Οι άνθρωποι ―ο καθένας ως άτομο αλλά και όλοι μαζί ως κοινότητα― έχουν, σχεδόν όλοι τους, κάποιον σκοπό, (5) που θέλοντας να τον πραγματοποιήσουν επιλέγουν ή αποφεύγουν ορισμένα πράγματα. Για να το πούμε με δυο λόγια, ο σκοπός αυτός είναι η ευδαιμονία και τα μέρη της. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν ―έτσι, για να δώσουμε ένα παράδειγμα― να δώσουμε έναν γενικό ορισμό της ευδαιμονίας και των συστατικών της μερών· (10) γιατί όλες οι προτροπές και όλες οι αποτροπές έχουν να κάνουν με την ευδαιμονία και με ό,τι συμβάλλει σ' αυτήν ή εναντιώνεται σ' αυτήν. Γιατί από τη μια πρέπει να κάνουμε καθετί που πραγματώνει την ευδαιμονία ή κάποιο από τα μέρη της, ή καθετί που την αυξάνει, και από την άλλη να μην κάνουμε καθετί που την καταστρέφει, την παρεμποδίζει ή επιφέρει το αντίθετό της.

Ας δεχτούμε λοιπόν ότι η ευδαιμονία είναι η συνδυασμένη με την αρετή ευτυχία, ή η αυτάρκεια στη ζωή, (15) ή η πιο ευχάριστη, συνδυασμένη με ασφάλεια, ζωή, ή η αφθονία κτημάτων και προσωπικού συνδυασμένη με την ικανότητα να τα προστατεύει και να τα χρησιμοποιεί: όλοι σχεδόν οι άνθρωποι συμφωνούν ότι η ευδαιμονία είναι ένα ή περισσότερα από αυτά τα πράγματα.

Αν λοιπόν η ευδαιμονία είναι κάτι τέτοιο, δεν μπορεί παρά μέρη της να είναι (20) η ευγένεια της καταγωγής, ο μεγάλος αριθμός φίλων, οι καλοί φίλοι, ο πλούτος, τα καλά παιδιά, τα πολλά παιδιά, τα καλά γηρατειά· επίσης τα σωματικά χαρίσματα (π.χ. υγεία, ομορφιά, δύναμη, παράστημα, αθλητικές επιδόσεις), το καλό όνομα, οι τιμές, η καλή τύχη, η αρετή [ή και τα μέρη της: φρόνηση, ανδρεία, δικαιοσύνη, εγκράτεια]. Πραγματικά, τότε μόνο θα μπορούσε κανείς να είναι απολύτως αυτάρκης, (25) αν διέθετε και τα εσωτερικά και τα εξωτερικά αγαθά ― άλλα, βέβαια, πέρα από αυτά δεν υπάρχουν. «Εσωτερικά» αγαθά είναι όσα σχετίζονται με την ψυχή και το σώμα, ενώ «εξωτερικά» είναι η ευγένεια της καταγωγής, οι φίλοι, ο πλούτος, οι τιμές. Επιπλέον, θεωρούμε ότι καλό είναι να διαθέτει κανείς ικανότητες που του εξασφαλίζουν δύναμη, καθώς και καλή τύχη· γιατί τότε η ζωή είναι πράγματι απολύτως ασφαλής. (30) Ας δώσουμε λοιπόν τώρα με τον ίδιο τρόποτον ορισμό του καθενός από αυτά.

Ευγένεια καταγωγής στην περίπτωση ενός λαού ή μιας πόλης είναι οι πολίτες να είναι αυτόχθονες ή από πολύ παλιά εγκαταστημένοι σ' αυτόν τον τόπο· ακόμη οι πρώτοι ηγεμόνες τους να ήταν διακεκριμένοι άνδρες, από τους οποίους να γεννήθηκαν επίσης πολλοί διάσημοι για αξιοζήλευτα πράγματα άνδρες. Σε ένα άτομο η ευγένεια ξεκινάει είτε από την πλευρά του πατέρα είτε από την πλευρά της μητέρας, (35) και πρέπει να υπάρχει γνησιότητα και από τις δύο πλευρές· επίσης, όπως στην περίπτωση της πόλης, οι παλαιότεροι πρόγονοι να είχαν διακριθεί στην αρετή, στον πλούτο ή σε κάτι άλλο από αυτά που τιμούν οι άνθρωποι, και ακόμη να προήλθαν από την ίδια γενιά πολλά επιφανή άτομα, άντρες και γυναίκες, νέοι και γέροι.

