^[83] Ακούστε τώρα, Αθηναίοι, ποια ήταν η διαγωγή του στην υπόθεση της δίκης και παρατηρήστε την αναίδεια και την αλαζονεία που είχε κάθε φορά. Στη δίκη ―εννοώ εκείνη κατά την οποία πέτυχα την καταδίκη του― ορίσθηκε διαιτητής μου ο Στράτων από το Φάληρο, ένας φτωχός, φιλήσυχος, καλός και πολύ έντιμος άνθρωπος· ο διορισμός του αυτός τον κατέστρεψε, τον δυστυχισμένο, με τρόπο ανάρμοστο, άδικο και πολύ επαίσχυντο. ^[84] Αυτός λοιπόν ο Στράτων, ο διαιτητής μας, όταν έφθασε η ορισμένη ημέρα και είχαν εξαντληθεί όλα τα νόμιμα μέσα αναβολής ―υπωμοσίες και παραγραφές― χωρίς να απομένει τίποτε άλλο, πρώτα με παρακαλούσε να αποσύρω τη διαιτησία και έπειτα να την αναβάλω για την επόμενη ημέρα· ^[85] όταν τέλος πέρασε ή ώρα χωρίς ούτε εγώ να υποχωρήσω ούτε ο Μειδίας να εμφανισθεί, έβγαλε καταδικαστική απόφαση γι' αυτόν. Κατά το βράδυ, όταν άρχισε να σκοτεινιάζει, παρουσιάσθηκε ο Μειδίας αυτός εδώ στο οίκημα όπου συνεδρίαζαν οι άρχοντες και τους βρήκε έτοιμους να αναχωρήσουν ο Στράτων, όπως με πληροφόρησε κάποιος από τους παρευρισκομένους, είχε κιόλας φύγει, αφού τους παρέδωσε την καταδικαστική του απόφαση που είχε εκδώσει ερήμην. Ο Μειδίας λοιπόν είχε πρώτα την αναίδεια να προσπαθεί να πείσει τον Στράτωνα να μεταβάλει την απόφασή του από καταδικαστική σε αθωωτική και τους άρχοντες να τροποποιήσουν το πρακτικό της δίκης· και τους προσέφερε πενήντα δραχμές· ^[86] επειδή όμως αυτοί αγανάκτησαν για την προσφορά και αφού απέτυχε να πείσει και τον ένα και τους άλλους, αναχώρησε με απειλές και βαρειές ύβρεις· και τι έκαμε; Παρατηρήστε την κακοήθειά του. Ζήτησε ακύρωση της αποφάσεως της διαιτησίας χωρίς να ορκισθεί, αλλά άφησε να γίνει τελεσίδικη η απόφαση εναντίον του και κατηγορήθηκε ότι δεν είχε ορκισθεί· με την επιθυμία να αποκρύψει το σχέδιό του, περίμενε την τελευταία ημέρα της διαιτησίας στο μήνα Θαργηλιώνα ή Σκιροφοριώνα, ημέρα κατά την οποία άλλοι από τους διαιτητές παρουσιάσθηκαν και άλλοι όχι· ^[87] αφού έπεισε τον άρχοντα ο όποιος προήδρευε να βάλει το ζήτημα σε ψηφοφορία, παραβαίνοντας όλους τους νόμους, χωρίς να παρουσιάσει ούτε ένα μάρτυρα, κατηγόρησε τον Στράτωνα ερήμην και ερήμην μαρτύρων, και πέτυχε να καταδικασθεί σε εξορία και στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων και τώρα ένας Αθηναίος πολίτης, επειδή ο Μειδίας καταδικάσθηκε ερήμην, έχει στερηθεί όλα ανεξαιρέτως τα προνόμια του πολίτη και για πάντα τα πολιτικά του δικαιώματα· είναι, όπως φαίνεται, εντελώς ανασφαλές να καταγγείλει κάποιος τον Μειδία, επειδή τον αδίκησε, ή να γίνει διαιτητής του ή ακόμη και να βαδίζει στον ίδιο δρόμο με αυτόν. ^[88] Πρέπει τώρα να εξετάσετε το ζήτημα από νέο πρίσμα και να σκεφθήτε τι τόσο φοβερό τέλος πάντων έπαθε ο Μειδίας, ώστε να σχεδιάσει μία τόσο σκληρή τιμωρία σε βάρος ενός συμπολίτη