ΛΗΜΜΑ

• ἀξία
• ουσιαστικό
• -ας
• ἡ

ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟ

• 1. η τιμή, η αξία ενός πράγματος, το αντίτιμο της αξίας ενός προϊόντος |το μέγεθος της αξίας, αποτίμηση χρέους 2. αυτό που αξίζει κπ. ανάλογα με τις πράξεις του, ανταμοιβή ή ποινή 3. αξιοπρέπεια, υπόληψη, φήμη, αξίωμα |για πρόσωπα |φρ. κατ'ἀξίαν=όπως αξίζει, όπως αρμόζει |φρ. ὑπὲρ τὴν ἀξίαν=περισσότερο απ' όσο αξίζει κπ. |φρ. παρὰ τὴν ἀξίαν=χωρίς να το αξίζει κπ.

Εμφάνιση/Απόκρυψη Σημασιολογίας

• 1. η τιμή, η αξία ενός πράγματος, το αντίτιμο της αξίας ενός προϊόντος
• ΑΡΙΣΤ ΗΝικ 1119b χρήματα δὲ λέγομεν πάντα ὅσων ἡ ἀξία νομίσματι μετρεῖται
• ΗΡ 4.196 οὔτε γὰρ αὐτοὺς τοῦ χρυσοῦ ἅπτεσθαι πρὶν ἄν σφι ἀπισωθῇ τῇ ἀξίῃ τῶν φορτίων { δεν αγγίζουν τον χρυσό, προτού αυτός εξισωθεί με την αξία των φορτίων }
• ΠΛ Νομ 845e τὴν ἀξίαν τῆς βλάβης ἀπογραφόμενος
• το μέγεθος της αξίας, αποτίμηση χρέους
• ΗΡ 1.100 κατ΄ ἀξίην ἑκάστου ἀδικήματος ἐδικαίου { τιμωρούσε ανάλογα κάθε φορά με το αδίκημα }
• ΞΕΝ ΚΠαιδ 8.4.29 καὶ τοῖς περὶ αὑτὸν ὑπηρέταις ἐξαίρετα ἐδίδου πρὸς τὴν ἀξίαν ἑκάστῳ
• ΠΛ Φαιδ 113e τῶν τε εὐεργεσιῶν τιμὰς φέρονται κατὰ τὴν ἀξίαν ἕκαστος
• 2. αυτό που αξίζει κπ. ανάλογα με τις πράξεις του, ανταμοιβή ή ποινή
• ΠΛ Νομ 876d προσάπτειν ἑκάστῳ τῶν ἁμαρτημάτων τὴν ἀξίαν τοῦ πάθους τε καὶ πράξεως
• 3. αξιοπρέπεια, υπόληψη, φήμη, αξίωμα
• για πρόσωπα
• ΘΟΥΚ 6.68.4 τῆς τε οὖν ὑμετέρας αὐτῶν ἀξίας μνησθέντες ἐπέλθετε τοῖς ἐναντίοις προθύμως
• ΠΛ Νομ 744b τὴν τῆς ἀξίας ἑκάστοις τιμὴν μὴ κατ΄ ἀρετὴν μόνον τήν τε προγόνων
• φρ. κατ'ἀξίαν=όπως αξίζει, όπως αρμόζει
• ΠΛ Πολ 496a τί δέ; τοὺς ἀναξίους παιδεύσεως͵ ὅταν αὐτῇ πλησιάζοντες ὁμιλῶσι μὴ κατ΄ ἀξίαν
• φρ. ὑπὲρ τὴν ἀξίαν=περισσότερο απ' όσο αξίζει κπ.
• ΔΗΜ 2.3 ὁ μὲν γὰρ ὅσῳ πλείον΄ ὑπὲρ τὴν ἀξίαν πεποίηκε τὴν αὑτοῦ
• φρ. παρὰ τὴν ἀξίαν=χωρίς να το αξίζει κπ.
• ΘΟΥΚ 7.77.1 μήτε ταῖς παρὰ τὴν ἀξίαν νῦν κακοπαθίαις
• ΔΗΜ 1.23.6 τὸ γὰρ εὖ πράττειν παρὰ τὴν ἀξίαν

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟ

• < ΑΞΙΟΣ >
• Από: ἀξι- + -ία.

