ΛΗΜΜΑ

• ἀχρεῖος
• επίθετο
• -ος, -ον ή (σπάνια) -α, -ον
• ἀχρεῖον

ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟ

• ΕΠΙΘΕΤΟ 1. άχρηστος, ανώφελος 2. ανίκανος, ακατάλληλος |συχνά με απρφ. 3. άχρηστος, ανίκανος, μη μάχιμος (στον πόλεμο) |ΕΠΙΡΡΗΜΑ ανόητα, άκαιρα

Εμφάνιση/Απόκρυψη Σημασιολογίας

• ΕΠΙΘΕΤΟ 1. άχρηστος, ανώφελος
• ΘΟΥΚ 2.40.2 μόνοι γὰρ τόν τε μηδὲν τῶνδε μετέχοντα οὐκ ἀπράγμονα͵ ἀλλ΄ ἀχρεῖον νομίζομεν
• ΣΟΦ ΟιδΚ 626 κοὔποτ΄ Οἰδίπουν ἐρεῖς ἀχρεῖον οἰκητῆρα δέξασθαι τόπων τῶν ἐνθάδ' { ποτέ δεν θα πεις ότι δέχτηκες τον Οιδίποδα άχρηστο κάτοικο στη χώρα σου }
• ΞΕΝ Απομν 1.2.54 τοῦ σώματος ὅ τι ἂν ἀχρεῖον ᾖ καὶ ἀνωφελές
• ΠΛ Ερυξ 403c ἃ ἐτύγχανεν πρόσθεν ἀχρεῖα ὄντα͵ χρήσιμα πεποίηκεν
• 2. ανίκανος, ακατάλληλος
• συχνά με απρφ.
• ΠΛ Πολ 371c οἱ ἀσθενέστατοι τὰ σώματα καὶ ἀχρεῖοί τι ἄλλο ἔργον πράττειν
• 3. άχρηστος, ανίκανος, μη μάχιμος (στον πόλεμο)
• ΗΡ 1.191 οὕτω τε δὴ τάξας καὶ κατὰ ταῦτα παραινέσας ἀπήλαυνε αὐτὸς σὺν τῷ ἀχρηίῳ τοῦ στρατοῦ
• ΘΟΥΚ 2.78.3 Πλαταιῆς δὲ παῖδας μὲν καὶ γυναῖκας καὶ τοὺς πρεσβυτάτους τε καὶ πλῆθος τὸ ἀχρεῖον τῶν ἀνθρώπων πρότερον ἐκκεκομισμένοι ἦσαν ἐς τὰς Ἀθήνας
• ΕΠΙΡΡΗΜΑ ανόητα, άκαιρα
• ΟΜ Ιλ 2.269 (Θερσίτης) δ΄ ἀχρεῖον ἰδὼν ἀπομόρξατο δάκρυ { (ο Θερσίτης) έριξε ένα ανόητο βλέμμα και σκούπισε τα δάκριά του }
• ΟΜ Οδ 18.163 (Πηνελόπη) ἀχρεῖον δ΄ ἐγέλασσεν { (η Πηνελόπη) γέλασε άκαιρα / χωρίς λόγο }

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟ

• < ΧΡΗ >
• Από: στερητικό ἀ- και επίθετο χρεῖος (από το χρή).

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΟ

• Ε2α
• επίθετο συγκρ. ἀχρειότερος, υπερθ. ἀχρειότατος
• ιων. ἀχρήϊος

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΛΕΞΕΩΝ

• ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΜΗΡΟ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
  • ουσιαστικά: χρεία, χρειώ, χρεώ, χρέος
  • ρήματα: χρή
  • επίθετα: χρεῖος 'χρήσιμος', ζαχρεῖος 'αυτός που έχει μεγάλη ανάγκη από κάτι'
• ΑΡΧΑΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ
  • αττ. ἄχρειος, ιων. ἀχρήϊος
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ
  • ουσιαστικά: ἀχρεία 'το άχρηστο πράγμα', ἀχρειότης, ἀχρείωσις 'βλάβη, ζημιά', ἀχρειοσύνη, χρειοκόλαξ 'αυτός που κολακεύει από ανάγκη'
  • ρήματα: ἀχρειόω 'καθιστώ κάτι άχρηστο', ἀχρεόω, χρειόω, χρεΐζω, χρειάζομαι, ἀπαχρειῶ 'καθιστώ κάτι άχρηστο'
  • επίθετα: ἄχρεος, ἀχρήεις, ἀχρειόγελως 'αυτός που γελά χωρίς λόγο', ἀχρειώδης 'άχρηστος', ἀχρειοποιός 'αυτός που καθιστά κάποιον ή κάτι άχρηστο', χρειακός 'αυτός που υπηρετεί', χρεακός, χρειώδης 'χρήσιμος'
  • επιρρήματα: ἀχρείως, ἀχρειάστως, χρειωδῶς
• ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΔΗΜΩΔΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
  • Επιτομή Λεξικού Κριαρά %αχρει%, %χρεια%, %χρει%
• ΝΕΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΩΣ ΚΑΙ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ
  • αχρειολογώ, αχρειολογία, αχρειολόγος 'αυτός που λέει αχρεία πράγματα, ο αισχρολόγος'
• ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
  • Λεξικό Κοινής Νεοελληνικής %αχρει%, %χρεια%, %χρει%
• ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ
  • Πόντ. αχρειοσύνα, αχρειγιοσύνα, αχρειότε, αχρειότητα, ΒΘράκ. αχρειότη