του· αν πρόκειται για κάτι πραγματικά φοβερό και συνταρακτικό, να τον συγχωρήσετε, αν όμως δεν έπαθε τίποτε, παρατηρήστε τη βίαιη και σκληρή συμπεριφορά του προς όλους όσους συναντάει. Τι έπαθε λοιπόν; Του επιβλήθηκε, μα τον Δία, τόσο βαρειά ποινή ώστε στερήθηκε όλη την περιουσία του. Το πρόστιμο όμως δεν ξεπερνούσε τις χίλιες δραχμές. ^[89] Καλά, αλλά θα μπορούσε κάποιος να ισχυρισθεί ότι ένας άνθρωπος εξοργίζεται, αν αναγκασθεί να καταβάλει χρήματα άδικα, και επειδή ο Μειδίας αδικήθηκε, άφησε να περάσει η προθεσμία για την πληρωμή χωρίς να το αντιληφθεί. Το κατάλαβε όμως την ίδια μέρα ― πράγμα που είναι και η ισχυρότερη απόδειξη ότι ο Στράτων δεν τον αδίκησε καθόλου· αλλά ως σήμερα δεν έχει πληρώσει ούτε μία δραχμή. ^[90] Δεν θα ασχοληθούμε όμως ακόμη με το ζήτημα αυτό. Μπορούσε βέβαια να ζητήσει ακύρωση της αποφάσεως ως νομικά ανυπόστατης και έτσι να στρέψει την υπόθεση εναντίον μου, όπως ήταν και στην αρχή της δίκης· αλλά δεν ήθελε. Αντίθετα, για να μην εισαχθεί ο Μειδίας σε δίκη με προκαθορισμένο από το νόμο πρόστιμο δέκα μνων, στην οποία, μολονότι ήταν υποχρεωμένος, δεν παρουσιάσθηκε για να τιμωρηθεί, αν ήταν ένοχος, αλλιώς να απαλλαγεί, πρέπει ένας Αθηναίος να στερηθεί τα πολιτικά του δικαιώματα και να μην συγχωρηθεί ούτε να απολογηθεί ούτε να αντιμετωπισθεί με κάποια επιείκεια, προνόμια που όλα παραχωρούνται ακόμα και στους πραγματικά ενόχους; ^[91] Αφού όμως στέρησε εκείνον που ήθελε από τα πολιτικά του δικαιώματα, ικανοποίηση την οποία σεις του προσφέρατε, και εκόρεσε την αναίδειά του που τον παρακινεί στις πράξεις αυτές, κατέβαλε το πρόστιμο εξαιτίας του οποίου κατέστρεψε τον άτυχο άνθρωπο; Ούτε δεκάρα δεν πλήρωσε μέχρι σήμερα, αλλά ανέχεται να κατηγορείται σε δίκη εξώσεως. Έτσι ο Στράτων στερήθηκε τα πολιτικά του δικαιώματα και καταστράφηκε άδικα, ενώ ο Μειδίας, χωρίς να πάθει ούτε το παραμικρό, ανατρέπει τους νόμους, τους διαιτητές, τα πάντα, όπως θέλει. ^[92] Εξασφάλισε για όφελός του την εγκυρότητα της αποφάσεως εναντίον του διαιτητή, την οποία πέτυχε χωρίς να κληθεί στο δικαστήριο ο κατηγορούμενος· αντίθετα με το να μην παρουσιασθεί εσκεμμένα στο δικαστήριο, αν και είχε κληθεί, κατόρθωσε να ακυρωθεί η απόφαση την οποία πέτυχα εναντίον του. Αν όμως έχει την αξίωση να εκδικηθεί τόσο σκληρά αυτούς που τον καταδίκασαν ερήμην, ποια τιμωρία πρέπει σεις να επιβάλετε σε αυτόν τον ίδιο, ο οποίος, φανερά με το σκοπό να προσβάλει, παραβαίνει τους νόμους σας; Γιατί αν η στέρηση των πολιτικών, νομικών και όλων των δικαιωμάτων είναι η τιμωρία που ταιριάζει για το αδίκημα του Στράτωνα, ο θάνατος φαίνεται ελαφρά ποινή για την τιμωρία της βίαιης προσβολής. ^[93] Για να αποδειχθεί η αλήθεια των λόγων μου, παρακαλώ κάλεσε τους μάρτυρες των γεγονότων αυτών και διάβασε το νόμο για τους διαιτητές.

