Ότι, λοιπόν, αυτός εδώ ο Αριστογείτονας και χρωστάει στο δημόσιο ταμείο και έχει χάσει τα πολιτικά του δικαιώματα, και οι νόμοι απαγορεύουν ρητά σε όλους αυτούς να μπορούν να παίρνουν τον λόγο, έχει αποδειχθεί ξεκάθαρα, Αθηναίοι. Εσείς πρέπει να απομακρύνετε και να εμποδίζετε όλους όσους παραβιάζουν τους νόμους, και πολύ περισσότερο όσους έχουν αναλάβει κάποιο αξίωμα και όσους ασχολούνται με την πολιτική· γιατί αυτοί είναι φυσικό να αφενός βλάπτουν τα δημόσια πράγματα, αν είναι αχρείοι, και αφετέρου να προσφέρουν πάλι τα μεγαλύτερα οφέλη, αν είναι τίμιοι και πρόθυμοι να μένουν προσηλωμένοι στους νόμους. Επειδή, αν μία μόνο φορά επιτρέψετε σε όσους επιχειρούν να κάνουν κάτι προς όφελος των δημοσίων πραγμάτων την παραβίαση των νόμων και την παραμέληση των συντεταγμένων κανόνων δικαίου, αναγκαστικά όλοι όσοι συμμετέχουν στην κατάσταση της πόλης θα ωφεληθούν από αυτά. Όπως ακριβώς τα λάθη στα πλοία που συμβαίνουν κατά το ταξίδι, όταν γίνουν από κάποιον ναύτη, η ζημιά που προκύπτει είναι μικρή, ενώ όταν κάνει λάθος ο καπετάνιος, προκαλεί μια συμφορά που πλήττει όλους όσους ταξιδεύουν μαζί του, έτσι και τα λάθη των απλών πολιτών δεν προκαλούν ζημιές στους πολλούς αλλά στους ίδιους, ενώ τα αντίστοιχα όσων έχουν εξουσία και ασχολούνται με την πολιτική έχουν συνέπειες σε όλους. Για αυτό και ο Σόλωνας επέβαλε αργοπορημένες ποινές στους απλούς πολίτες ενώ σε όσους έχουν εξουσία και στους πολιτικούς αρχηγούς άμεσες, θεωρώντας ότι οι πρώτοι επιτρέπεται να βρουν το δίκιο τους και με το πέρασμα του χρόνου, ενώ για τους δεύτερους δεν είναι δυνατόν να υπάρξει αναβολή· γιατί η τιμωρία δεν θα επιβληθεί, αν καταλυθεί το πολίτευμα. Και κανείς δεν είναι ούτε τόσο αδιάντροπος ούτε τόσο αλαζόνας απέναντί σας ώστε να προσπαθήσει να αντικρούσει αυτούς τους κανόνες δικαίου, εκτός από αυτόν εδώ τον Αριστογείτονα και τη φαυλότητά του. Αντίθετα, θα ανακαλύψουμε ότι όλοι όσοι έχουν κάποιο αξίωμα και όσοι ασχολούνται με την πολιτική, εφόσον μια φορά έχετε καταδικάσει κάτι εσείς, μένουν προσηλωμένοι σε αυτό. Αφενός, όταν μερικοί από όσους έχουν κάποιο αξίωμα δεν εκλεγούν, αμέσως σταματούν να έχουν εξουσία και χάνουν τα στεφάνια τους· αφετέρου, όσοι από τους θεσμοθέτες δεν είναι δυνατόν να εξελιχθούν σε μέλη του Αρείου πάγου, χωρίς να ασκήσουν βία συγκατατίθενται στις δικές σας αποφάσεις. Όπως είναι εύλογο· γιατί, όπως όταν εξουσιάζουν, θεωρούν ότι πρέπει οι απλοί πολίτες να τους υπακούουν, έτσι, όταν αυτοί ξαναγίνουν απλοί πολίτες, θα συμμορφωθούν, όπως είναι δίκαιο, με τους νόμους που εξουσιάζουν την πόλη. Επίσης, λοιπόν, όλοι όσοι ασχολούνται με την πολιτική, αν θέλετε να εξετάσουμε το θέμα αρχίζοντας από τα παλιά χρόνια, δίνουν την εντύπωση να υποχωρούν με παρόμοιο τρόπο στους δικούς σας κανόνες δικαίου. Λένε ότι οι πρόγονοι απομάκρυναν τον Αριστείδη στην Αίγινα όπου διέμενε, μέχρι ο λαός να τον ανακαλέσει, ενώ ο Μιλτιάδης