Η ευτεκνία και η πολυτεκνία είναι ολοφάνερα πράγματα. Για την πόλη έχουν το νόημα [1361a] μιας νεολαίας πολυάριθμης και καλής ― καλής σε ό,τι αφορά στα σωματικά προσόντα, π.χ. στο παράστημα, στην ομορφιά, στη δύναμη, στις αθλητικές επιδόσεις· ψυχικές αρετές του νέου είναι η εγκράτεια και η ανδρεία. Στο επίπεδο των ατόμων ευτεκνία και πολυτεκνία είναι να έχει κανείς πολλά αυτού του είδους δικά του παιδιά, (5) αγόρια και κορίτσια. Για τα κορίτσια σωματικές αρετές είναι η ομορφιά και το παράστημα· ψυχικές αρετές είναι η εγκράτεια και η φιλεργία, δίχως δουλικότητα. Και στα δύο επίπεδα, των ατόμων και της πόλης, πρέπει να επιδιώκεται να υπάρχει η καθεμιά από τις ιδιότητες αυτές και στους άντρες και στις γυναίκες· γιατί όπου, (10) στη Λακεδαίμονα π.χ., τα πράγματα τα σχετικά με τις γυναίκες είναι κατώτερης στάθμης, οι άνθρωποι αυτοί ευδαιμονούν μόνο κατά το ήμισυ.

Στοιχεία πλούτου είναι τα πολλά χρήματα, τα πολλά ακίνητα, η κατοχή καλλιεργήσιμων εκτάσεων αξιοσημείωτων από την πλευρά του αριθμού, του μεγέθους και της ομορφιάς τους· επίσης η κατοχή δούλων και κοπαδιών αξιοσημείωτων από την πλευρά του αριθμού και της ομορφιάς τους (15) ― και όλα αυτά να ανήκουν προσωπικά στο συγκεκριμένο άτομο, να είναι ασφαλή, να τα μεταχειρίζεται με τρόπο που ταιριάζει σε έναν ελεύθερο άνθρωπο και να είναι χρήσιμα. Χρήσιμα είναι κυρίως αυτά που αποδίδουν καρπούς, ενώ ταιριαστά σε έναν ελεύθερο άνθρωπο είναι αυτά που του προσφέρουν απόλαυση. Με το «αποδίδουν καρπούς» θέλω να πω: φέρνουν εισόδημα, ενώ με το «προσφέρουν απόλαυση» εννοώ αυτά από τα οποία τίποτε το αξιόλογο δεν έχει να κερδίσει κανείς πέρα από τη χρήση τους. Η ασφάλεια ορίζεται (20) ως η κατοχή της περιουσίας σε τέτοιο τόπο και με τέτοιον τρόπο ώστε η χρήση της να είναι στα χέρια μόνο του κατόχου της. Όταν, πάλι, λέω «η περιουσία να ανήκει προσωπικά στο συγκεκριμένο άτομο», εννοώ ο κάτοχός της να έχει το δικαίωμα να την απαλλοτριώσει· με την «απαλλοτρίωση» εννοώ να χαρίσει την περιουσία του ή να την πουλήσει. Γενικά ο πλούτος συνίσταται πιο πολύ στη χρήση παρά στην κατοχή· γιατί πλούτος είναι η πραγμάτωση των δυνατοτήτων που προσφέρουν αυτού του είδους τα αγαθά, δηλαδή η χρήση τους.

(25) Το καλό όνομα συνίσταται στο να θεωρείται το άτομο αξιόλογο από όλους, ή το να έχει αυτό που όλοι οι άνθρωποι ή οι περισσότεροι ή οι καλοί ή οι φρόνιμοι επιθυμούν να έχουν.