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΟ

• Ο 2.1
• ιων. ἀξίη

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΛΕΞΕΩΝ

• ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΜΗΡΟ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
  • ουσιαστικά: ἀξία, ἀναξία, ἀξίωμα, ἀξίωσις, ἀξιοθέατα
  • ρήματα: ἀξιόω
  • επίθετα: ἄξιος, ἀνάξιος, ἀξιοεργός, ἀξιοθαύμαστος, ἀξιοθέατος, ἀξιόθρηνος, ἀξιοκοινώνητος, ἀξιόλογος, ἀξιόμαχος, ἀξιόμισος, ἀξιομνημόνευτος, ἀξιόνικος, ἀξιοπενθής, ἀξιόπιστος, ἀξιότιμος, ἀξιοφίλητος, ἀξιοσπούδαστος
  • επιρρήματα: ἀξίως, ἀναξίως, ἀξιοπίστως
• ΑΡΧΑΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ
  • λεσβ. ἀξιάω
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ
  • ουσιαστικά: ἀξιόγραφον, ἀξιοπρέπεια
  • ρήματα: ἀξιοπαθῶ
  • επίθετα: ἀξιωματικός, ἀξιόαγνος, ἀξιοδάκρυτος, ἀξιοδιήγητος, ἀξιόζηλος, ἀξιοζήλωτος, ἀξιοθάνατος, ἀξιόθεος, ἀξιοκαταφρόνητος, ἀξιόκλεος, ἀξιόκτητος, ἀξιόληπτος 'επαινετός', ἀξιομακάριστος, ἀξιομάχητος, ἀξιομίμητον, ἀξιομίσητον, ἀξιοπρεπής, ἀξιοτίμητος, ἀξιοσπούδαστον
  • επιρρήματα: ἀξιοζήλως, ἀξιομάχως
• ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΔΗΜΩΔΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
  • Επιτομή Λεξικού Κριαρά αξιο%, αξιω%, αξια%, αναξι%
• ΝΕΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΩΣ ΚΑΙ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ
  • αξιανάγνωστος, αξιογέλαστος, αξιόγραπτος, αξιοζήλευτος, αξιοθρήνητος, αξιοκαταγέλαστος, αξιοκατάπληκτον, αξιολάτρευτος, αξιολύπητος, αξιομαθής, αξιόμεμπτος, αξιόμισθος, αξιοπαρατήρητος, αξιοπερίεργος, αξιοπεριφρόνητος, αξιοπίστευτος, αξιοπρόσεκτος, αξιοσήμαντος, αξιοτιμώρητος, αξιοφύλακτος, αξιοχρεωσύνη, αναξιόμεμπτος, αναξιομισθία, αναξιοπάθημα, αναξιοπιστία, αναξιοπρέπεια, αναξιόχρεος
• ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
  • Λεξικό Γεωργακά αξιο%, αξιω%, αξια%, αναξι%
  • Λεξικό Κοινής Νεοελληνικής αξιο%, αξιω%, αξια%, αναξι%
• ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ
  • Ήπ. Καππ. Κύπ. αξιάζω 'αξίζω', Ζαγορά αξιάζου, Πόντ. αξάζω, Κρ. Θήρα αξάζω
  • Η λέξη ἄξιος ως πρώτο συνθετικό δίνει μια πολύ πλούσια παραγωγή λέξεων στην κλασική, ελληνιστική και μεταγενέστερη ελληνική γλώσσα. Πολλές από αυτές τις λέξεις βρίσκονται σε χρήση μέχρι σήμερα.