρχο ότι παραβίαζε το καθήκον του και να διατάξουν τον αρχηγό του πεζικού να τον διαγράψει από τον κατάλογο των βαριά οπλισμένων. Τώρα όμως δεν έχουν κάνει τίποτε από αυτά αλλά αδιαφορούσαν που στο στρατόπεδο αυτός γιουχαϊζόταν από όλους και που υπηρετούσε ως ιππέας στους ιπποτοξότες και, επειδή εσείς πρέπει να τιμωρείτε όσους αδικούν, από διάθεση εύνοιας προς αυτόν καταθέτουν ότι από αυτούς είχε δοθεί η εντολή. Κι όμως είναι αλλοπρόσαλλο, άνδρες δικαστές, απ' τη μια αυτοί οι στρατηγοί που εκλέχτηκαν απ' το λαό να μη μπορούσαν να τολμήσουν να μας διοικήσουν, προτού να περάσουν από το νόμιμο συμβούλιο κρίσης, κι απ' την άλλη να τολμούν να βεβαιώνουν, αντίθετα με τους νόμους της πόλης, ότι αυτοί έκαναν τη μετάταξη (στο ιππικό) του Αλκιβιάδη. Μου φαίνεται ακόμη πως είναι φοβερό, κύριοι δικαστές, αν από τους εγκεκριμένους ιππείς δεν έχουν το δικαίωμα αυτοί (οι στρατηγοί) να μετατάξουν στους βαριά οπλισμένους όποιον θέλουν, κι αν απ' τους βαριά οπλισμένους που είναι ανεκπαίδευτοι θα εμπίπτει στη δικαιοδοσία τους να μετατάσσουν στο ιππικό όποιον τυχόν θέλουν. Αν λοιπόν, κύριοι δικαστές, είχαν αυτή την ευχέρεια αλλά δεν επέτρεψαν σε κανέναν άλλο να καταταγεί στο ιππικό, αν και πολλοί το επιθυμούσαν, δε θα τους δικαιολογούσατε δίκαια; αν όμως, ενεργώντας παράνομα, βεβαιώσουν ότι αυτοί έκαναν τη μετάταξη στο ιππικό, πρέπει να μετρήσετε καλά ότι έχετε ορκιστεί να αποφασίζετε τα δίκαια και να μην επικυρώσετε με την απόφασή σας ό,τι τυχόν σας υποδείξουν αυτοί ώστε κανέναν από όσους σας πιέζουν δεν πρέπει να τον υπολογίζετε περισσότερο από τους εαυτούς σας και τους όρκους.

Επιπλέον, κύριοι δικαστές, αν φαίνεται σε κάποιον ότι η (προβλεπόμενη) ποινή είναι μεγάλη και πολύ αυστηρός ο νόμος, πρέπει να λάβετε υπόψη σας ότι δεν ήρθατε εδώ να νομοθετήσετε για αυτά αλλά να αποφασίσετε βάσει των νόμων που υπάρχουν, ούτε για να λυπηθείτε αυτούς που αδικούν αλλά να εξοργιστείτε πολύ περισσότερο εναντίον αυτών και να βοηθήσετε όλη την πόλη, γνωρίζοντας καλά ότι, αν τιμωρήσετε λίγους για τα αδικήματα που έχουν διαπράξει στο παρελθόν, θα κάνετε πολλούς πολύ πιο υπεύθυνους σχετικά με όσα πρόκειται να διακινδυνεύσουν στο εξής. Και πρέπει, άνδρες δικαστές, όπως ακριβώς αυτός, αφού αμέλησε για την πόλη, φρόντισε για τη δική του σωτηρία, έτσι και σεις, αφού αδιαφορήσετε γι' αυτόν, να πάρετε την πιο καλή απόφαση για το συμφέρον της πόλης, προπαντός γιατί έχετε δώσει όρκους και πρόκειται να αποφασίσετε για τον Αλκιβιάδη που, αν σας εξαπατήσει, θα φύγει (από το δικαστήριο) χλευάζοντας την πόλη. Γιατί, δε θα σας οφείλει καμιά ευγνωμοσύνη για την ψήφο σας που θα τη ρίξετε κρυφά, αν αθωωθεί, αφού και από τους φίλους του όσους τον ευεργέτησαν τους βλάπτει. Εσείς λοιπόν, κύριοι δικαστές, παραβλέποντας τις παρακλήσεις τους πάρτε δίκαια απόφαση. Έχει, εξάλλου, αποδειχθεί ότι, ενώ είχε επιλεγεί να υπηρετήσει στους βαριά οπλισμένους, αφού έφυγε από το "σώμα" του πεζικού κι αφού κατατάχτηκε στο ιππικό χωρίς την απαιτούμενη προεπιλογή και ενώ οι νόμοι το απαγορεύουν, για όσα οι νόμοι ρητά διαλαμβάνουν ότι ούτε στρατηγός ούτε ίππαρχος ούτε κανένας άλλος είναι πιο έγκυρος από εκείνους, γι' αυτά αυτός (ο Αλκιβιάδης) όντας απλός πολίτης πήρε την εξουσία στα χέρια από μόνος του. Εγώ, λοιπόν, συμπαραστεκόμενος στον Αρχεστρατίδη, που είναι φίλος μου, και επιθυμώντας να τιμωρήσω τον Αλκιβιάδη, που είναι εχθρός μου, σας παρακαλώ να εκδώσετε δίκαιη απόφαση· εσείς, πάλι, πρέπει να αποφασίσετε έχοντας την ίδια άποψη, την οποία είχατε όταν ήσασταν πεπεισμένοι ότι θα κινδυνεύσετε πολεμώντας τους εχθρούς.