ΜΑΡΤΥΡΕΣ

[Εμείς, ο Νικόστρατος από τον Μυρρινούντα και ο Φανίας από τις Αφίδνες, δηλώνουμε ότι ο Δημοσθένης, για όφελος του οποίου καταθέτουμε μαρτυρία, και ο Μειδίας, που κατηγορείται από αυτόν, όταν ο πρώτος υπέβαλε αγωγή για δυσφήμιση εναντίον του δεύτερου, διάλεξαν για διαιτητή τους τον Στράτωνα· όταν έφθασε η ημέρα που όριζε ο νόμος, ο Μειδίας δεν παρουσιάσθηκε για τη διαιτησία, αλλά εγκατέλειψε την υπόθεση. Αφού καταδικάσθηκε ερήμην, γνωρίζουμε ότι, προσφέροντας πενήντα δραχμές, προσπάθησε να πείσει τον Στράτωνα, τον διαιτητή, και εμάς, οι οποίοι είμαστε το έτος εκείνο άρχοντες, να μεταβάλουμε την απόφαση της διαιτησίας και να τον αθωώσουμε. Επειδή αποκρούσαμε την προσφορά του, έφυγε εκστομίζοντας ακόμα και απειλές εναντίον μας. Γνωρίζουμε επίσης ότι γι' αυτόν το λόγο, εξαιτίας του Μειδία, ο Στράτων καταδικάσθηκε και στερήθηκε εντελώς άδικα τα πολιτικά του δικαιώματα.]

^[94] Διάβασε και το νόμο για τους διαιτητές.

ΝΟΜΟΣ

[Αν κάποιοι διαφωνούν μεταξύ τους για ιδιωτικές συμφωνίες και θέλουν να εκλέξουν έναν οποιονδήποτε διαιτητή, έχουν το δικαίωμα να εκλέξουν όποιον θέλουν. Όταν όμως συμφωνήσουν για την εκλογή, πρέπει να σέβονται την απόφασή του και να μην μεταφέρουν έπειτα την ίδια διαφορά από αυτόν σε άλλο δικαστήριο, αλλά η απόφαση του διαιτητή να είναι ανέκκλητη.]