και ο Περικλής που καταδικάστηκαν σε πρόστιμο, ο ένας τριάντα, ο άλλος πενήντα ταλάντων, πήραν τον λόγο ενώπιον του λαού αφού πλήρωσαν όλο το ποσό της οφειλής τους. Θα ήταν μια απόλυτα τρομακτική κατάσταση, αυτοί που πρόσφεραν πολλές και μεγάλες ευεργεσίες να μην αποκτήσουν αυτή την προσφορά, ώστε να ενεργούν για λογαριασμό σας αντίθετα προς τους ισχύοντες νόμους, ενώ αυτόν που δεν έχει κάνει κανένα καλό, αλλά αντίθετα άπειρα λάθη, με τόση ευκολία να φανεί ότι παίρνει από εσάς τη δύναμη να παραβιάζει τους νόμους αντίθετα προς το ωφέλιμο και το δίκαιο. Γιατί άραγε πρέπει να αναφέρομαι στα περασμένα; Σκεφτείτε, αντίθετα, τους συγχρόνους σας, αν κάποιος υπήρξε ποτέ τόσο αδιάντροπος· δεν θα βρείτε, βέβαια, κανέναν, αν θέλετε να ψάξετε με προσοχή. Πέρα από αυτά, όταν κάποιος καταγγέλλει κάποιο ψήφισμα ή νόμο ενώπιον των θεσμοθετών, αφενός ο νόμος ή το ψήφισμα χάνει την ισχύ του, αφετέρου, αυτός που εισηγείται ή καταγγέλλει δεν φέρεται αδιάντροπα ασκώντας βία, αλλά συμμορφώνεται προς ό,τι αποφασίσετε με την ψήφο σας, ακόμη και αν διακρίνεται μεταξύ σας για την ικανότητά του στον λόγο ή την πράξη. Δεν είναι ωστόσο παράδοξο, όσα εσείς συνεδριάζοντας σε ολομέλεια αποφασίσατε με την ψήφο σας, σύμφωνα με τους νόμους να μην έχουν ισχύ, ενώ η θέληση του Αριστογείτονα να παραβιάζει τους νόμους να θεωρείται ότι πρέπει να αποκτήσει μεγαλύτερη ισχύ από τους ίδιους τους νόμους;

^[1] Ότι μεν λοιπόν και οφείλει εις το δημόσιον αυτός εδώ ο Αριστογείτων και ότι έχει στερηθή των πολιτικών του δικαιωμάτων και ο νόμος ρητώς απαγορεύει εις τους τοιούτους να ομιλούν προ του λαού, έχει φανερώς αποδειχθή, άνδρες Αθηναίοι. Πρέπει δε όλοι σεις να απομακρύνετε και να εμποδίσετε όλους τους παρανομούντας, αλλά προ πάντων εκείνους που είναι εις την εξουσίαν και αναμειγνύονται εις την πολιτικήν ζωήν· ^[2] διότι ούτοι, κατά φυσικόν λόγον, βλάπτουν το δημόσιον συμφέρον, εάν είναι φαύλοι, και αντιθέτως αυτοί είναι ωφελιμώτατοι, εάν είναι έντιμοι και δέχωνται να υπακούουν εις τους νόμους. Διότι εάν άπαξ δώσετε το δικαίωμα εις εκείνους, που επιχειρούν να ασχολούνται με τας δημοσίας υποθέσεις, να παρανομούν και να παραβαίνουν τους κανόνας του δικαίου, αναγκαίως όλοι οι μετέχοντες της πόλεως απολαύουν τους καρπούς της τοιαύτης συμπεριφοράς σας. ^[3] Συμβαίνει το ίδιον εις την πόλιν με εκείνο που συμβαίνει με τα σφάλματα που γίνονται εις τα πλοία κατά τον πλουν· εάν κάποιος ναύτης διαπράξη έν σφάλμα, η ζημία, την οποίαν προκαλεί, είναι περιωρισμένη· αλλ' όταν ο κυβερνήτης σφαλή, παρασκευάζει την κοινήν δυστυχίαν όλων των επιβατών του πλοίου. Όμως τα σφάλματα των κοινών ιδιωτών προκαλούν ζημίας όχι εις τον λαόν, αλλ' εις αυτούς τους ιδίους, ενώ τα σφάλματα των αρχόντων και των πολιτικών ανδρών θίγουν όλους τους πολίτας. ^[4] Διά τούτο και ο Σόλων καθώρισε βραδείας μεν τιμωρίας διά τους ιδιώτας, ταχείας δε διά τους άρχοντας και τους αρχηγούς