Οι τιμές που δέχεται κανείς είναι σημάδι του καλού ονόματος που έχει ότι κάνει το καλό. Τιμώνται κατά κύριο λόγο ―δικαίως― αυτοί που έχουν ήδη κάνει το καλό· τιμάται, ωστόσο, και αυτός που έχει τη δυνατότητα να το κάνει. (30) Λέγοντας «κάνω το καλό» αναφερόμαστε είτε στην προσωπική ασφάλεια και σε όσα διασφαλίζουν τη ζωή, είτε στον πλούτο, είτε σε κάποιο άλλο αγαθό, που η απόκτησή του δεν είναι εύκολη ή εν γένει ή σ' έναν συγκεκριμένο τόπο ή σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή· πολλοί, πράγματι, κερδίζουν τιμές για ασήμαντες ευεργεσίες, η αιτία όμως είναι ο τόπος και η περίσταση. Επιμέρους εκδηλώσεις τιμής είναι οι θυσίες, οι έμμετρες ή πεζές αναμνηστικές επιγραφές, (35) τα προνόμια, οι παραχωρήσεις γης, οι πρωτοκαθεδρίες, οι δημόσιες ταφές, τα αγάλματα, η δημόσια σίτιση, οι βαρβαρικές συνήθειες όπως η προσκύνηση, η παραχώρηση θέσης, η παραχώρηση προτεραιότητας· τέλος τα δώρα που θεωρούνται πολύτιμα και τιμητικά στην κάθε επιμέρους κοινωνία. Πραγματικά, το δώρο είναι μια παροχή και την ίδια στιγμή σημάδι τιμής· αυτός είναι και ο λόγος που τα επιθυμούν και οι φίλοι των χρημάτων και οι φίλοι των τιμών· [1361b]γιατί έχει μέσα του και για τους δύο αυτό που ο καθένας τους επιθυμεί: είναι ένα απόκτημα ―κάτι που το επιθυμούν οι φιλοχρήματοι― και μια τιμή ― κάτι που το επιθυμούν οι φίλοι των τιμών.

Σωματικό χάρισμα είναι η υγεία, με το νόημα να μπορεί κανείς, δίχως να αρρωσταίνει, να χρησιμοποιεί το σώμα του· γιατί πολλοί είναι υγιείς με τον τρόπο που λένε πως ήταν ο Ηρόδικος, (5) που όμως κανείς δεν θα τους καλοτύχιζε για την υγεία τους, αφού ήταν απαραίτητος όρος η αποχή από όλες ή από τις περισσότερες ανθρώπινες απολαύσεις. Η ομορφιά είναι κάτι το διαφορετικό από ηλικία σε ηλικία: Η ομορφιά του νέου συνίσταται στο να έχει το σώμα του ικανό για όλους τους κόπους, τόσο για τους κόπους των αγώνων δρόμου όσο και για τους κόπους των αθλημάτων που απαιτούν δύναμη και ορμή, και ακόμη να προσφέρει στα μάτια των άλλων την απόλαυση ενός ευχάριστου θεάματος (10) (γι' αυτό και οι αθλητές του πένταθλου είναι πολύ όμορφοι, επειδή είναι από τη φύση τους εφοδιασμένοι με δύναμη και ταχύτητα). Η ομορφιά του ώριμου άντρα συνίσταται στην αντοχή στις κακουχίες του πολέμου και μαζί στο να θεωρείται ευχάριστος στην όψη, εμπνέοντας όμως συγχρόνως και φόβο. Η ομορφιά του γέρου συνίσταται στην ικανότητά του να αντέχει στους απαραίτητους κόπους δίχως να προκαλεί λύπες και στενοχώριες στον εαυτό του και στους άλλους, όντας απαλλαγμένος από καθετί δυσάρεστο που συνοδεύει τα γηρατειά. (15) Σωματική δύναμη είναι το να μπορεί κανείς να μετακινεί κάτι όπως θέλει: υποχρεωτικά το μετακινεί ή τραβώντας το ή σπρώχνοντάς το ή σηκώνοντάς το ψηλά ή πιέζοντάς το ή σφίγγοντάς το· επομένως σωματικά δυνατός είναι αυτός που μπορεί να κάνει ή όλα αυτά ή μερικά από αυτά. Εξαιρετικό παράστημα θα πει να ξεπερνάει κανείς τους πολλούς στο ύψος, στον όγκο και στο φάρδος, σε τέτοιο όμως βαθμό (20) ώστε οι κινήσεις του σώματος να μη γίνονται βραδύτερες από την υπερβολή αυτών των χαρακτηριστικών. Η ικανότητα του σώματος για αθλητικές επιδόσεις είναι ένας συνδυασμός μεγέθους και δύναμης (ο ταχύς είναι, στην πραγματικότητα, δυνατός): αυτός που μπορεί να εξακοντίζει με έναν ορισμένο τρόπο τα σκέλη του, να τα κουνάει γρήγορα και με μεγάλους διασκελισμούς, είναι καλός στο τρέξιμο· αυτός που μπορεί να σφίγγει και να συγκρατεί, είναι καλός στην πάλη· (25) αυτός που μπορεί να απωθεί με χτυπήματα, είναι καλός στην πυγμαχία· αυτός που μπορεί να κάνει και τα δύο αυτά, είναι καλός στο παγκράτιο, ενώ αυτός που μπορεί να τα κάνει όλα, είναι καλός στο πένταθλο. Καλά γηρατειά είναι αυτά που έρχονται με αργό ρυθμό, δίχως λύπες και στενοχώριες· δεν έχει πράγματι καλά γεράματα ούτε αυτός που γερνάει γρήγορα ούτε αυτός που γερνάει μεν σιγά σιγά, με λύπες όμως και με στενοχώριες. Το πράγμα εξαρτάται, επίσης, από τα σωματικά χαρίσματα και από την καλή τύχη· γιατί αν δεν είναι κανείς απαλλαγμένος από αρρώστιες (30) και αν δεν είναι σωματικά δυνατός, δεν γίνεται να μην υποφέρει· και, πάλι, δίχως καλή τύχη δεν θα μπορέσει να ζήσει για πολλά χρόνια χωρίς τα βάσανα των γηρατειών. Πέρα όμως από την υγεία και τη σωματική δύναμη υπάρχει και ένα άλλο στοιχείο που οδηγεί στη μακροβιότητα· πολλοί, πράγματι, είναι μακρόβιοι και δίχως να έχουν τα σωματικά αυτά χαρίσματα, η λεπτομερειακή όμως συζήτηση αυτού του θέματος δεν έχει αυτή τη στιγμή κανένα νόημα.