^[83] Ακούσετε λοιπόν, ω άνδρες Αθηναίοι, εκείνο το οποίον έκαμε περί της (προκειμένης) δίκης και παρατηρήσετε την αυθάδειαν και την αλαζονείαν αυτού. Δι' εν έκαστον της δίκης λοιπόν, ταύτης εννοώ, διά την οποίαν κατεδίκασα αυτόν, ωρίσθη διαιτητής ο Στράτων ο Φαληρεύς, ένας άνθρωπος αρκετά πτωχός μεν και μη αναμειγνυόμενος εις τα πολιτικά, εν γένει δε άνθρωπος όχι πονηρός, αλλά τουναντίον και πολύ χρηστός, πράγμα το οποίον ουχί ορθώς ούτε δικαίως, αλλά αδικώτατα τον κατέστρεψε τον ταλαίπωρον. ^[84] Αυτός ο Στράτων λοιπόν ασκών αρμοδιότητα διαιτητού μεταξύ ημών, αφού ήλθεν η τελική ημέρα της αποφάσεως και είχον τηρηθή όλαι αι νόμιμοι διατυπώσεις, αι υπωμοσίαι και παραγραφαί και δεν υπελείπετο τίποτε, κατά πρώτον μεν με παρεκάλει να συγκατατεθώ εις αναβολήν εκδόσεως της αποφάσεως, έπειτα με παρεκάλεσε να αναβάλη διά την επαύριον. Εν τέλει δε, επειδή ούτε εγώ εδεχόμην την αναβολήν ούτε αυτός εδώ (ο Μειδίας) παρουσιάζετο και (επειδή) εβράδυαζε, εξέδωκεν (ο διαιτητής) ερήμην καταδικαστικήν απόφασιν. ^[85] Ενώ δε ήτο βράδυ και σκότος, έρχεται αυτός εδώ ο Μειδίας εις το οίκημα των αρχόντων και ευρίσκει τους άρχοντας να εξέρχωνται και τον Στράτωνα φευγάτον πλέον, αφού απέδωκεν εις αυτούς την κατ' ερήμην απόφασίν του, όπως εγώ έμαθον από κάποιον εκ των εκεί παρευρισκομένων. Και κατά πρώτον μεν είχε το θράσος ν' αποπειραθή να πείση αυτόν την καταδικαστικήν απόφασίν του να εμφανίση ως αθωωτικήν και τους άρχοντας (προσεπάθει να πείση) να πλαστογραφήσουν το βιβλίον πράξεων και τους προσέφερε πεντήκοντα δραχμάς. ^[86] Επειδή δε ούτοι εδυσφόρουν διά τας ενεργείας του και κανένα δεν έπειθε, ύστερον από απειλάς και λοιδορίας, αφού έφυγε, τι κάμνει; Παρατηρήσετε την κακοήθειαν. Ενώ υπέβαλεν έφεσιν κατά της διαιτητικής αποφάσεως, δεν έδωκε τον σχετικόν όρκον, αλλ' αφήκε ταύτην να καταστή τελεσίδικος καθ' εαυτού και η υπόθεσις ήχθη εις το ακροατήριον χωρίς να έχη ούτος δώσει τον όρκον. Θέλων δε να μη γίνη αντιληπτός εις εκείνο, το οποίον προετίθετο να κάμη, αφού εφύλαξε την τελευταίαν ημέραν του μηνός, καθ' ην εκρίνοντο οι εξερχόμενοι διαιτηταί, του θαργηλιώνος ή του σκιροφοριώνος, κατά την οποίαν ήλθεν μεν ο ένας των διαιτητών, ^[87] αλλά δεν ήλθεν ο άλλος, πείσας τότε τον πρυτανεύοντα να δώση ψήφον παρά πάντας τους νόμους, χωρίς να γράψη εις το τέλος της μηνύσεώς του ούτε ένα οίον δήποτε κλητήρα, κατηγορών απόντα, άνευ μάρτυρος παρόντος, κατορθώνει να καταδικάση και να ατιμάση τον διαιτητήν. Και τώρα ένας Αθηναίος, διά τον λόγον ότι ο Μειδίας (άπαξ) κατεδικάσθη ερήμην, έχει στερηθή απάντων των εν τη πατρίδι αγαθών, και καθ' ολοκληρίαν έχει στερηθή άπαντα τα πολιτικά αυτού δικαιώματα και, όπως φαίνεται, ούτε το να καταμηνύση κανείς τον Μειδίαν, όταν αδικηθή υπ' αυτού, ούτε διαιτητής αυτού να γίνη, ούτε καν να βαδίζη την αυτήν οδόν με αυτόν είναι ακίνδυνον πράγμα. ^[88] Πρέπει λοιπόν τούτο το πράγμα ως εξής να το εξετάσετε και να το σκεφθήτε, ποίον τέλος πάντων είναι εκείνο το τόσον σκληρόν, το οποίον έπαθεν ο Μειδίας, και διενοήθη να τιμωρήση τόσον πολύ πολίτην