των πολιτικών κομμάτων, διότι είχε την γνώμην ότι διά τους ιδιώτας επιτρέπεται να δώσουν λόγον των πράξεών των κατά την διάρκειαν του χρόνου, ενώ διά τους άρχοντας δεν επετρέπετο αναβολή, διότι τίποτε δεν θα υπήρχε διά να τιμωρηθή, εάν κατηργείτο το πολίτευμα. Ούτοι είναι κανόνες της δικαιοσύνης, τους οποίους κανείς δεν θα επιχειρήση να αμφισβητήση, όσον αναιδής και πλήρης περιφρονήσεως προς σας και αν είναι, πλην του Αριστογείτονος αυτού εδώ με την εγκληματικήν του φύσιν. Θα διαπιστώσωμεν ότι όλοι οι πολιτικοί άνδρες, αφού άπαξ τους καταδικάσετε, εμμένουν εις την απόφασίν σας. ^[5] Πράγματι, αφ' ενός μεν, όταν οι άρχοντες θεωρηθώσιν ακατάλληλοι διά το αξίωμά των, αμέσως παύουν να εκτελούν τα καθήκοντά των και τους αφαιρούνται οι στέφανοι· αφ' ετέρου δε όσοι εκ των θεσμοθετών, ούτοι δεν έχουν δικαίωμα να ανέλθουν εις τον Άρειον Πάγον, δεν σκέπτονται να μεταχειρισθούν βίαν και υπακούουν εις τας αποφάσεις σας. Και τούτο είναι φυσικόν· όταν είναι εις την εξουσίαν, σκέπτονται ότι οι απλοί πολίται πρέπει να υπακούουν εις αυτούς· ομοίως, όταν θα γίνουν απλοί πολίται, θα ήτο δίκαιον να υπακούουν εις τους νόμους, οι οποίοι εξουσιάζουν της πόλεως. ^[6] Επίσης όλοι οι πολιτικοί άνδρες, εάν θέλετε να εξετάσετε το πράγμα αρχίζοντες από τους παλαιούς χρόνους, φαίνονται υπακούοντες εις τας δικαίας αποφάσεις σας. Ο Αριστείδης μεν, ως λέγεται, όταν απεμακρύνθη της πόλεως υπό των προγόνων μας, έζησεν εις την Αίγιναν έως ότου ο λαός τον ανεκάλεσεν. Ο Μιλτιάδης δε και ο Περικλής, καταδικασθέντες εις πρόστιμα, ο μεν πρώτος πεντήκοντα ταλάντων, ο δε δεύτερος τριάκοντα, τα επλήρωσαν εξ ολοκλήρου και τότε μόνον απέκτησαν το δικαίωμα να ομιλήσουν προ του λαού. ^[7] Το εξής δε θα ήτο το μέγιστον σκάνδαλον, οι μεν μεγάλοι ευεργέται σας να μη επιτύχουν το δικαίωμα να δύνανται να πράττουν κάτι παρά τους νόμους, τους οποίους έχετε θέσει, αυτός δε που δεν έχει πράξει κανέν αγαθόν και του οποίου τα εγκλήματα είναι απειράριθμα, να φαίνεται ότι ευκόλως έχει λάβει το δικαίωμα από σας να παρανομή παρά το συμφέρον και το δίκαιον. Ποία όμως η ωφέλεια να ομιλώμεν περί των παλαιών; Εξετάσατε τους επί των χρόνων σας ζήσαντας και παρατηρήσατε, εάν κάποιος από αυτούς έχη ποτέ έως τώρα αναδειχθή αναιδής· κανένα τοιούτον δεν θα εύρετε, εάν θελήσετε να κάμετε ακριβή έρευναν. ^[8] Εκτός δε τούτων, όταν κάποιος καταθέτη εις τους θεσμοθέτας κατηγορίαν εναντίον ψηφίσματος ή νόμου, ο μεν νόμος ή το ψήφισμα ακυρούνται, ο δε καταθέσας ή γράψας την πρότασιν δεν δεικνύεται καθόλου αναίσχυντος μεταχειριζόμενος βίαν, αλλά σέβεται την απόφασίν σας, έστω και αν είναι ο πρώτος μεταξύ σας και ως προς τους λόγους και τας πράξεις. Λοιπόν πώς δεν είναι παράλογον, όσα μεν σεις όλοι συγκεντρωθέντες απεφασίσατε, εξ αιτίας μεν των νόμων να είναι άκυρα, η δε θέλησις του Αριστογείτονος να παρανομή να νομίζετε, ότι πρέπει να είναι ισχυροτέρα αυτών τούτων των νόμων;