(35) Η πολυφιλία και η χρηστοφιλία εύκολα γίνονται αντιληπτές, αν ορισθεί ο φίλος: Φίλος είναι το πρόσωπο που εργάζεται για να εξασφαλίσει σε κάποιον άλλον ό,τι θεωρεί πως είναι καλό γι' αυτόν. Όποιος λοιπόν έχει πολλούς ανθρώπους που δείχνουν τέτοια διάθεση απέναντί του, αυτός είναι πολύφιλος· αν αυτοί είναι και χρηστοί άνθρωποι, τότε είναι χρηστόφιλος.

Καλή τύχη είναι να αποκτά κανείς [1362a] και να έχει ή όλα ή τα πιο πολλά ή τα σημαντικότερα από τα αγαθά που οφείλονται στην τύχη. Η τύχη είναι αιτία μερικών αγαθών που μπορούν να παράγονται και από τις τέχνες, και πολλών όμως άλλων που δεν έχουν καμία σχέση με τις τέχνες, όπως π.χ. αυτών που η αρχή τους βρίσκεται στη φύση (δεν αποκλείεται, ωστόσο, η τύχη να είναι και αντίθετη προς τη φύση): αιτία της υγείας είναι η τέχνη, (5) της ομορφιάς και του παραστήματος η φύση. Γενικά στην τύχη οφείλονται τα αγαθά που προκαλούν τον φθόνο. Η τύχη είναι επίσης η αιτία αγαθών που είναι πέρα από κάθε λογική προσδοκία, όπως π.χ. όταν όλα τα αδέρφια είναι άσχημα και μόνο ένα είναι όμορφο, ή οι άλλοι δεν είδαν τον θησαυρό, ενώ αυτός τον βρήκε, ή αν το βέλος πέτυχε τον διπλανό του και όχι αυτόν, (10) ή αν κάποιος που σύχναζε σε ορισμένο μέρος ήταν ο μόνος που δεν πήγε εκεί, ενώ αυτοί που πήγαν εκεί για πρώτη φορά, βρήκαν τον θάνατο: όλα αυτά μοιάζουν να είναι παραδείγματα καλής τύχης.

Όσο για την αρετή, επειδή αυτή είναι ο στενότερα δεμένος με τις διάφορες μορφές επαίνου τόπος, θα δώσουμε τον ορισμό της, όταν θα μιλήσουμε για τον έπαινο.