ελεύθερον διά τας πράξεις αυτού, και εάν μεν είναι (το κακόν το οποίον έπαθε) κάτι πραγματικώς φοβερόν και πρωτοφανές, να τον συγχωρήσετε, εάν δε δεν έπαθεν τίποτε τοιούτον παρατηρήσετε την αναισχυντίαν και την σκληρότητα, με την οποίαν συμπεριφέρεται προς όλους τους ανθρώπους, με τους οποίους έρχεται εις επαφήν. Τι είναι λοιπόν εκείνο, το οποίον έπαθεν; Υπέστη, μα τον θεόν, βαρείαν καταδίκην, και μάλιστα τοσαύτην ώστε ν' αποστερηθή όλην του την περιουσίαν. Αλλά η καταδίκη ήτο μόνον χιλίων δραχμών. ^[89] Έστω, θα ημπορούσε να είπη κανείς, αλλά και τούτο πειράζει, το να αναγκάζεται να πληρώνη αδίκως, του συνέβη δε να γίνη εκπρόθεσμος χωρίς να το καταλάβη και διά τούτο κατεδικάσθη. Αντιθέτως, αυθημερόν μεν το αντελήφθη, πράγμα το οποίον αποτελεί μεγίστην απόδειξιν ότι ο Στράτων δεν διέπραξεν ουδεμίαν αδικίαν (εις βάρος του Μειδίου), ακόμη δε έως τώρα δεν κατέβαλεν (εκ του προστίμου) ούτε μίαν δραχμήν. ^[90] Αλλ' ας μη εξετάσωμεν τούτο ακόμη. Αλλ' ημπορούσε να κάμη ανακοπήν κατ' ερήμην αποφάσεως και να τα βάλη με εμέ, προς τον οποίον είχεν εξ αρχής την υπόθεσιν. Αλλά δεν ήθελεν· αλλά διά να μη κριθή ο Μειδίας εις μίαν δίκην, εις την οποίαν προεβλέπετο υπό του νόμου πρόστιμον χιλίων δραχμών, (εις την οποίαν δεν παρουσιάσθη, ενώ έπρεπε να παρουσιασθή, και εάν μεν ηδίκησε να τιμωρηθή, άλλως τε να αθωωθή), πρέπει ένας Αθηναίος να καταδικασθή εις στέρησιν απάντων των πολιτικών αυτού δικαιωμάτων και να μη εύρη ούτε συγγνώμην ούτε απολογίαν ούτε επιείκειαν ουδεμίαν, δικαιώματα τα οποία παρέχονται και εις τους πραγματικώς αδικούντας. ^[91] Αλλ' αφού τουλάχιστον εστέρησε τα πολιτικά δικαιώματα από εκείνον, τον οποίον ήθελε, και επέτυχεν από σας αυτήν την χάριν διά τον εαυτόν του και ικανοποίησε την κακήν του προαίρεσιν, με την οποίαν προτιμά να κάμη ταύτα, εξετέλεσεν εκείνα, εξέτισε την καταδίκην, διά την οποίαν κατέστρεψε τον άνθρωπον; Ούτε λεπτόν ακόμη έως σήμερον (δεν κατέβαλεν), αλλά και δίκης υπόλογος είναι ως μη εκτίσας επιβληθείσαν καταδίκην. Λοιπόν, ο μεν ένας κατεδικάσθη εις στέρησιν των πολιτικών του δικαιωμάτων και εχάθη άδικα, ο δε άλλος δεν έπαθεν ούτε το παραμικρόν, αλλά φέρει άνω κάτω τους νόμους , τους διαιτητάς, παν ό,τι θέλει. ^[92] Και την μεν απόφασιν κατά του διαιτητού, την οποίαν εσκευώρησεν άνευ προσκλήσεως εκείνου, αυτός ο ίδιος την κατέστησεν έγκυρον προς το συμφέρον του, την απόφασιν δε δι' ης κατεδικάσθη δι' εμέ νομίμως προσκληθείς, εκ προθέσεως μη προσερχόμενος, κατορθώνει να την καθιστά άκυρον. Αλλά, εάν αυτός κρίνη άξιον ότι πρέπει να τιμωρή τόσον αυστηρά τους διαιτητάς, οι οποίοι εξέδωκαν ερήμην απόφασιν κατ' αυτού, πόσον αυστηρά πρέπει να τιμωρήσετε σεις αυτόν, ο οποίος φανερά παραβαίνει τους νόμους σας με σκοπόν εξυβρίσεως; Διότι, εάν η προσήκουσα εις εν τοιούτον αδίκημα τιμωρία είναι ατιμία και στέρησις της ισότητος προ των νόμων και των δικών και όλων, της εξυβρίσεως βέβαια μικρά τιμωρία φαίνεται ο θάνατος. ^[93] Αλλ' όμως ότι λέγω αληθή κάλεσε, σε παρακαλώ, Γραμματεύ, μάρτυρας τούτων και ανάγνωσε τον νόμον των διαιτητών.