Σχεδόν ο κάθε άνθρωπος και όλοι οι άνθρωποι από κοινού έχουν κάποιο σκοπό στις ενέργειές των και, (5) επειδή επιδιώκουν αυτό το σκοπό, ενεργούν κατά προτίμηση ορισμένες πράξεις και άλλες πάλι τις αποφεύγουν. Ο σκοπός αυτός με λίγα λόγια είναι η ευημερία και τα μέρη που την αποτελούν.

Ώστε, για παράδειγμα, ας εξετάσουμε τι είναι κυριολεκτικά η ευημερία και από τι αποτελούνται τα μέρη της. Γιατί οι συμβουλές των πολιτικών ρητόρων που προτρέπουν ή αποτρέπουν κάτι, (10) αφορούν όλες την ευημερία της Χώρας, καθώς και τις ενέργειες που συντελούν ή που αντιτίθενται σ' αυτήν, αφού, φυσικά, πρέπει να κάνουμε όσα προετοιμάζουν την ευημερία ή ένα από τα μέρη της ή κάνουν μεγαλύτερη την ευημερία που τυχόν υπάρχει και πάλι να μην κάνουμε όσα την καταστρέφουν, της δημιουργούν εμπόδια ή προκαλούν όσα είναι αντίθετα προς την ευημερία.

Ευημερία φυσικά θα είναι η επιτυχία στη ζωή μας που πραγματοποιείται με τη βοήθεια της αρετής, ή η ζωή που επαρκεί στον εαυτό της, (15) ή ο πιο ευχάριστος και ασφαλής τρόπος ζωής, ή η αφθονία κτημάτων και δούλων για κείνον που είναι ικανός να τα φυλάει και να τα χρησιμοποιεί.

Αν όμως η ευημερία είναι κάτι τέτοιο, πρέπει υποχρεωτικά να συγκροτείται από τα ακόλουθα μέρη: (20) Από την ευγένεια της καταγωγής, από το να 'χει κανείς πολλούς και χρηστούς φίλους, πλούτος, πολλούς και καλούς απογόνους, καλά υστερνά κι ακόμα από προτερήματα του σώματος, όπως η υγεία, η ομορφιά, η σωματική δύναμη, η επίδοση στις αθλητικές ασκήσεις, η δόξα, η εκτίμηση, η εύνοια της τύχης, η αρετή ή και τα μέρη της αρετής όπως η σωφροσύνη, η ανδρεία, η δικαιοσύνη και η εγκράτεια. Αλήθεια τότε μόνο θα μπορούσε κανείς να 'ναι εντελώς ικανοποιημένος, (25) αν διέθετε και τα προτερήματα που μπορεί κανείς να 'χει από τον εαυτό του και τα εξωτερικά. Προτερήματα που μπορεί κανείς να 'χει από τον εαυτό του είναι τα ψυχικά και τα σωματικά, ενώ εξωτερικά είναι η ευγένεια της καταγωγής, οι φίλοι, τα πλούτη και η εκτίμηση. Ακόμα πιστεύουμε ότι πρέπει να διαθέτει κανείς δυνάμεις και καλή τύχη. Τότε η ζωή του θα είναι τέλεια εξασφαλισμένη. (30) Ας εξετάσουμε λοιπόν τώρα κατά τον ίδιο τρόπο τα αγαθά αυτά, για να δούμε από τι αποτελείται το καθένα.

Ευγένεια καταγωγής για ένα έθνος ή για ένα κράτος υπάρχει όταν οι πολίτες του είναι αυτόχθονες ή από παλιά εγκατεστημένοι στη χώρα, και οι παλιοί αρχηγοί τους ήταν ξακουστοί και απέκτησαν διαλεχτούς απογόνους, που οι πράξεις των προωθούν το ζήλο. Για τα άτομα πάλι η ευγένεια καταγωγής προέρχεται από τον πατρικό ή από το μητρικό κλάδο (35) και συνίσταται από το να κατάγεται κανείς από νόμιμους γεννήτορες και, όπως συμβαίνει και με τα κράτη, πρέπει οι παλαιότεροι γνωστοί πρόγονοι να 'χουν διακριθεί εξαιτίας της αξίας των, του πλούτου των ή άλλου προτερήματος, από κείνα που προκαλούν την εκτίμηση, και στην οικογένειά του να 'χουν διαδεχθεί η μια την άλλη πολλές γενεές από διακεκριμένα πρόσωπα, άντρες και γυναίκες, νέοι και γέροι.

[1361a] Τι σημαίνει πολλοί και καλοί απόγονοι δεν έχει ανάγκη να το εξηγήσουμε. Από την άποψη του δημόσιου συμφέροντος καλοί απόγονοι υπάρχουν όταν η νεολαία είναι πολυάριθμη και διαλεχτή, τόσο για τις σωματικές αρετές, δηλ. να έχει παράστημα, ομορφιά, σωματική δύναμη, επίδοση στον αθλητισμό, όσο και σχετικά με τις ψυχικές αρετές που, για ένα νέο, είναι η υγεία και η εγκράτεια. Από την ατομική άποψη πάλι έχει κανείς το πλεονέκτημα του να 'χει πολλά και καλά παιδιά, (5) αγόρια και κορίτσια, προικισμένα με τα προτερήματα που πήρε. Για τα κορίτσια σωματικές αρετές είναι η ομορφιά και το παράστημα και ψυχικές η εγκράτεια και η εργατικότητα που δεν καταντά σε δουλοπρέπεια. Πρέπει, ακόμα, να επιδιώκουμε τα προτερήματα αυτά να τα 'χουν και τα δικά μας παιδιά, αγόρια και κορίτσια, καθώς και όλα τα παιδιά της χώρας μας. Γιατί, όπου οι θεσμοί που αφορούν τις γυναίκες είναι κακοί, (10) όπως συμβαίνει με τους Λακεδαιμόνιους, σχεδόν λείπει η μισή ευημερία.

Στοιχεία πάλι του πλούτου είναι τα πολλά χρήματα, η αφθονία ακινήτων, η ιδιοκτησία καλλιεργησίμων εκτάσεων. Ακόμα η κατοχή κινητών πραγμάτων, δούλων και κοπαδιών που διακρίνονται και για την ποσότητα και για την ποιότητά τους. Κι όλα αυτά πρέπει να τα κατέχει κανείς αδιαφιλονίκητα, στα σίγουρα, και να τα μεταχειρίζεται όπως ταιριάζει σε ελεύθερον άνθρωπο, ή να του είναι χρήσιμα. Χρήσιμα είναι εκείνα που αποφέρουν καρπούς, εκείνα που μας δίνουν ένα εισόδημα· αγαθά πάλι ατομικής απόλαυσης, εκείνα που δεν μας δίνουν κανένα άλλο αξιόλογο όφελος εκτός του ότι τα χρησιμοποιούμε εμείς οι ίδιοι. Ασφάλεια περιουσίας πάλι είναι (20) το να την κατέχεις σε τρόπο και κάτω από συνθήκες που από σένα και μόνο να εξαρτάται η χρήση της. Και είσαι απόλυτα κύριος της περιουσίας σου, όταν μπορείς ελεύθερα να την απαλλοτριώσεις, δηλ. είτε να τη χαρίσεις είτε να την πουλήσεις. Και γενικά ο πλούτος πιο πολύ συνίσταται στη χρησιμοποίηση παρά στην ιδιοκτησία των αγαθών, γιατί πλούτο αποτελεί όχι το να κατέχεις αλλά και να χρησιμοποιείς τα αγαθά που κατέχεις.

(25) Δόξα είναι το να θεωρείται κανείς απ' όλους σπουδαίος άνθρωπος, ή το να έχει πλεονεκτήματα από κείνα που όλοι, ή οι περισσότεροι, ή οι χρηστοί και φρόνιμοι άνθρωποι θα επιθυμούσαν να έχουν.