ΜΑΡΤΥΡΕΣ

«Ημείς, Νικόστρατος ο Μυρρινούσιος και Φανίας ο Αφιδναίος, γνωρίζομεν ότι ο Δημοσθένης, χάριν του οποίου είμεθα μάρτυρες, και ο Μειδίας ο κατηγορούμενος υπό του Δημοσθένους, ότι ο δεύτερος έλαβε την νόμιμον άδειαν να παρουσιάση εις το δικαστήριον δίκην κατά του πρώτου επί κακολογία, εξέλεξαν από κοινού διαιτητήν τον Στράτωνα, και αφού ήλθεν η ημέρα της εκδόσεως της αποφάσεως, ο Μειδίας δεν προσήλθεν εις την διαιτησίαν. Εκδοθείσης δ' ερήμην αποφάσεως κατά του Μειδίου γνωρίζομεν ότι ούτος προσεπάθει να πείση και τον Στράτωνα τον διαιτητήν και ημάς, οι οποίοι ήμεθα κατά τους χρόνους εκείνους άρχοντες, ίνα τροποποιήσωμεν την καταδικαστικήν απόφασιν υπέρ αυτού, και μας προσέφερε πεντήκοντα δραχμάς, και επειδή δεν εδέχθημεν, μας ηπείλησε και μετά ταύτα έφυγε. Και γνωρίζομεν ότι δι' αυτήν την αιτίαν ο Στράτων κατεδικάσθη διά μηχανορραφιών του Μειδίου και εστερήθη τα πολιτικά αυτού δικαιώματα».

^[94] Ανάγνωσε τώρα και τον περί των διαιτητών νόμον.

ΝΟΜΟΣ

«….Εάν δε μερικοί έχουν μεταξύ των ιδιωτικάς διαφοράς και θέλουν να εκλέξουν διαιτητήν, όποιον δήποτε, δικαιούνται να εκλέξουν όποιον θέλουν, αλλ' όταν τον εκλέξουν από κοινού, πρέπει να εμμείνουν εις τα υπ' αυτού αποφασισθέντα και να μη μεταφέρουν πλέον τας αυτάς υποθέσεις από το εν δικαστήριον εις το άλλο, αλλ' εκείνα, τα οποία απεφασίσθησαν υπό του διαιτητού, να είναι τελεσίδικα».