Τιμές απονέμονται σε κείνους που πιστεύεται ότι μπορούν να κάνουν το καλό. Προπάντων τιμώνται οι ευεργέτες ― και δίκαια. Ωστόσο τιμάται και κείνος που είναι σε θέση να κάνει ευεργεσίες. (30) Ευεργεσία είναι και η σωτηρία ή ό,τι άλλο είναι προϋπόθεση για την ύπαρξη και η οικονομική ενίσχυση και η παροχή οποιουδήποτε άλλου αγαθού από κείνα που η απόκτησή τους δεν είναι εύκολη, είτε απόλυτα, είτε σε ορισμένη εποχή και κάτω από ορισμένες συνθήκες. Κι αλήθεια, σε πολλούς απονέμονται τιμές για ασήμαντες ευεργεσίες. Αυτό οφείλεται στις περιστάσεις και στις συνθήκες κάτω από τις οποίες γίνονται οι μικρές αυτές ευεργεσίες. Η τιμή απονέμεται με διάφορους τρόπους, με θυσίες, (35) με έμμετρες ή όχι αναμνηστικές επιγραφές, με δώρο, με ονομασία ενός δημόσιου τόπου με το όνομα του τιμωμένου, με απονομή πρωτοκαθεδρίας, με τάφους, με αγάλματα, με συντήρηση δημοσία δαπάνη. Οι βάρβαροι πάλι προσκυνούν εκείνους που θέλουν να τιμήσουν, ή παραμερίζουν για να περάσουν. Τέλος, για να δείξουν ότι τιμούν κάποιον του προσφέρουν εκείνα τα δώρα που σε κάθε τόπο θεωρούνται πολύτιμα. Αλήθεια το δώρο είναι συγχρόνως και παροχή ενός πράγματος αξίας και ένδειξη τιμής. Γι' αυτό τα επιδιώκουν και οι φιλοχρήματοι και οι φιλόδοξοι. [1361b] Γιατί ανταποκρίνονται στις επιθυμίες και τούτων και εκείνων. Πραγματικά το δώρο και απόκτημα είναι ―και το επιδιώκουν γι' αυτό οι φιλοχρήματοι, και ένδειξη τιμής― και το επιδιώκουν οι φιλόδοξοι.

Η κυριότερη σωματική αρετή είναι η υγεία. Έχει υγεία εκείνος που ενώ χρησιμοποιεί τις σωματικές του ικανότητες, δεν αρρωσταίνει. Γιατί υπάρχουν και άνθρωποι που, ενώ είναι, (5) όπως λένε για τον Ηρόδικο, καλά στην υγεία τους, όμως κανείς δεν θα τους καλοτύχιζε γι' αυτό, επειδή είναι υποχρεωμένοι ν' απέχουν απ' όλες ή από τις περισσότερες ανθρώπινες απολαύσεις.

Η ομορφιά διαφέρει από ηλικία σε ηλικία. Η ομορφιά του νέου συνίσταται στο να έχει σώμα ικανό να υποφέρει τους κόπους που προέρχονται από το δρόμο και από τα διάφορα βίαια αγωνίσματα, και να έχει ακόμα γλυκειά και ευχάριστη εμφάνιση για την απόλαυση. (10) Γι' αυτό οι αθλητές του πεντάθλου είναι οι ωραιότεροι νέοι, γιατί από τη φύση είναι προικισμένοι και με σωματική δύναμη και με ευλυγισία. Του ανδρός που είναι στην ακμή της ηλικίας του ομορφιά είναι η αντοχή στις κακουχίες του πολέμου και η φυσιογνωμία που, ενώ είναι ευχάριστη, συγχρόνως εμπνέει και φόβο. Η ομορφιά πάλι του γέρου είναι το να μπορεί να υποφέρει τους κόπους που είναι απαραίτητοι στην ηλικία του, χωρίς να στεναχωριέται, απαλλαγμένος από τις ενοχλήσεις του γήρατος.

(15) Σωματική δύναμη πάλι, είναι το να μπορεί κανείς να μετακινήσει τον άλλον όπως θέλει. Για να τον μετακινήσει όμως, αναγκαστικά, πρέπει ή να τον τραβήξει, ή να τον σπρώξει, ή να τον σηκώσει ψηλά, ή να τον ρίξει κάτω, ή να τον πιέσει ή, τέλος, να τον σφίξει. Επομένως είναι κανείς δυνατός είτε σε όλα είτε σε μερικά απ' αυτά.

Καλό ανάστημα είναι το να υπερέχει κανείς από τους περισσότερους ανθρώπους σε ύψος, σε πάχος και σε πλάτος, σε αναλογίες μάλιστα τέτοιες (20) που να μη γίνεται βραδυκίνητος από υπερβολή των ιδιοτήτων αυτών.

Η αθλητική ικανότητα πάλι αποτελείται από συνδυασμό καλού αναστήματος, σωματικής δύναμης και ευκινησίας (γιατί και ο ευκίνητος είναι δυνατός). Αλήθεια, όποιος μπορεί να κουνάει τα πόδια του προς τα εμπρός κατά κάποιον ορισμένο τρόπο, να τα κουνάει γρήγορα και να κάνει μεγάλα βήματα, είναι ικανός σαν αθλητής δρόμου. Καλός για την πάλη είναι όποιος είναι ικανός να σφίγγει και να κρατεί τον αντίπαλό του· (25) καλός για την πυγμαχία όποιος με χτυπήματα μπορεί να απωθήσει τον αντίπαλό του. Όποιος πάλι είναι ικανός και για τα δυο, είναι καλός για το παγκράτιον∙ και τέλος καλός για το πένταθλο είναι κείνος που συγκεντρώνει όλες αυτές τις ικανότητες.

Καλά υστερνά είναι τα γηρατειά που έρχονται αργά και χωρίς να υποφέρει κανείς. Αλήθεια, δεν μπορούμε να ειπούμε πως είχε καλά υστερνά ούτε όποιος γερνάει γρήγορα, ούτε πάλι όποιος, ενώ γερνάει αργά, υποφέρει πολύ στα γεράματά του. Το αγαθό αυτό εξαρτάται βέβαια και από τις σωματικές αρετές, αλλά και από τις ιδιοτροπίες της τύχης. Πραγματικά, όποιος δεν είναι απαλλαγμένος από αρρώστια (30) και δεν έχει δυνατή κράση δεν γίνεται να μην υποφέρει στα γεράματα του. Μα και χωρίς την εύνοια της τύχης δεν μπορεί να ζήσει κανείς πολλά χρόνια χωρίς ενοχλήσεις. Και όταν όμως λείπει η υγεία ή η δύναμη, υπάρχει κάποια άλλη αιτία μακροβιότητας. Αλήθεια, συχνά βλέπουμε να ζουν πολλά χρόνια άνθρωποι που δεν είχαν αυτά τα σωματικά προσόντα. Δεν θα μας χρησίμευε όμως, προς το παρόν, σε τίποτα να εξετάσουμε με περισσότερες λεπτομέρειες αυτό το θέμα.

(35) Το να έχει κανείς πολλούς και χρηστούς φίλους είναι πρόδηλο πλεονέκτημα, όταν δώσουμε τον ορισμό ότι φίλος είναι κείνος που είναι έτοιμος να κάνει για το φίλο του όσα, κατά τη γνώμη του, του είναι ωφέλιμα. Ονομάζουμε λοιπόν πολύφιλο όποιον έχει πολλούς τέτοιους φίλους και χρηστόφιλο, όποιον έχει φίλους χρηστούς ανθρώπους.

[1362a] Τυχερός είναι κείνος που βρήκεν ή που παράγει ή όλα ή τα περισσότερα αγαθά από κείνα που οφείλονται στην τύχη. Η τύχη πάλι είναι αιτία και μερικών αγαθών που μπορούν να προέλθουν και από κάποια τέχνη ή επιστήμη, αλλά και πολλών άλλων που δεν μπορεί να τα δημιουργήσει καμιά τέχνη. Τέτοια είναι τα φυσικά χαρίσματα, καθώς και μερικά, που ούτε καν στη φύση δεν μπορούμε να τ' αποδώσουμε. Έτσι, η διατήρηση της υγείας προέρχεται και από την ιατρική επιστήμη. (5) Η ομορφιά όμως και το ανάστημα είναι φυσικά χαρίσματα. Γενικά, στην εύνοια της τύχης οφείλονται τα αγαθά που προκαλούν το φθόνο. Η τύχη επίσης είναι αιτία κάποιων αγαθών που η λογική δεν μπορεί να τα εξηγήσει. Όταν λ.χ. κάποιος είναι ωραίος, ενώ όλα τ' αδέλφια του είναι άσκημα. Ή όταν κανείς άλλος δεν είδε το θησαυρό ― και κάποιος τον ανακάλυψε. Ή όταν το βόλι δεν χτύπησε κάποιον, αλλά τον διπλανό του. (10) Ή όταν κάποιος που σύχναζε σε ορισμένο μέρος, είναι ο μόνος που δε βρέθηκε εκεί τη μέρα του κινδύνου, ενώ άλλοι που μόνο εκείνη τη φορά πήγαν σ' αυτό το μέρος χάθηκαν. Κι όλα τα παρόμοια αποδίδονται σε εύνοια της τύχης.

Για την αρετή πάλι, επειδή είναι κοινός τόπος πάρα πολύ κατάλληλος για να τον επαινούν, θ' ασχοληθούμε εκεί που θα μιλήσουμε για τον έπαινο.